İçeriğe atla

Frik

Frik

Frik (Ermenice: Ֆրիկ), 13. ve 14. yüzyıllarda yaşamış Ermeni şairdir. Ermeni topraklarının Moğollar tarafından işgal edildiği dönemde yaşadı.

Şiirleri, dini kadercilik ruhuyla yazılmıştır. Aynı zamanda şiirlerinde din adamlarını ikiyüzlülükle eleştirmiştir. Kendisinin din adamı olup olmadığı konusu tartışmalıdır.[1]

Frik, 1230-1310 yılları arasında yaşadı. Adının gerçekten Frik olup olmadığı bilinmiyor. Birçoğu adının "takma ad" veya orijinal adının "kısaltılmış şekli" olduğuna inanıyor. Ermeni bilim insanı Zhamkochian, Frik'in olası doğum yerini tespit etti ve onun Batı Ermenistan'da doğduğu sonucuna vardı. Zhamkochian, onun Ermenice yazılarının Kilikya Ermeni Krallığı'nda konuşulan dile çok benzediğini gördü ve doğum yerini bu şekilde buldu. Frik'in şiirlerinden 50'den fazlasının günümüze ulaştığı söyleniyor.[2]

Frik, 16. yüzyıla kadar tanınan bir şairdi ancak zamanla açıklanmayacak bir şekilde unutuldu. Daha sonraları, 19. yüzyılın ikinci yarısında tekrar ortaya çıkarıldı.[1]

Şiirleri

Frik'in bazı şiirleri ilk olarak 1930'da yayınlandı. Ünlü şiirlerinden ikisi "Mesih'e Şikayet" ve "Kadere Karşı" idi. Her iki şiirde de dini inanç konusunda güçlü şüpheleri dile getirmiş ve kendilerine “Hristiyan” deyip sözleriyle veya inançlarıyla hareket etmeyenlerin değerlerini sorgulamıştır.[1]

Frik, Moğol istilaları sonucu Ermeni Bagraduni Hanedanlığı'nın yıkılmasından sonra yaşayan Ermeni kökenli bir şair olduğu için Frik'in yazıları, “Ermeni Ortaçağ Şiiri” olarak kabul edilir. İktidarın bireylere “eşitlik ve özgürlük” vermek yerine nasıl yanlış kullanıldığını anlattı. Frik bir Hristiyandı, ancak kilisedeki din adamlarının olumsuz davranışları nedeniyle inançlarını sorguladı.[3]

Dünyevi konulardaki şiirlerini halk diliyle yazdı. Dini ve felsefi konulardaki eserlerinde ise Klasik Ermenice ile konuşma dilini bir arada kullandı. Farsça, Arapça, Türkçe kelimelerle birlikte yerel kelimeleri de kullandı.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century. Vol. 1. Palgrave Macmillan. 2004. ss. 317-18. ISBN 0312101694. 
  2. ^ The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century. Vol. 2. Wayne State Univ Pr. 2002. ss. 524-33. ISBN 0814330231. 
  3. ^ "A TASTE OF MEDIEVAL ARMENIAN POETRY". 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenice</span> Hint-Avrupa dili

Ermenice, Ermeniler tarafından kullanılan Hint-Avrupa dil ailesinden bir dildir. Kendi alfabesi ve Doğu Ermenicesi ve Batı Ermenicesi olarak iki lehçesi vardır. Doğu Ermenicesi Ermenistan'ın resmî dilidir. Türkiye'de ve Ermeni diasporasında çoğunlukla Batı Ermenicesi kullanılır. Hint-Avrupa dil ailesi'nin bağımsız bir alt grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Ermenileri</span> Osmanlı Devletinin Ermeni halkı

Osmanlı Devleti kuruluş döneminde Ermeniler, genellikle Çukurova, Doğu Anadolu Bölgesi ile Kafkasya bölgelerinde bulunan beyliklerin egemenliği altında yaşamışlardır. Bursa'nın başkent olduğu dönemde Ermeni ruhani reisliği başkente alınmıştır. İstanbul'un fethinden sonra da İstanbul'a taşınmış ve daha sonra da İstanbul Ermeni Patrikhanesi kurulmuştur. Ermeniler Anadolu'dan gelen göçlerle İstanbul'da büyük bir cemaat oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni mutfağı</span>

