İçeriğe atla

Fritz Bronsart von Schellendorf

Ekim 1912'de albay olarak Bronsart von Schellendorf
Friedrich Bronsart von Schellendorf, 1913

Friedrich (Fritz) Bronsart von Schellendorf (1864 – 1950), bir Alman subayı ve siyasetçi. Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Alman askeri misyonunun parçası olarak Osmanlı Genelkurmay 2. başkanıydı. "Ermeni Tehciri planının gerçek başlatıcısı" olarak tasvir edilir.[1]

Hayatı

Prusya Generali ve daha sonra savaş bakanı olan Paul Bronsart Schellendorff'un oğluydu. Doğu Prusya'da, Schettnienen'deki (bugünkü Kaliningrad) malikanede büyüdü. Schwerin Veronika Bronsart ile (1867-1968) 1887 yılında evlendi. Askeri kariyerine aynı yıl, 1887'de başladı. 1904-1905 yılları arası Mançurya seferinde Rus-Japon Savaşı'nda yer alarak 5. tümen komutanı oldu. Hava kuvvetlerinde pilotluk yaptı.

Albay rütbesiyle, Liman von Sanders'in başkanlığında Osmanlı İmparatorluğu'nun Alman askeri misyonu çerçevesinde, 1913 yılında İstanbul'a gitti. Osmanlı ordusunun Kurmay Başkan Yardımcısı olarak atandı. 1914 yılında Osmanlı ordusunun Genelkurmay I. Başkanı olarak atandı ve giderek Liman von Sanders'e rakip olmaya başladı. Osmanlı Karargâh-ı Umumî Harekât Müdürü Otto von Feldmann ile Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa ile yakın çalışmış ve askeri konularda onunla anlaşmıştır. 1917 yılında, Filistin'de Osmanlı yenilgisi ve Kudüs'ün İngilizlerin eline geçmesinden sonra Genelkurmay I. Başkanlığı görevinden alındı. Eylül 1918'de Batı Cephesi'ndeki 4. Yedek Tümenin komutanlığına verildi. Savaştan sonra 1919 yılında korgeneral rütbesiyle askerlikten emekli oldu. Erich Ludendorff daha sonra anılarında Bronsart'ın görevden alınmasını bir hata olarak değerlendirdi ve bir entrikanın kurbanı olduğunun farkına varmadığını açıkladı.

1926 yılında Tannenberg'in Federal başkanı oldu. 1930'larda Adolf Hitler'in ateşli bir destekçisiydi.[2] 1938'den ölümüne kadar ikamet ettiği yerin adı olan Kühlungsborn'da yaşadı. Çiftliği 1947'de kamulaştırıldı.[3] 1950 yılında, 85 yaşında Kühlungsborn'da öldü.

Ludendorff'la Dostluk

Friedrich Bronsart von Schellendorf, Erich Ludendorff'la çocukluk arkadaşıydı ve onun yakın destekçisiydi. 1926'da Ludendorff'un ve onun sağcı radikal destekçilerinin kişisel siyasi birliği olarak tasarlanan etnik Tannenberg Derneği'nin resmi başkanı oldu.[4] Kiliseden ayrıldı ve Mathilde Ludendorff'un neopagan felsefesini benimsedi. 1932 sonbaharında, federal yasağın hemen öncesinde liderliği bıraktı.[5]

Ermeni Tehciri

Osmanlı ordusunun Genelkurmay Başkanı sıfatıyla, Ermeni tehciri üzerinde çalıştı.[6] Bronsart von Schellendorf, günümüzde bazı araştırmacılar tarafından tehcirin öncülerinden biri olarak kabul edilmektedir.[7] Bilim adamı Vahakn Dadrian'ın, Bronsart'ın Ermenilerin sınır dışı edilmeleri için doğrudan emir verdiği raporları gösteren birçok arşiv bulunduğunu belirtti.[8]

Schellendorf'un 1919'daki yorumları:

