İçeriğe atla

Friedrich Ebert

Friedrich Ebert
Almanya Cumhurbaşkanı
Görev süresi
11 Şubat 1919 - 28 Şubat 1925
Yerine geldiğiYeni makam
Yerine gelenPaul von Hindenburg
Almanya Şansölyesi
Görev süresi
9 Kasım 1918 - 11 Şubat 1919
Yerine geldiğiPrens Maximilian
Yerine gelenPhilipp Scheidemann
Kişisel bilgiler
Doğum 4 Şubat 1871(1871-02-04)
Heidelberg
Ölüm 28 Şubat 1925 (54 yaşında)
Berlin, Almanya
Partisi SPD
İmzası

Friedrich Ebert (4 Şubat 1871, Heidelberg - 28 Şubat 1925, Berlin), Alman sosyal demokrat politikacı. 1913'te Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nin (SPD) başkanlığına seçildi. 1919’da "Reichspräsident" ünvanı ile Weimar Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı oldu ve bu görevini ölümüne kadar sürdürdü.

Hayatı

Friedrich Ebert, 4 Şubat 1871 tarihinde Heidelberg'de doğdu. Babası Karl Ebert bir terzi idi. Friedrich, 9 kardeşi arasında yedinci olarak dünyaya geldi. Annesi Protestan, babası ise Katolik idi.[1][2]

Friedrich, ilkokulu sıradan bir öğrenci olarak tamamladı. Ardından saraçlık üzerine meslek eğitimine başladı ama bu eğitimini tamamlamadı. 1888 ile 1891 yılları arasında güney, batı ve kuzey Almanya'yı dolaştı. Bu seyahatleri sırasında aralarında Karlsruhe, Münih, Mannheim, Kassel, Hannover, Braunschweig, Elberfeld (bugün Wuppertal'e bağlı), Remscheid, Quakenbrück ve Bremen'in de olduğu birçok kentte kaldı.[3][4]

Ebert, bu seyahatleri sırasında sendikalar, işçi ve işveren kuruluşları ile meslek loncalarını yakından inceleme fırsatı elde etti. 1889'da Almanya Sosyalist İşçi Partisi'ne (SAP) üye oldu.[5][6] Aynı yıl saraçlar meslek odasına da kaydoldu. Yine bu dönem, Ebert'in Marksist metinlerle tanıştığı bir süreci de teşkil eder. Bu sürecin sonunda sosyal demokrat görüşleri benimsedi ve çok geçmeden sosyalizmin temsilcisi olarak adlandırıldı. 1905 yılında Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nde (SPD) genel sekreter olarak görev aldı. Partiye getirdiği birçok yenilik sayesinde partinin gelişmesinde önemli bir rol oynadı.[5]

1913 yılında parti başkanı August Bebel'in ölmesinin ardından, başkan seçildi. Ebert, Almanya'nın I. Dünya Savaşı'na girmesi taraftarıydı. Nitekim bu konuda verdiği maddi desteğin, savaş bütçesine çok büyük yararı oldu. Ancak büyük yenilgi ardından imparatorluğun da yıkılması üzerine, Ebert zor durumda kaldı.[1][7]

Ebert'in karşısındaki sol yanlı grup partiden ayrıldı ve kendilerince Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi'ni (USPD) kurdu. Partiden bir grup daha ayrılarak da Almanya Komünist Partisi'ni (KPD) oluşturdu. Sosyal Demokrat Parti, Demokrat Parti ve Katolik Merkez Partisi birleştiler ve isimlerinin Siyah-Kırmızı-Altın Koalisyonu olduğunu ilan ettiler.

