İçeriğe atla

Frizce

Frizce
Frysk, Frasch, Fresk, Freesk, Friisk
Ana dili olanlarHollanda, Almanya, Danimarka
Konuşan sayısıYaklaşık 400.000  (2001)[1]
Dil ailesi
Dil kodları
ISO 639-1fy
ISO 639-2fry
ISO 639-3
  Batı Frizce
  Kuzey Frizce
  Saterland Frizcesi

Frizce ya da Friz dilleri (Batı Frizcesi: Frysk ; Kuzey Frizcesi: Frasch, Fresk, Freesk, Friisk), Cermen dillerinin batı grubunun Anglo-Friz dilleri koluna mensup, Batı Frizce, Saterland Frizcesi (Doğu Frizcenin tek yaşayan lehçesi) ve Kuzey Frizce olarak adlandırılan üç farklı dilin ortak adıdır. Hollanda'nın Frizya ili ve Batı Friz Adaları'nda yaklaşık 350.000, Kuzeybatı Almanya'nın bâzı bölgelerinde yaklaşık 3.000 ve diğer başka bölgelerde yaklaşık 16.000 kadar konuşanı vardır. Batı Frizce Hollanda'nın Frizya ilindeki iki resmî dilden biridir, Almanya'nın Aşağı Saksonya ile Schleswig-Holstein eyaletlerinde ise Kuzey Frizce ve Saterland Frizcesi azınlık dili olarak tanınmakta ve korunmaktadır.[2]

Diğer Batı Cermen dilleri ile karşılaştırıldığında Friz dilleri, aynı Anglo-Friz grubu içerisinde sınıflandırıldığı İngilizce ile daha yakın bir ilişki göstermekte olmasına rağmen İngilizce ile karşılıklı anlaşılabilir değildir. Aynı şekilde bu üç Friz dili de kendi aralarında anlaşılabilirlik göstermez.

Kuzey Frizce

Kuzey Frizce lehçeleri

Kuzey Frizce, Schleswig-Holstein eyaletinin Kuzey Frizye bölgesinde ve Helgoland’da konuşulur. Anakara ve adalardaki lehçeler birbirlerinden büyük farklılıklar taşır. Kuzey Frizya'da yaşayan ortalama 165.000 nüfusun yaklaşık 10.000'i Frizce konuşabilir. Artık Kuzey Frizce konuşanlar sadece birkaç yerde kaldığı için bu dil "son derece tehlikede" olarak kategorize edilmiştir.[3]

Batı Frizce

Batı Frizce, Hollanda'da yaklaşık 400.000 kişi tarafından konuşulmaktadır,[4] 350.000 kişinin ise anadilidir. Frizya'da yaşayan konuşurlar toplam konuşurların yaklaşık %75'ini oluşturur.[4] Dört büyük ve dört küçük lehçelerden oluşur. Üç Friz dilinin tek standartlaşmış dilidir.

Saterland Frizcesi

Kaynakça

  1. ^ Extra, Guus; Gorter, Durk (2001-01-01). The Other Languages of Europe: Demographic, Sociolinguistic, and Educational Perspectives. Multilingual Matters. ISBN 9781853595097.
  2. ^ Gesetz zur Förderung des Friesischen im öffentlichen Raum - Wikisource (Almanca)
  3. ^ Matthias Brenzinger, Language Diversity Endangered, Mouton de Gruter, The Hague: 222
  4. ^ a b Bremmer, Rolf Hendrik (1 Ocak 2009). An Introduction to Old Frisian: History, Grammar, Reader, Glossary (İngilizce). John Benjamins Publishing. ISBN 9027232555. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Almanca</span> Batı Cermen dili

Almanca, Hint-Avrupa dil ailesine ait, ağırlıklı olarak Orta ve Batı Avrupa'da konuşulan bir Batı Cermen dili. Avrupa Birliği'nin resmî dillerinden biri ve en çok konuşulanıdır. Özellikle Almanya, Avusturya, Lihtenştayn, Lüksemburg, İsviçre'nin büyük bölümü, İtalya'nın Güney Tirol bölümü, Belçika'nın doğu kantonları, Polonya ve Romanya'nın kimi bölgeleri ve Fransa'nın Alsas-Loren bölgesinde konuşulmaktadır. Dünyanın yaygın lisanlarından biridir. Almanca içinde Fransız kelime kökenli sözcükler taşır.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda</span> Karayiplerde toprakları bulunan Kuzeybatı Avrupada bir ülke

