Freie Caddesi
Freie Caddesi, İsviçre'nin Basel şehrinin en eski alışveriş caddesidir. Zaten MÖ 44 civarında Augusta Raurica'daki Romayerleşimi sırasında batıya doğru bir ulaşım ve ticaret yolu olarak kullanılmıştı. Bugün şehrin en önemli alışveriş caddelerinden biri olarak kabul ediliyor.[1][2]
Konum
Cadde Basel şehrinin merkezinde yer almaktadır. "Bankverein" adlı tramvay kavşağından (adını Swiss Bank Corporation'ın eski genel merkezinden almıştır) doğrudan Pazaryeri'ne ve Basel Belediye Binası'na götürür. Cadde, Birsignehrinin yanı sıra Münsterplatz'a da paralel uzanıyor ve kuzeyde "Münsterberg" ile ona bağlanıyor. Güney yönünde Barfüsserplatz'a "Streitgasse" ve "Kaufhausgasse" olmak üzere iki bağlantı vardır.[3]
İsim
Sokağın adı ilk kez 1241 yılında "libera strata" olarak belgelenmiş, resmi adı ise yalnızca 1861 yılında ortaya çıkmıştır. "Freie Strasse" aynı zamanda geleneksel olarak "Gasse" (sokak) veya "Berg" (dağ) terimlerinin yaygın olduğu Basel'in eski kentinde "cadde" olarak anılan ilk bağlantıdır. Bu isim muhtemelen Basel Piskoposu tarafından sokağa hiçbir yol ücreti uygulanmasına izin verilmemesiyle açıklanabilir, bu da Roma döneminden beri etkili olan ekonomik kalkınmanın sürekli büyümesine katkıda bulunmuştur.
Tarih
Cadde, Roma kolonisi Augusta Raurica (Basel'in mevcut şehir merkezinin yaklaşık on kilometre doğusunda yer alır) zamanında batıya (Fransa'daki günümüz Kembs'e doğru) giden bir ticaret yolu olarak zaten kullanılıyordu. Daha sonra bölgenin en önemli ticaret ve ulaşım yolu haline gelmiş ve Roma kolonisinin çöküşünden sonra bile bu konumunu korumuştur. Basel'in 7. yüzyılda bölgenin en önemli kentsel yerleşimi haline gelmesiyle caddenin önemi bir kez daha arttı.
Daha sonra Orta Köprü'nün inşası (1225) ve Gotthard Geçidi'nin (1200) açılmasıyla caddenin ticaret hacmi bir kez daha önemli ölçüde arttı. Sokak daha sonra şehrin loncalarının merkezi haline geldi ve burada sıklıkla temsili binalar inşa edildi (bunun için günümüzde kalan en belirgin örnek, caddenin alt kısmındaki '' Schlüsselzunft '' un genel merkezidir). 1376 ile 1378 yılları arasında, sözde "Kaufhaus" (alışveriş salonu) adı verilen yer sokakta açıldı ve hızla şehirde dünyanın dört bir yanından gelen malzemelerin en önemli ticaret ve aktarma merkezi haline geldi. 1853'te "Hauptpost" (ana postane) inşa edilene kadar sokak manzarasının önemli bir özelliği olarak kaldı. Sonraki yüzyıllarda sokak, Basel burjuvazisinin pek çok gelecek vaat eden ailesi için de popüler bir yerleşim alanı haline geldi.[3]
19. yüzyılın ortalarından itibaren, Basel'in o dönemde modern kabul edilen çağdaş Avrupa şehir planlaması ilkelerini takip eden genel kentsel gelişiminin bir parçası olarak cadde, yenileme, genişletme ve önemli mimari değişikliklere uğradı. Bu dönüşümü gerçekleştirmek için çeşitli inşaat aşamaları gerçekleştirildi. Örneğin caddenin üst girişinde Yaşlı Johann Jakob Stehlin'in rehberliğinde neoklasik "Schilthof" (1840) inşa edildi. Roma Forumu'ndaki Vesta Tapınağı örnek alınarak modellenen bu büyük bina, çok katlı Korint sütunlarına sahipti ve burjuva sınıfının yüksek temsili özlemlerini yansıtmayı amaçlıyordu.[4]
1851'de eski "Kaufhaus"un (alışveriş salonu) yerine etkileyici bir bina yaratma görevi Basel mimarı Genç Johann Jakob Stehlin'e verildi. Bu yeni bina, sadece iki yıl önce kurulan, yakın zamanda kurulan Swiss Post için tasarlandı. Böylece Basel Ana Postanesi, İsviçre'de yeni kurulan devlet kurumunun ilk prestij binalarından biri oldu. 1881 yılında Viyanalımimar Friedrich von Schmidt tarafından "Rüdengasse"ye kadar genişletildi.[3]
Sonraki yıllarda cadde defalarca genişletildi. Örneğin, 1895 yılında, Belle Epoque'un estetiğini ve standartlarını takip eden, küçük şehir evlerinden oluşan zarif bir mimariyle karakterize edilen caddenin üst kısmında bir "ayarlama" yapıldı. Genellikle büyük vitrinlere sahip olan bu şehir evlerinin mimari tasarımı, çeşitli tarzları benimsiyordu. Bunlar Neobarokve Neo-Gotik'ten Art Nouveau gibi daha sonraki gelişmelere kadar uzanıyordu ve tipik olarak şehrin önde gelen mimarlık firmaları tarafından yürütülüyordu.
20. yüzyılda, özellikle yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve bazıları önemli tartışmalara yol açan çok sayıda yeni bina nedeniyle caddenin görünümü daha da değişti. Caddenin mimari dönüşümünün en bilinen örnekleri arasında, 1978 yılında Marcus Diener tarafından yapılan ve Rudolf Linder ve Vischer van Gaasbeck tarafından tasarlanan, Tarihsel tarzda 1898 tarihli temsili bir binanın yerini alan "Sodeck" ticari binasının inşası yer alır.[5] Şehrin genel gelişimi üzerinde güçlü bir etkiye sahip olan motorlu trafik nedeniyle caddenin karakteri bir kez daha değişti.[2]
Basel Şehri Büyük Konseyi'nin kararıyla 2020 yılından itibaren cadde genel motorlu bireysel trafiğe kapatıldı. Cadde tamamen Alpnach kuvarsit taşlarıyla (Obwalden Kantonu'ndan ) döşendi ve kaldırımlar ile yol arasındaki önceki ayrım ortadan kaldırıldı.[6]
Kaynakça
- ^ "Blicke auf das vormittelalterliche Basel". www.unibas.ch (Almanca). 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ a b peterhabicht (23 Nisan 2017). "Strassengeschichten. 1: Die Freie Strasse". Blog des Staatsarchivs Basel-Stadt (Almanca). 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ a b c Loretan, Thomas. "Die Entstehung der City". www.basler-bauten.ch (Almanca). 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "ArchitekturBasel - Schilthof | Klassizismus und Historismus in Basel #4" (Almanca). 10 Nisan 2017. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ ""Nein, Schönheit ist recht objektiv." - ArchitekturBasel" (Almanca). 5 Ağustos 2022. 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "Wo man künftig auf Quarzsandstein flaniert - ArchitekturBasel" (Almanca). 3 Ağustos 2020. 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