Baden prensi Maximilian'ın başkanlık ettiği Siyah-Kırmızı-Altın Koalisyonu'na bağlı üç partiden oluşan bir hükûmet kuruldu. Parlamenter demokrasiye bu yolla ulaşılması amaçlanıyordu. Ebert ise böyle bir devrimin oluşmasını istemiyordu, bunun için elinden geleni yaptı. Almanlar 1918 yılında barışı sağlamaya yönelik bir devrimci ayaklanma başlattılar. Çünkü Alman halkı, II. Wilhelm'in barışı getirmekte başarısız olduğuna inanıyordu.

Devrimci bu hareket Berlin'de etkisini artırarak sürdürüldü. Sonunda II. Wilhelm tahttan indirildi. Bunun ardından Baden prensi Maximilian, Ebert'e şansölyeliği devretti. Halk Temsilcileri Konseyi adında yeni bir hükûmet kuruldu. Ebert bu konseyin ile İşçi ve Asker konseyinin elindeki yetkiyi kısa sürede seçimle oluşturmayı hedeflediği Alman Parlamentosu'na geçirmeyi amaçlıyordu. Bu amaç doğrultusunda devrimi engellemek adına yeni Genelkurmay Başkanı Wilhelm Groener ile gizli bir antlaşma yaptı. Bu esnada ülkede birçok çatışmalar meydana geliyordu. Bu çatışmaların sonunda ise toplumsal devrim bastırılmış oldu.

1919 yılının ocak ayında seçimler yapıldı. Şubatta, seçimleri kazanan Siyah-Kırmızı-Altın Koalisyonu'na dayanan yeni bir hükûmet kuruldu ve koalisyonun cumhurbaşkanlığına Ebert seçildi. 11 Ağustos'ta Weimar Anayasası yürürlüğe kondu.

Dönemde mali sıkıntılar, suikastlar, komplolar baş gösterdi. Rejimin tehlikeye girdiğini düşünen Ebert, aşırı uçları önlemek amacı ile Reichswehr'e güveniyordu. Ancak Fransızların Ruhr bölgesini işgal etmesinin ardından ortalık iyice karıştı.

Ebert'e yönelik karalamalar ve sarf edilen sözlerin ardı arkası kesilmedi. Savaş esnasında bir grup işçinin grevini desteklediği gerekçesi ile devlete ihanet ettiği öne sürüldü. 1925 yılında grip olduğuna inanılan Ebert, Şubat ayı ortalarında hastalandı. Durumu takip eden iki hafta boyunca bozulmuş sağlığına safra kesesi hastalığı muzdarip oldu. 23 Şubat gecesi akut septik oldu ve apandisit olduğu ortaya çıktı. Ertesi gün erken saatlerde acil bir apandisit uygulandı. Dört gün sonra, 54 yaşında, septik şoktan öldü ve Heidelberg'e gömüldü.

Kaynakça

  1. ^ a b "Biografie Friedrich Ebert (German)". Deutsches Historisches Museum. 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2013. 
  2. ^ "Biografie Friedrich Ebert (German)". Bayerische Nationalbibliothek. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2013. 
  3. ^ Dennis Kavanagh (1998). "Ebert, Friedrich". A Dictionary of Political Biography. Oxford: OUP. s. 157. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2013. 
  4. ^ "Friedrich Ebert: Leben 1871–1888 (German)". Stiftung Reichspräsident-Friedrich-Ebert-Gedenkstätte. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016. 
  5. ^ a b Herzfeld, Hans (ed) (1963). Geschichte in Gestalten:1:A-E (German). Fischer, Frankfurt. ss. 335-336. 
  6. ^ Harenberg Personenlexikon: Ebert, Friedrich. Harenberg Lexikon Verlag, Dortmund. 2000. ss. 274-275. ISBN 3-611-00893-1. 
  7. ^ "Friedrich Ebert (1871–1925).Vom Arbeiterführer zum Reichspräsidenten (German)". Friedrich Ebert Stiftung. 7 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013. 
Siyasi görevi
Önce gelen:
Yeni makam		Almanya Cumhurbaşkanı
1919-1925 		Sonra gelen:
Paul von Hindenburg
Önce gelen:
Prens Maximilian		Almanya Şansölyesi
1918-1919 		Sonra gelen:
Philipp Scheidemann