Hollanda, Batı Avrupa'da ve kısmen Karayipler'de bulunan bir ülkedir. Hollanda Krallığı'nı meydana getiren dört ülkeden en büyüğüdür. Hollanda, Avrupa'da doğuda Almanya'ya, güneyde Belçika'ya ve kuzeybatıda Kuzey Denizi'ne komşu olan on iki vilayetten ve Karayipler'de Bonaire, Sint Eustatius ve Saba adaları olmak üzere üç özel belediyeden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Schleswig-Holstein</span> Almanyada eyalet

Schleswig-Holstein, Almanya'nın en kuzeydeki eyaletidir. Güneyde Hamburg eyaletinden, kuzeyde Danimarka'ya kadar uzanır ve Jutland Yarımadasının güney yarısını kaplar. Yüzölçümü 15.729 km'dir. Doğuda Baltık Denizi, batıda Kuzey Denizi, güneydoğuda da Mecklenburg-Vorpommern eyaleti ile çevrilidir. Yönetim merkezi Kiel'dir.

<span class="mw-page-title-main">Frizya</span>

Frizya veya Frizye, Hollanda'nın illerinden birisidir. Hollanda'nın kuzeyinde yani deniz kıyısında yer alan bir şerit şeklindedir. Frizya Hollanda'da resmi bir yerleşim birimi olarak varlığını günümüzde de sürdürmekte ve halkı Frizce konuşmaktadır. Frizce, İngilizcenin de kökenini teşkil eder.

<span class="mw-page-title-main">Cermen dilleri</span> Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir dil grubu

Cermen dilleri, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir alt ailedir. Batı, doğu ve kuzey olmak üzere üç alt kola sahiptir; Almanca, Felemenkçe, İngilizce gibi diller batı koluna, İskandinav dilleri kuzey koluna, Gotça gibi diller ise günümüzde ölü olan doğu koluna aittir. Tüm Cermen dilleri Proto Cermence adlı proto dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Frizye</span> Schleswig-Holsteinda Kreis (kırsal bölge)

Kuzey Frizye, Almanya'nın kuzeyinde Schleswig-Holstein eyâletinde il.

<span class="mw-page-title-main">Schleswig-Flensburg</span> Schleswig-Holsteinda Kreis (kırsal bölge)

Schleswig-Flensburg, Almanya'nın kuzeyinde Schleswig-Holstein eyâletinde bir ildir.

<span class="mw-page-title-main">Ahrenviöl</span>

Ahrenviöl, Almanya'nın kuzeyinde Schleswig-Holstein eyaletinde, Nordfriesland iline bağlı bölge. 10,11 km² yüzölçümüne sahiptir. Nüfusu, 31 Aralık 2015 itibarıyla yaklaşık 517 olarak tespit edilmiştir. Kilometrekare başına yaklaşık 51 kişilik bir nüfus yoğunluğuna sahiptir. Belediye Başkanlığı Edith Carstensen tarafından yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Oster-Ohrstedt</span>

Oster-Ohrstedt, Almanya'nın kuzeyinde Schleswig-Holstein eyaletinde, Nordfriesland iline bağlı yerleşim yeri. 11.29 km² yüzölçüme sahiptir. Nüfusu, 30 Eylül 2006 itibarıyla yaklaşık 670 olarak tespit edilmiştir. Belediye Başkanlığı Otto Schimmer tarafından yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Wisch (Nordfriesland)</span> Almanyanın kuzeyinde Schleswig-Holstein eyaletinde, Nordfriesland iline bağlı bölge

Wisch Almanya'nın kuzeyinde Schleswig-Holstein eyaletinde, Nordfriesland iline bağlı bölge. 3.05 km² yüzölçüme sahiptir. Nüfusu, 30 Haziran 2005 itibarıyla yaklaşık 134 olarak tespit edilmiştir. Belediye Başkanlığı Norbert Plitzko tarafından yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Schafflund</span>

