İçeriğe atla

Freikorps

Freikorps birlikleri Berlin'e giriyor, 1920

Freikorps, Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birliklere verilen isimdir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Weimar Cumhuriyeti’nde özellikle komünistlere karşı devlet eliyle örgütlenen düzensiz silahlı birliklere Freikorps denilmiştir.

Ortaya çıkışı

İlk Freikorps birlikleri Prusya Kralı II. Frederick tarafından Yedi Yıl Savaşı sırasında oluşturularak kullanılmıştır. Diğer örnekleri Napolyon Savaşları sırasında görülmüş, bu birliklere önce Ferdinand von Schill daha sonra ise Ludwig Adolf Wilhelm von Lützow komuta etmiştir. Bu birlikler çoğunlukla pek güven vermeyen unsurlardan oluştuğu için cephede ön saflarda kullanılmak yerine cephe gerisi görevlerde kullanılmıştır.

I. Dünya Savaşı sonrası

Freikorps kelimesinin anlamı zaman içinde değişecek ve 1918 yılından sonra I. Dünya Savaşı’ndan yenik olarak ülkeye dönen askerlerle beraber ortaya çıkan düzensiz ama silahlı birlikler bu isimle anılmaya başladı. Bu gruplar o dönem devletin elindeki tek silahlı unsurdu. Çoğu Alman askeri sivil hayattan kopartılmış oldukları ve tekrar normal hayata uyum sağlayamadıkları için askeri yapıda olan Freikorps’a katılmayı tercih etmiştir. Diğerleri ise ani gelen yenilginin ardından ortaya çıkan komünist ayaklanmalara karşı duyduğu öfkeyle bu yapılanmaya girmiştir. Birlikler Savunma Bakanı ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) üyesi Gustav Noske’den maddi destek alacaktır. Noske bu sayede bugünkü Almanya Komünist Partisi’nin öncülü olan Marksist Spartakistler Birliği (Spartakusbund) tarafından düzenlenen ayaklanmayı bastıracak ve 15 Ocak 1919’da hareketin önderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg’u öldürecektir. Ayrıca aynı birlikler 1919 yılında Bavyera Sovyet Cumhuriyetine de son vereceklerdir.

Katliamlar

5 Mayıs 1919 günü 12 işçi (çoğunluğu SPD üyesi) yerel rahibin ihbarıyla komünist oldukları gerekçesiyle Münih yakınlarındaki Perlach’da Lützow Freikorps birliklerince öldürülür. Bugün Münih’te Pfanzeltplatz meydanında bu işçiler için inşa edilmiş bir anıt bulunmaktadır. Birlikler daha sonraları da Baltık, Silezya ve Prusya bölgelerinde görev yapmıştır. 1920 yılında resmen lağvedilmesine rağmen Freikorps birlikleri Mart 1920’deki başarısız Kapp Darbesi'nde rol alacaktır.

Özellikle Freikorps Epp, Alman halkı arasında katliamlar ve ayaklanmaları bastırırken kullandığı diğer "acımasız" yöntemler ile bilinir. Birimin en çok bilinen suçu Gustav Landauer'ın cinayetidir.

Nazi dönemi

Hitler'in başından beri destekçisi olan Ernst Röhm daha sonra tasfiye edilecektir

1919 yılında Adolf Hitler siyasi kariyerine başlamış ve Münih’te henüz küçük ve tanınmayan Alman İşçi Partisi’ne üye olmuştu. Bu parti 1920’de Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi’ne dönüşmüştü ve Hitler 1921’de parti lideri olmuştu. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi’nin ilerideki birçok lideri Freikorps’ta bulunmuştur: SA lideri Ernst Röhm, Auschwitz toplama kampı komutanı Rudolf Höß... Sonrasında Hitler ve Erich Ludendorff tarafından gerçekleştirilen, Birahane Darbesi adı verilen darbe girişiminde ise bazı Freikorps önderleri Hitler’e karşı gelmiş ve darbe girişimini ihbar etmiştir.

II. Dünya Savaşı sırasında

1939 yılında II. Dünya Savaşı’nın ilk günlerinde Almanların Polonya’ya saldırısı sırasında oluşturulan “Ebbinghaus Freikorps”, düşman hatlarının gerisinde sabotaj yapmak üzere görevlendirilse de başarısız olacak ve aynı yıl içinde normal birliklere dağıtılacaklardır.