Yahudi gibi, Ermeni de vatanının dışındaki bir parazit gibidir, kurulduğu ülkenin refahını emer. Bu aynı zamanda ortaçağda istenmeyen bir halk olarak kendisine yöneltilen ve onun öldürülmesine yol açan nefrete neden olur.[9]

24 Temmuz 1921'de Deutsche Allgemeine Zeitung'da yayınlanan belgelerin aksine, Ermenilerin sebepsiz yere Türk ordusunun gerisinde isyan ederek bölɡeyi kan gölüne çevirdiklerini iddia etti. Bu nedenle Türk tarafı toplama kampları kurmak zorunda kaldı ve burada Ermenilerin yaşamını daha yaşanabilir hale getirmeye çalıştı. Bireysel saldırılarda bulundukları zaman cezalandırıldılar.[10]

Kaynakça

  1. ^ Dadrian, Vahakn N., The history of the Armenian genocide: ethnic conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus. Berghahn Books, New York 2004, ISBN 1-57181-666-6, p.256.
  2. ^ ERMENİ TEHCİRİNDE ALMANYA’NIN ROLÜ, 6 Kasım 2015, Merve Erol, Heinrich Boll Stiftung
  3. ^ Ingo Bading: Studiengruppe Naturalismus: Ein deutscher Generalstabschef und die „Armeniergreuel“ von 1915/16. Einiges zum Lebensweg des deutschen Generals Friedrich Bronsart von Schellendorf (1864–1950). Blog Studiengruppe Naturalismus: Naturwissenschaftsnahes Philosophieren und Hintergrundpolitik-Kritik seit 1900/Ludendorff-Bewegung. 29. Dezember 2011.
  4. ^ Stefan Breuer: Die Völkischen in Deutschland. Kaiserreich und Weimarer Republik. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2008, ISBN 978-3-534-21354-2, S. 255.
  5. ^ Annika Spilker: Geschlecht, Religion und völkischer Nationalismus. Die Ärztin und Antisemitin Mathilde von Kemnitz-Ludendorff (1877–1966). Campus Verlag, Frankfurt am Main 2013, ISBN 978-3-593-39987-4, S. 208
  6. ^ Wolfgang Gust: Der Völkermord an den Armeniern. Die Tragödie des ältesten Christenvolks der Welt. 1993, ISBN 3-446-17373-0, Kapitel 7.
  7. ^ Vahakn N. Dadrian: The history of the Armenian genocide. Ethnic conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus. 20 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Berghahn, New York 2004, ISBN 1-57181-666-6, S. 256.
  8. ^ Huberta von Voss (Hrsg.): Porträt einer Hoffnung. Die Armenier. Lebensbilder aus aller Welt. Schiler, Berlin 2005, ISBN 3-89930-087-4, S. 101.
  9. ^ Buttar, Prit (2016). Collision of Empires, The War on the Eastern Front in 1914. Oxford: Osprey Publishing. ss. 359. ISBN 9781472813183. 
  10. ^ Axel Meißner: Martin Rades „Christliche Welt“ und Armenien. Bausteine für eine internationale Ethik des Protestantismus. Lit Verlag, Münster 2010, ISBN 978-3-8258-6281-7, S. 265 f.
    Jürgen Gottschlich: Beihilfe zum Völkermord: Deutschlands Rolle bei der Vernichtung der Armenier. Ch. Links Verlag, Berlin 2015, S. 133.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tehcir Kanunu</span>

Tehcir Kanunu veya resmî adıyla Sevk ve İskân Kanunu, 27 Mayıs 1915'te Osmanlı Hükûmeti tarafından I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordusu ile karşı karşıya gelebilecek iç unsurların savaş bölgelerinden uzak yerlere devlet eliyle gönderilmesi için çıkarılan göç kanunudur. 1 Haziran 1915 tarihinde Takvim-i Vekâyi'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. İçeriğinde Osmanlı Ermenilerinden bahsetmemesine rağmen doğrudan imparatorlukta yaşayan Ermeni halkı hedef alarak Ermenilerin yaşadığı şehirlerden başka yerlere sürülmesine yol açtı ve böylece Ermeni Tehciri'nin bir parçasını oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni isyanları</span> Osmanlı İmparatorluğunda Ermeni ayaklanmaları