Schafflund, Almanya'nın kuzeyinde Schleswig-Holstein eyaletinde, Schleswig-Flensburg iline bağlı bölge. 19,09 km² yüzölçüme sahiptir. Nüfusu, 30 Haziran 2005 itibarıyla yaklaşık 2288 olarak tespit edilmiştir. Belediye Başkanlığı Jürgen Schrum tarafından yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Frizler</span>

Frizler, Cermen kökenli halk. Hollanda, Almanya ve Danimarka sınırları içinde, Kuzey Denizi kıyısında yaşamaktadırlar. Almanya ve Hollanda yönetimleri tarafından kendilerine azınlık statüsü tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Schleswig Seçmen Birliği</span>

Güney Schleswig Seçmen Birliği, Almanya'nın kuzeyinde Danimarkalı azınlık tarafından kurulan siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Almanya'daki Danimarkalı azınlık</span>

Almanya'daki Danimarkalı azınlık, Almanya'da resmen azınlık olarak kabul edilen ve kuzeydeki Schleswig-Holstein eyâletinde yaşayan etnik grup. Sayıları, farklı kaynaklara ve tanımlamalara göre 8.000 ile 50.000 bin arasında değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Friz hareketi</span>

Milliyetçi Friz hareketi, Almanya'nın kuzeyindeki Schleswig-Holstein eyâletinin Nordfriesland kesiminde ve Hollanda'nın Friesland bölgesinde yoğunlaşan Friz etnik grubunu Alman ve Flaman halklarından ayrı, henüz uluslaşmamış olsa da, kendi dilleri ve kültürleriyle farklı bir halk olarak gören siyasi akım.

Batı Cermen dilleri, Cermen dillerinin üç kolundan en büyüğüdür ve Almanca, İngilizce, Felemenkçe, Afrikaanca, Frizce ve Yidiş gibi dilleri içerir. Cermen dillerinin diğer iki kolu ise Kuzey Cermen dilleri ve Doğu Cermen dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Anglo-Friz dilleri</span>

Anglo-Friz dilleri, Eski İngilizce ve Eski Frizce'nin soyundan gelen dilleri oluşturan Batı Cermen dil grubudur. Anglo-Friz dilleri şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Aşağı Almanca</span>

Aşağı Almanca, Alçak Almanca ya da Alçak Saksonca, Almanya'nın kuzeyinde ve Hollanda'nın batısında yaygın olan Eski Saksoncadan türemiş ve birçok diyalekte sahip olan bir Batı Cermen dili.

Çoğu Avrupa dili Hint-Avrupa dil ailesine üyedir. 2018'le birlikte 744 milyonluk toplam Avrupa nüfusunun %94'ü bir Hint-Avrupa dilini ana dili olarak konuşmaktadır. Her biri 200 milyon konuşanla Latin, Cermen ve Slav dilleri Avrupalıların %90'ını oluşturarak en büyük grubu oluşturmaktadır. Daha küçük Hint-Avrupa dillerine Helenik, Baltık, Arnavutça, Hint-Aryan ve Kelt dilleri örnek verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Saksonca</span>

Eski Saksonca veya Eski Aşağı Almanca, soyu tükenmiş bir Cermen dilidir. Anglo-Friz dilleri ile yakından ilişkili dil Aşağı Almancanın tarihte kaydedilmiş en eski formudur. Cermen dillerinin batı koluna mensuptur. 8. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar, yavaş yavaş Orta Aşağı Almanca'ya dönüştüğü belgelenmiştir. Saksonya olarak adlandırılan, günümüzde kuzeybatı Almanya ile doğu Hollanda'yı kapsayan alanın özellikle de kıyı bölgelerinde yaşamış Saksonlar tarafından konuşulmuştur. Eski Saksoncada, Eski Frizce ve Eski İngilizce ile birlikte Felemenkçe, Lüksemburgca ve Almanca gibi dillerde gözlemlenmeyen; bir sesliyi takip eden nazal ve sürtünmeli ünsüz kombinasyonlarında nazal ünsüzün düşmesinin gözlemlendiği bir ses evrimi meydana gelmiştir. Örneğin Eski Yüksek Almanca ve Eski Felemenkçede biz anlamına gelen uns, bu üç dilde de ūs olarak evrilmiştir.