Ermeni mutfağı, Ermeni kültürü ve çevre kültürlere bağlı olarak gelişmiş Ermenilere özgü bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Rupen Sevag</span>

Rupen Sevag veya Rupen Çilingiryan, Osmanlı Ermenisi hekim, şair ve nesir yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Haçatur Abovyan</span> Ermeni yazar, aktivist ve akademisyen (1809-1848)

Haçatur Abovyan, Ermeni yazar ve 19. yüzyılın başlarında ulusal halk figürü. 1848'de gizemli bir şekilde kayboldu ve sonunda ölü olduğu tahmin edildi. O bir eğitimci, şair ve modernleşmenin savunucusudur. Modern Ermeni edebiyatının babası olarak nitelendirilen sanatçı, "Ermenistan'ın Yaraları" adlı eseriyle hatırlanıyor. 1841'de yazılmış ve 1858'de ölümünden sonra yayınlanan bu kitap, modern Ermeni dilinde, Klasik Ermenice yerine Erivan lehçesine dayanan bir Doğu Ermenicesi dili kullanılarak yayınlanan ilk romandır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Mahallesi</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Ermeni Mahallesi, Kudüs'ün duvarlarla çevrili Eski Şehir'in dört mahallesinden biridir. Eski Şehir'in güneybatı kısmında yer almakta ve Sion Kapısı ile Yafa Kapısı'yla mahalleye girilebilmektedir. Eski Şehir'in toplamda %14'ünü kaplayarak 0.126 km² alana sahiptir. 2007 yılına göre 2 bin 424 nüfusa sahiptir. Her iki kriterde de Yahudi Mahallesi ile karşılaştırılabilir. Ermeni Mahallesi, Hristiyan Mahallesi'nden Davud Sokağı ve Yahudi Mahallesi'nden Habad Sokağı ile ayrılmıştır.

Grigori Magistros, Ermeni prensi, dilbilimci, bilgin ve kamu görevlisiydi.

Rabbânî Yahudilik, altıncı yüzyılda Babil Talmud'unun derlenmesinden beri Yahudiliğin ana akım formunu oluşturan dini hareket. Farisi Yahudilikten köklenmiş Rabbânî Yahudilik, Sina Dağı'nda Musa'nın Tanrı'dan Yazılı Tevrat ile yorumlamaları ve tefsirleri içeren "Sözlü Tevrat'ı" birlikte aldığı ve halkına beraber aktardığı, bu yorumlamaların ise kesintiye uğramadan daha sonra yazıya geçirildiği inancına dayanır. Sözlü Tevrat'ın yazılı hale getirilmesinde dönemin hahamlarının Hristiyan metinlerin kanonlaştırılmasından etkilendikleri düşünülmektedir.

Ermeni edebiyatı, Ermenice olarak üretilmiş sözlü veya yazılı eserleri kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ana Ermenice</span>

Ana Ermenice, Ön-Ermenice veya Proto-Ermenice) Ermenice: նախահայերեն

Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Zakaryanlar, , Gürcüce adıyla Mhargrdzeli olarak da bilinirler, soylu bir Ermeni-Gürcü hanedanıydı. Gürcüce, Mhargrdzeli veya Ermenice isimleri: Երկայնաբազուկ, (Yerkaynbazuk) uzun kollu anlamına geliyordu. Bir aile efsanesi, bu ismin Ahameniş ataları II. Artaxerxes "Uzunkollu" için bir referans olduğunu söyler. Cyril Toumanoff / Encyclopædia Iranica'ya göre, onlar Ermeni Pahlavuni ailesinin bir uzantısıydılar. Zakaryanlar kendilerini Ermeni olarak görüyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Celalyan Hanedanı</span>