Önemli Freikorps üyeleri

Konu ile ilgili yazılmış olan eserler

  • Carlos Caballero Jurado, Ramiro Bujeiro (2001). The German Freikorps 1918-23 Osprey Publishing ISBN 1-84176-184-2
  • Max Hirschberg & Reinhard Weber. Jude und Demokrat: Erinnerungen eines Münchener Rechtsanwalts 1883 bis 1939
  • Richard Blanke, Orphans of Versailles: The Germans in Western Poland, 1918-1939, University Press of Kentucky, 1993 ISBN 0-8131-1803-4

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

Nasyonal sosyalizm ya da Nazizm, kökten Yahudi aleyhtarı, ırkçı, aşırı milliyetçi, völkisch, sosyal Darwinist, anti-komünist, anti-liberal ve anti-demokratik bir ideolojidir. İtalya'da Benito Mussolini önderliğinde kurulan faşizm akımından etkilenerek ortaya çıkmıştır. Meydana gelişi Almanya'da gerçekleşen ve temel ilkeleri Adolf Hitler tarafından ortaya konan nasyonal sosyalizm, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin 30 Ocak 1933'ten Almanya'nın II. Dünya Savaşı'nda teslim olduğu 8 Mayıs 1945 tarihine kadar, 12 yıl 3 ay iktidarda olduğu dönem boyunca Almanya'nın resmî ideolojisi olarak uygulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi</span> Almanyada 1920 ila 1945 arasında var olmuş aşırı sağ siyasi parti

Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi veya yaygın kısa adıyla Nazi Partisi, Weimar Cumhuriyeti döneminde kurulmuş ve Weimar Cumhuriyeti'ni Nazi Almanyası'na dönüştürüp 1933-1945 yılları arasında yönetmiş olan bir Alman siyasi partisidir. Yirminci yüzyılın ilk yarısında Alman siyasetinde önemli bir yere sahip olmuş partinin programı ve ideolojisi olan nasyonal sosyalizm, radikal antisemitizm ile birlikte etnik milliyetçiliğe dayanan antiliberal ve antikomünist bir görüşteydi. 1921 senesinden itibaren parti başkanlığını sürdürmüş Adolf Hitler'in 1933 senesinde şansölye olmasının ardından 1945 senesine kadar nasyonal sosyalizm döneminde Almanya'nın tek yasal partisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Röhm</span>

Ernst Röhm, Alman subay, siyaset adamı, Sturmabteilung (SA) örgütünün kurucusu ve kumandanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Clara Zetkin</span> Alman politikacı (1857–1933)

Clara Zetkin, devrimci sosyalist ve Marksist-Leninist Alman politikacı ve kadın hakları savunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Spartakusbund</span>

Spartakistler, Spartaküs Birliği, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'da Marksistler tarafından kurulan siyasi örgüt. Bu hizip daha sonra Almanya Komünist Partisi adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Hans Frank</span> Alman avukat

Hans Michael Frank, 1920'li ve 1930'lu yıllarda Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi için çalışmış bir Alman avukat idi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Anton Drexler</span>

Anton Drexler, 1920'lerde siyasetin ilk günleri sırasında Adolf Hitler'in akıl hocası olarak bilinen Alman siyasi lider.

<span class="mw-page-title-main">Gregor Strasser</span> Alman politikacı, Nazi Partisinde Adolf Hitlerin rakibi

Gregor Strasser, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP)'nde bir politikacı. Uzun Bıçaklar Gecesi sırasında Berlin'de öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

<i>Hitler: The Rise of Evil</i> 2003 yapımı Kanadalı televizyon minidizisi

Hitler: The Rise of Evil, 2003 yılı Kanada yapımı bir televizyon filmidir. CBS'nin katkılarıyla hazırlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Otto Wels</span>

Otto Wels, 1919-1939 yılları arasında Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) başkanlığını yapmış Alman politikacı. 1873'te Berlin'de doğdu. 1891'de SPD'ye katıldı. 1912'de Reichstag'a girdi ve milletvekilliği yapmaya başladı. 14 Haziran 1919'da SPD'nin lideri oldu. Wels önderliğindeki Almanya Sosyal Demokrat Partisi; Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) ve Almanya Komünist Partisi (KPD) ile beraber Weimar Cumhuriyeti dönemi Almanya'sının en önemli 3 partisinden biri olmuştu. Wels, komünistlere ve nasyonal sosyalistlere karşı bir propaganda yürütmekteydi, çünkü ona göre fazlasıyla radikal olan komünistler ve nasyonal sosyalistler cumhuriyetin varlığı için birer tehlikeydi. SPD Temmuz 1932, Kasım 1932 ve Mart 1933 seçimlerinde sırasıyla % 21.58, % 20.43 ve % 18.25 oranında oy alarak ana muhalefet konumunda yer aldı. 1933'te NSDAP'nin iktidara gelmesiyle çıkan Yetki Yasası'na karşı konuşma yapan tek Reichstag üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsız Brunswick Devleti</span>