I. Dünya Savaşında Ermeni İsyanları, Taşnak, Armenakan, Hınçak Ermeni partilerinin faaliyetleridir. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu karşısına Ermeni ulusal örgütleri Ermeni milisleri ile karşı faaliyetler yürütmüş, ayrıca Rus İmparatorluğunda oluşan Ermeni gönüllü birliklerine katılarak Rus Kafkasya Ordusu'na destek vermiştir. 14 Kasım 1922 tarihli New York Times gazetesi, Birinci Dünya Savaşı'nda 200.000 Ermeni'nin İtilaf Devletleri ordularında veya İtilaf Devletleri tarafında savaşan bağımsız birliklerde savaştığını yazdı.

Alman Askerî Misyonu, Balkan Savaşları'ndan sonra Osmanlı ve Alman hükûmetleri arasında varılan anlaşma gereğince 14 Aralık 1913 tarihinde Otto Liman von Sanders başkanlığında Osmanlı Ordusu'nu ıslah etmek amacıyla kurulan askeri kurul, İstanbul'a geldi. 42 kişiden oluşmaktaydı. Savaş başlayınca misyonun mevcudu 70'e çıkarıldı. Savaşın sonuna kadar bu sayı 800'e ulaştı. Bu misyon dışında 23'ü general, 10'u amiral olmak üzere orduda 130, donanmada 60, toplamda 190 Alman subay görev aldı.

<span class="mw-page-title-main">Teşkîlât-ı Mahsûsa</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda faaliyet göstermiş gizli bir örgüt

Teşkîlât-ı Mahsûsa, İttihat ve Terakki Cemiyeti bünyesinde Enver Paşa'ya bağlı olarak kurulan gizli teşkilattır. II. Meşrutiyet dönemi sonrası 1913-1918 yılları arasında etkinlik gösteren istihbarat ve propaganda işleri yürüten bir topluluktur. İttihat ve Terakki'nin Türkçü ve İslamcı siyasi görüşleri doğrultusunda, yurt içi ve yurt dışında, karşı istihbarat, propaganda, örgütlenme, suikast eylemlerinde bulunmuştur. Oluşumun isim babası Miralay Rasim Bey’dir. Çeşitli şahit ifadelerine göre 1911'den itibaren etkin olmuş, 17 Kasım 1913’te resmen kurulmuş ve daha sonrasında da 5 Ağustos 1914'te Harbiye Nezareti'ne bağlı resmî bir örgüte dönüştürülmüştür. 8 Ekim 1918'de İttihat ve Terakki hükûmetinin iktidardan ayrılması ile birlikte Teşkîlât-ı Mahsûsa da resmen tasfiye edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Guenter Lewy</span> Amerikalı siyasetbilimci ve yazar

Guenter Lewy (1923-), ABD'nin Massachusetts eyaletinde bulunan Massachusetts Üniversitesi'nden emekli profesör ve tarihçidir.

Cem Özgönül Almanya'da yaşayan bir Türk tarihçi ve yazar. Köln'de bulunan Önel basımevinin piyasaya sürdüğü Der Mythos eines Völkermordes. Eine kritische Betrachtung der Lepsiusdokumente sowie der deutschen Rolle in Geschichte und Gegenwart adını taşıyan ilk kitabında Alman teolog Johannes Lepsius'un 1919 yılında piyasaya sürdüğü ve Ermeni Soykırımı tezinin Batı'daki soykırım bilimsel araştırmalarında bu dereceye gelmesinde büyük rol oynayan Lepsius belgelerindeki Türklerin zararına olan manipülasyonları ilk defa inceledi. Lepsius belgeleri Alman arşiv kaynaklarını derleyen bir kitap. Almanların yararına olan manipülasyonlar daha önce incelenmişti. Bu konuda en derin araştırmayı Alman gazeteci Wolfgang Gust sunmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Paul von Hindenburg</span> Alman mareşal ve devlet adamı (1847–1934)