Hasan Celalyan Hanedanı, 1214'ten itibaren günümüzdeki aşağı Karabağ, Dağlık Karabağ ve Sünik'in küçük bir kısmını kapsayan Haçın bölgesini yöneten bir Ermeni hanedanıydı Adı Haçın'dan bir Ermeni feodal prens olan Hasan Celalüddevle'den 'dan gelmektedir. Hasan Celalyan ailesi, Selçuklu Türkleri, Persler ve Moğolların yanı sıra diğer Ermeni prensleri ve Haçın melikleri tarafından bölgedeki yabancı egemenliği boyunca birkaç yüzyıl boyunca özerkliğini koruyabilmişlerdir. Bölgede Ermeni bağımsızlığının son kalesini elinde tuttuklarını kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Tovma Artsruni</span> 9.ve 10. yüzyıl Ermeni tarihçi

Tovma Artsruni, dokuzuncu yüzyıldan onuncu yüzyıla kadar olan bir Ermeni tarihçisi ve Artsrunik Hanesinin Tarihi'nin yazarıdır. Dört ciltlik eser, verilen başlığın aksine, üyesi olduğu Artsruni kraliyet ailesinin tarihi ile Van Gölü yakınındaki kökenlerini anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda Ermenistan tarihini de kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tomas Terziyan</span>

Tovmas Terziyan Ermeni asıllı Osmanlı şair, oyun yazarı ve profesör.

<i>Bazmavep</i>

Bazmavep Ermeni araştırmalarına yer veren bilimsel dergidir. İtalya'da Mıhitarist manastırı tarafından yayımlanır. Robert H. Hewsen'e göre ilk Ermenice bilimsel dergidir. Dergi aynı zamanda hâlâ yayında olan en eski Ermenice dergidir. Kapriyel Ayvazyan ve Gevont Alişan tarafından Mayıs 1843'te kuruldu. Sahak Chemchemean derginin mevcut baş editörüdür.

<i>Aşharhatsuyts</i> Anania Shirakatsi tarafından yazılmış Ermenice bir kitap

Aşharatsuyus ya da Ašxarhac′oyc′ ), başka dillere Coğrafya ismiyle tercüme edilen bir Orta Çağ Ermeni eseridir. Eser Anania Şirakatsi tarafından kaleme alınmıştır ve Ermenistan, Gürcistan, İran, Irak vb. ülkelerin coğrafi yapılarından bahseder. Matenadaran müzesindeki en eski coğrafya kitabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kirakos Gandzaketsi</span> Ermeni tarihçi (13. yüzyıl)

Kirakos Gandzaketsi 13. yüzyıl Ermeni tarihçisiydi ve 4. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar olan olayların bir özeti ve kendi günlerinin olaylarının ayrıntılı bir anlatımı olan Ermenistan Tarihi kitabının yazarıdır. Çalışma öncelikle Orta Çağ Ermenistan'ının tarihi ile Kafkasya ve Yakın Doğu'de meydana gelen olaylara odaklanmaktadır. Eser, Moğol istilalarının incelenmesi için birincil kaynak görevi görülmekte ve hatta Moğolca kaydedilen ilk kelime listesini de içermektedir. Eser Latince, Fransızca ve Rusça dahil birçok dile çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şahamir Şahamiryan</span> Ermeni filozof

Şahamir Şahamiryan 18. yüzyılda Madras'ta yaşayan bir Ermeni yazar, filozof ve zengin bir tüccardır. İran'ın Yeni Culfa şehrinde doğmuş, Hindistan'a taşınmış ve burada varlıklı bir tüccar olmuş ve Madras'taki Ermeni cemaatinin aktif bir üyesi olmuştur. 1771'de Şahamiryan ve işbirlikçileri Madras'ta ilk Ermeni matbaasını kurmuşlardır. 1787/88'de Şahamiryan, gelecekteki bağımsız bir Ermeni cumhuriyeti için önerilen bir anayasayı içeren Vorogayt Parats oğlu Hakob Şahamiryan'ın adıyla yayınlanmıştır. Bu nedenle ilk Ermeni anayasasının yazarı olarak kabul edilir.