Bağımsız Brunswick Devleti, Almanya'da 1918-1919 yıllarındaki Alman Devrimi sırasında Braunschweig Dükalığı'nın kaldırılmasından sonra kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Heimwehr</span>

Heimwehr, 1920'li ve 30'lu yıllarda Avusturya'da faaliyet göstermiş, Almanya'daki Freikorps'a benzeyen milliyetçi bir silahlı yarı askerî örgüttü. Avusturya tipi faşizmin silahlı temsilciliğini üstlenmiş bu örgüt, Avusturyalı komünistlere karşı mücadele ediyor ve parlamenter sisteme karşı geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Otto Strasser</span> Alman Nazi politikacı

Otto Johann Maximilian Strasser, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin bir Alman politikacısı ve üyesiydi.

<i>Freikorps Epp</i>

Freikorps Epp; Weimar Cumhuriyeti döneminde var olmuş, çoğunlukla savaş gazilerinin arasında bulunduğu gönüllülerden oluşan düzensiz yarı askerî sağcı birim. Adını kurucusu ve lideri Franz Ritter von Epp'ten alan birim, Münih'teki Bavyera Sovyet Cumhuriyeti'nin dağıtılmasında yer aldı. Freikorps Epp'in 11 Mayıs 1919'daki raporuna göre, Bavyera'nın bastırılması sırasında birimin üyeleri tarafından 200 "spartakist" öldürüldü ve birim 6 adam kaybetti. 2 Haziran 1919'da Münih polisinin oluşturduğu listeye göre çatışma sırasında 335 sivil de ayrıca öldürüldü. Birim daha sonra Ekim'de Brigade Epp adını kullanarak Reichswehr himayesi altına girdi ve Ruhr Ayaklanması sırasında Ruhr Kızılordusu'na karşı savaştı. Birim, Alman halkı arasında kötü bir şöhrete sahipti; ayaklanmaları bastırırken kullandığı "acımasız" yöntemlerin yanında sivilleri ve savaş tutsaklarını kurşuna dizmesi ile biliniyordu. En ünlü olarak Gustav Landauer'ın öldürülmesinden sorumluydu. Kurucu Epp ile genelkurmay başkanı Ernst Röhm'ün yanında birimin Rudolf Hess, Eduard Dietl, Hans Frank, Otto Strasser, Gregor Strasser ve Julius Schreck gibi birçok üyesi daha sonra Nasyonal sosyalizme yöneldi. Günümüz tarihçileri tarafından, Freikorps Epp Nazi Partisi'nin "doğduğu hücrelerden biri" olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi</span>

Almanya Bağımısız Sosyal Demokrat Partisi, Alman İmparatorluğu ve Weimar Cumhuriyeti döneminde etkin olan bir siyasi partiydi. Parti, 1917'de Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin (SPD) sol kanadı tarafından kuruldu. 1922'ye kadar büyük bir ayrılıkçı hareket oldu. 1919'da Spartakusbund'un ardılı olarak Almanya Komünist Partisi'nin kurulması ve 1922'de SPD'nin sağ ve sol kanatlarının birleşmesinin ardından güç yitimine uğramış ve 1931'deki kapatılmasına kadar küçük bir ayrılıkçı parti olarak faaliyetini sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ruhr ayaklanması</span>

Ruhr ayaklanması 1920 yılı Mart ayında Weimar Cumhuriyeti'nin Ruhr bölgesindeki solcu işçiler tarafından başlatılan ayaklanmadır. 13 Mart 1920 tarihinde Kapp Darbesi'ne karşı olarak sosyal-demokrat Alman Hükûmeti tarafından ilan edilen genel grev çağrısına uyan başta Almanya Komünist Partisi üyeleri olmak üzere komünistler, sosyalistler ve solcular Kapp Darbesi'nin bastırılmasının ardından iktidarı alarak proletarya diktatörlüğünü ilan etmek üzere harekete geçer. Alman Hükûmeti tarafından görevlendirilen Reichswehr ordu birlikleri ve Freikorps adı altında örgütlenen düzensiz sağcı milis güçleri tarafından ayaklanma bastırılır. 12 Nisan'da sona eren çatışmaların ardından yaklaşık 1.600 komünist yargısız infaz edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gustav Noske</span>

Gustav Noske, Sosyal Demokrat Parti'nin (SPD) Alman politikacısıydı. 1919-1920 yılları arasında Weimar Cumhuriyeti'nin ilk Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Noske'nin 1919'daki sosyalist/komünist ayaklanmaları bastırmak için orduyu ve paramiliter güçleri kullandığı biliniyordu.