Paul von Hindenburg, Prusyalı-Alman mareşal ve devlet adamıdır. 1925-1934 yılları arasında Almanya'nın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Erich Ludendorff</span>

Erich Friedrich Wilhelm Ludendorff, Alman general ve siyasetçi. Liège Muharebesi'nın galibi ve Paul von Hindenburg'la birlikte Tannenberg Muharebesi zaferinin mimarlarından biridir. Alman savaş ve siyaset üzerindeki belirleyici etkisi vardı. 22 Ağustos 1914 tarihinde Kaiser II. Wilhelm tarafından Almanya'nın en yüksek askeri madalyası Pour le Mérite ile taltif edildi.

<span class="mw-page-title-main">Maximilian von Baden</span> Alman İmparatorluğu’nun sekizinci şansölyesi

Baden Margravı Maximilian veya Max von Baden, I. Dünya Savaşı sonlarında ateşkes görüşmelerini başlatan Alman şansölyesi.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı</span> Osmanlı İmparatorluğunda ikamet eden Ermenilerin savaş boyunca göçe zorlanması ve sistematik katli

Ermeni Kırımı, 1915 Olayları/Ermeni Tehciri veya Ermeni Soykırımı, Osmanlı hükûmetinin Ermenilere karşı gerçekleştirdiği sürgün ve katliamlardır. Etnik temizliğin sonucunda ölen Ermenilerin sayısı tartışmalıdır; sayı, çeşitli araştırmacılara göre 600.000 ile 1,5 milyon arasında değişiklik gösterir. 1914 yılında Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeni nüfusu yapılan farklı tahminler mevcuttur. Osmanlı resmî kayıtlarına göre 1.2 milyon ile Ermeni Patrikhanesi'ne göre 1 milyon 914 bin 620 Ermeni yaşamaktaydı. 1922 sayımlarına göre ise 817 bin Ermeni 'mülteci' olarak Osmanlı topraklarını terk etmiş, 95 bin Ermeni ise din değiştirerek Türkiye topraklarında yaşamaya devam etmiştir. Bu tahminlere göre Osmanlı topraklarında bulunan 900 bin hayatta kalmışken, 300 bin ile 1 milyon arasında Ermeni hayatını kaybetmiştir. Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından İstanbul'dan Ankara'ya sürüldüğü ve birçoğunun öldürüldüğü 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirilmektedir. Ermeni Kırımı, sağlıklı erkek nüfusun toptan öldürülmesi ya da askere alınarak zorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, çocuk ve yaşlılarla birlikte ölüm yürüyüşü koşullarında Suriye Çölü'ne sürülmesi gibi olaylarla birlikte I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında iki aşamada gerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun ve katliamlara maruz kaldı. Ülke genelindeki Ermeni diasporası, genel anlamda Ermenilerin Doğu Anadolu'dan sürülme işleminin doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Hans von Seeckt</span> Weimar Cumhuriyeti Genelkurmay başkanı

Johannes "Hans" Friedrich Leopold von Seeckt , Alman general. I. Dünya Savaşı sırasında General August von Mackensen ile doğu cephesindeki Alman hareketlerinin planlanmasında önemli rol oynadı. 1919-1920 yılları arasında Genelkurmay Başkanlığı hüviyetinde olan Askerî Büro Şefi görevini yürüttü.

<i>Andonyan Belgeleri</i>

Naim Beyin Anıları: Ermeni Tehciri ve Katliamları ile ilgili Resmi Türk Belgeleri, Osmanlı Ermenisi Aram Andonyan'a ait 1919 ve 1920 senesinde Londra'da Hodder & Stoughton yayınevinde basılmış bir kitap. İçinde Andonyan belgeleri diye bilinen ünlü Talat Paşa telgraflarının kopyalarını barındırıyor.