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Almanya Sosyal Demokrat Partisi</span> Almanyada bir siyasi parti

Almanya Sosyal Demokrat Partisi, Almanya'nın en eski siyasal partisi.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Hristiyan Demokrat Birliği</span> Almanyada bir siyasi parti

Almanya Hristiyan Demokrat Birliği, Hristiyan demokrat ve liberal muhafazakâr görüşte, merkez sağ pozisyonda bir Alman siyasi partisidir. Genel başkanı Friedrich Merz'tir.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Ebert Vakfı</span>

Friedrich-Ebert-Stiftung, Almanya'da Sosyal Demokrat Parti'ye yakınlığıyla bilinen sivil toplum örgütü. 1925'te kurulan örgütün temel amaçları arasında "demokrasi ve çoğulcu topluma destek, yetenekli gençlere eğitim fırsatları sağlanması ve uluslararası iş birliği ve anlayış ortamının güçlendirilmesi" yer almaktadır. 500 dolayında kadrolu çalışanı bulunan vakfın yurt dışında da 100'e yakın temsilciliği bulunmaktadır. Genel merkezi Bonn'dadır. Federal devlet ve eyalet yönetimleri tarafından maddi destek alan vakfın bütçesi 2006 yılında 112 milyon Euro olarak açıklanmıştır. Ayrıca Necip Hablemitoğlu vefatından önce yazdığı Alman Vakıfları ve Bergama Dosyası isimli kitabında, Ebert Vakfı için şunları açıklamıştır:

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Pieck</span> Alman politikacı

Friedrich Wilhelm Reinhold Pieck, Alman siyaset adamı, Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Liebknecht</span>

Wilhelm Liebknecht, Alman sosyal demokrat ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi kurucularındandır. Karl Liebknecht ve Theodor Liebknecht'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Spartakusbund</span>

Spartakistler, Spartaküs Birliği, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'da Marksistler tarafından kurulan siyasi örgüt. Bu hizip daha sonra Almanya Komünist Partisi adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Freikorps</span> Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birlikler

Freikorps, Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birliklere verilen isimdir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Weimar Cumhuriyeti’nde özellikle komünistlere karşı devlet eliyle örgütlenen düzensiz silahlı birliklere Freikorps denilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maximilian von Baden</span> Alman İmparatorluğu’nun sekizinci şansölyesi

Baden Margravı Maximilian veya Max von Baden, I. Dünya Savaşı sonlarında ateşkes görüşmelerini başlatan Alman şansölyesi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Otto Wels</span>

Otto Wels, 1919-1939 yılları arasında Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) başkanlığını yapmış Alman politikacı. 1873'te Berlin'de doğdu. 1891'de SPD'ye katıldı. 1912'de Reichstag'a girdi ve milletvekilliği yapmaya başladı. 14 Haziran 1919'da SPD'nin lideri oldu. Wels önderliğindeki Almanya Sosyal Demokrat Partisi; Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) ve Almanya Komünist Partisi (KPD) ile beraber Weimar Cumhuriyeti dönemi Almanya'sının en önemli 3 partisinden biri olmuştu. Wels, komünistlere ve nasyonal sosyalistlere karşı bir propaganda yürütmekteydi, çünkü ona göre fazlasıyla radikal olan komünistler ve nasyonal sosyalistler cumhuriyetin varlığı için birer tehlikeydi. SPD Temmuz 1932, Kasım 1932 ve Mart 1933 seçimlerinde sırasıyla % 21.58, % 20.43 ve % 18.25 oranında oy alarak ana muhalefet konumunda yer aldı. 1933'te NSDAP'nin iktidara gelmesiyle çıkan Yetki Yasası'na karşı konuşma yapan tek Reichstag üyesiydi.