<span class="mw-page-title-main">Vahakn Dadrian</span> Amerikalı akademisyen (1926 – 2019)

Vahakn N. Dadrian, Ermeni asıllı Amerikalı sosyologdur.

<span class="mw-page-title-main">Otto von Lossow</span>

Otto Hermann von Lossow, bir Alman ordusu subayıydı, en son Reichswehr'in korgeneraliydi. Balkan Savaşları sırasında Osmanlı Ordusu'nda askerî eğitmenlik yaptı ve Birinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye'de Alman İmparatorluğu'nu temsilen askerî ataşe olarak bulunuyordu. 1921'den sonra askeri bölge VII'nin (Münih) komutanı ve Bavyera'daki Reichswehr'in devlet komutanıydı. Bavyera ordusu ve daha sonra Kasım 1923'te Adolf Hitler ve Nasyonal Sosyalist Parti tarafından teşebbüs edilen Birahane Darbesi'ni çevreleyen olaylarda önemli bir rolü olan Alman ordusu subayı.

Resulayn Kampları, Ermeni Kırımı sırasında 1915 yılında çıkarılan Tehcir Kanunu ile birlikte göç ettirilen Ermeniler için, Resulayn şehri yakınındaki çöl alanda kurulan 25 toplama kampından biridir. Bu kamplar Ermeniler için anma alanlarına dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri'nin liderleri</span> Vikimedya liste maddesi

I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri'nin liderleri, I. Dünya Savaşı esnasında İttifak Devletleri'ni komuta etmiş veya desteklemiş politik veya askerî şahıslardır.

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı boyunca birçok Türk sivil, siyasetçi ve askerî lider katliamlara ve yağmaya katılmayı reddedip Ermenilerin tehcir edilmesini ve katledilmesini durdurmaya çalıştı. Bu kişilerin çoğu eylemlerinin sonucu olarak pozisyonlarını kaybettiler ve bazıları öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı</span>

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı I. Dünya Savaşı'nın sonundan beri değişikliklere uğradı. Türkiye'nin dışındaki tarihçilerin çoğu Kırım'ın meydana geldiğini ve olayların bir soykırım olduğunu savunmaktadır, ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı önemli hususların yorumlanmasında büyük farklılıklar vardır.

<span class="mw-page-title-main">1919-1920 İstanbul yargılamaları</span>

1919-1920 İstanbul yargılamaları, I. Dünya Savaşı sonrasında, Mondros Mütarekesi'nden kısa bir süre sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun askerî mahkemelerinde görülen davalardır. İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) lider kadrosu ve seçilmiş bazı eski yetkililer, anayasayı ihlal etme, savaş zamanında vurgunculuk ile hem Ermenilerin hem de Rumların katledilmesi gibi çeşitli suçlamalarla itham edildi. Mahkeme, katliamların organizatörleri olarak görülen Enver Paşa, Talât Paşa ve Cemal Paşa ile diğerlerini ölüm cezasına mahkûm eden bir karara vardı.

<span class="mw-page-title-main">Nusret Bey</span> Türk öğretmen, devlet adamı (1875-1920)

Urfa Mutasarrıfı Nusret Bey, Türk öğretmen ve idarecidir. Ermeni Tehciri'inde vazife almasıyla ve bu tehcirde Ermenileri öldürdüğü ve mallarından kazanç sağladığı iddia edilerek idam edilmesiyle bilinir. 15 ay kürek cezasına çarptılırmış olduğu hâlde Divân-ı Harp-i Örfi yasadışı şekilde toplanıp cezası idam cezasına dönüştürdü. 5 Ağustos 1920'de Beyazıt Meydanı'nda idam edildi. Ferid Paşa hükûmetinden sonraki Ahmet Tevfik hükûmeti iktidara gelince ailesi suçsuz olduğunu iddia ederek davaların tekrar incelenmesini talep etti. İncelemelerin ardından Nusret Bey'in suçsuz yere asıldığı kanıtlanmıştır. 25 Aralık 1921'de TBMM tarafından "millî şehit" ilan edilmiştir.