Almanya Komünist İşçi Partisi, 1920 yılında kurulan, parlamento karşıtı ve konsey komünizmi taraftarı siyasi parti. AKİP, 1920 yılının nisan ayında Heidelberg'te, Almanya Komünist Partisi'nden ayrılan kadrolarca kurulmuştur. Parti gazetesinin ismi Komünist İşçi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsız Brunswick Devleti</span>

Bağımsız Brunswick Devleti, Almanya'da 1918-1919 yıllarındaki Alman Devrimi sırasında Braunschweig Dükalığı'nın kaldırılmasından sonra kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Anti-Sosyalist Yasa</span>

Sosyalistlere Karşı Yasa ya da Sosyal Demokrat Çabaların Kurumsal Tehlikelerine Karşı Yasa, Otto von Bismarck döneminde 21 Ekim 1878'de Almanya'da çıkartılan antikomünist yasa. Buna yasaya göre, Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin bütün örgütleri ve işçilere ait yayın organları yasaklanmış, sosyalist yayınlar toplattırılmış ve dönemin sosyal demokratları cezalandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hermann Müller</span>

Hermann Müller, Weimar Cumhuriyeti döneminde kurulan koalisyon hükûmetlerinde iki kez başbakanlık yapan Alman devlet adamı ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) lideri. Versay Antlaşması'nın Alman imzacılarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Koalisyonu</span>

Weimar Koalisyonu, Weimar Cumhuriyeti'nde Hristiyan demokrat görüşlü Merkez Parti, liberal görüşlü Alman Demokrat Partisi ve sosyal demokrat görüşlü Alman Sosyal Demokrat Partisi'nin 1919 yılında oluşturduğu siyasi ittifaktır. Koalisyon, 1919-1920 yılları arasında iktidarda kaldı. 1920'den sonra siyasette eskisi kadar etkili olamasa da varlığını 1932'ye kadar sürdürmeye devam etti. 1925 yılındaki başkanlık seçimlerinde Paul von Hindenburg'a karşı Wilhelm Marx'ı destekledi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi</span>

Almanya Bağımısız Sosyal Demokrat Partisi, Alman İmparatorluğu ve Weimar Cumhuriyeti döneminde etkin olan bir siyasi partiydi. Parti, 1917'de Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin (SPD) sol kanadı tarafından kuruldu. 1922'ye kadar büyük bir ayrılıkçı hareket oldu. 1919'da Spartakusbund'un ardılı olarak Almanya Komünist Partisi'nin kurulması ve 1922'de SPD'nin sağ ve sol kanatlarının birleşmesinin ardından güç yitimine uğramış ve 1931'deki kapatılmasına kadar küçük bir ayrılıkçı parti olarak faaliyetini sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">1932 Almanya cumhurbaşkanlığı seçimleri</span>

1932 Almanya cumhurbaşkanlığı seçimleri 13 Mart'ta yapıldı ve 10 Nisan'da ikinci tura kaldı. Görevdeki bağımsız politikacı Paul von Hindenburg, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) lideri Adolf Hitler'e karşı ikinci bir yedi yıllık dönem kazandı. Komünist Parti (KPD) lideri Ernst Thälmann da aday oldu ve ikinci turda oyların yüzde onundan fazlasını aldı. I. Dünya Savaşı gazileri örgütü Der Stahlhelm lider yardımcısı Theodor Duesterberg de ilk turda aday oldu ancak ikinci tura katılmadı. Bu, Weimar Cumhuriyeti döneminde Almanya'nın devlet başkanı olan Reich Başkanı (Reichspräsident) makamı için yapılan ikinci ve son doğrudan seçimdi.

<span class="mw-page-title-main">Hugo Haase</span>

Hugo Haase Alman sosyalist politikacı, hukukçu ve pasifistti. Friedrich Ebert ile birlikte 1918-1919 Alman Devrimi'nden sonra Halk Temsilcileri Konseyi'nin eş başkanlığını yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.