İçeriğe atla

Fredric Jameson

Fredric Jameson
Doğum14 Nisan 1934(1934-04-14)
Cleveland, Ohio, ABD
Ölüm22 Eylül 2024 (90 yaşında)
Durham, Kuzey Karolina, ABD
MeslekYazar ve filozof
VatandaşlıkAmerikan
Dönem20.-21. Yüzyıl felsefesi
TürEkonomi-Felsefi
KonuFelsefe
Önemli eserThe Political Unsconscious
Postmodernism:The Cultural Logic of late Capitalism
Önemli ödülleriHolberg Ödülü

Fredric Jameson (d. 14 Nisan 1934 - ö. 22 Eylül 2024), ABD'li Marksist edebiyat kuramcısı, edebiyat eleştirmeni ve teorisyeni.

Eğitimi ve erken dönem çalışmaları

Jameson, Münih'te ve Berlin'de okudu. Yale Üniversitesi'nde, Jean-Paul Sartre üzerine doktorasını yaptı.

Jameson'ın, toplumsal ve tarihsel bütünlük ("Bütünsellik") temelli Neo-Marksizm yorumu, Marksist politik ve teorik düşünce içinde, Hegel'in İçkin eleştiri (Immanennte Kritik) kavramının etkisinde ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra çalışmalarında, Georg Lukács'ın, Ernst Bloch'un, Theodor W. Adorno'nun, Walter Benjamin'in, Herbert Marcuse'un ve Sartre'ın belirgin bir etkisi vardır.

1950'li yıllarda Amerika'da o zamana kadar çok tanınmayan Batı marksizminin dogmatik olmayan bir yorumunun tanınmasını sağladı. Böylece, Yeni Sol'un gelişmesine katkıda bulundu.

Postmodernizm

Jameson, 20.yüzyılın sonundaki koşulların tanımlanması olarak postmodernizmin çok tanınmış teorisyenlerinden biridir, ancak hiçbir surette bir postmodern teorisyen değildir. Onun çalışmaları daha çok postmodern düşüncenin yadsınmasına yöneliktir. Jameson'ın "Marksizm ve Biçim" (Marxism and Form), Postmodernizm:Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı" (Postmodernism: The Cultural Logic of Late Capitalism) gibi kitaplarıyla bilinmektedir. Jameson, bir Marksist olarak geç dönem kapitalizm koşullarında Marksizmi eleştirel olarak yeniden kullanıma sokmaya yönelmiştir.[1]

Postmodern dönemde hızla artan bir yöntem olarak farklı çalışma alanlarının birbiriyle etkileşiminin altını çizip kültürel çalışmalar alanının gelişmesini sağlamıştır.[2] Politika, Kültür ve Edebiyat üzerine kitapları yayınlanmış ve önemli bir kısmı Türkçeye çevrilmiştir.[3] 2004 yılında ayrıca, Almancada "Modernitenin Mitleri" adlı çalışması yayınlandı.

22 Eylül 2024 tarihinde 90 yaşındayken hayatını kaybetti.[4]

Çalışmaları

  • Sartre, The Origins of a Style (1961)
  • Marxism and Form (1971)
  • The Prison-House of Language (1972)
  • The Political Unconscious (1981)
  • Late Marxism (1990)
  • Postmodernism or, the Cultural Logic of Late Capitalism (1991, essays)
  • The Geopolitical Aesthetic (1992)
  • The Seeds of Time (1994)
  • The Cultural Turn (1998)

Jameson'ın Türkçeye çevrilmiş yapıtları çalışmaları

  • Zamanın Tohumları, çev: Onur Gayretli, Monokl Yayınları,
  • Edebiyat Yazıları, Metis yayınları,
  • Biricik Modernite, Epos yayınları, çeviren:Sami Oguz.
  • Dil Hapishanesi, Yapısalcılığın ve Rus Biçimciliginin Eleştirel Öyküsü, YKY, çeviren:Mehmet H.Doğan.
  • Marksizm ve Biçim, YKY, çeviren:Mehmet H.Doğan.
  • Kültürel Dönemeç, Dost kitabevi, çeviren:Kemal İnal.
  • Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı, Nirengikitap, çeviren:Abdulkadir Gölcü, Nuri Plümer.
  • "Diyalektiğin Birleştirici Güçleri", çeviri: Bülent Doğan, İthaki yayınları
  • "Ütopya Denen Arzu", Metis Yayınları, çeviren: Ferit Burak Aydar.

Kaynakça

  1. ^ Yılmaz, Burhan (2014). "Postmodernizm Bağlamında Fredric Jameson'da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı ve Video Kuramı". Sanat ve Tasarım Dergisi. 1 (14): 131-144. doi:10.18603/std.75974. ISSN 1308-2264. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024. 
  2. ^ Jameson, Frederic (2022). "Kültürel Çalışmalar Üzerine". 4. BOYUT Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi (20): 121-152. doi:10.26650/4boyut.2022.007. ISSN 2822-6623. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024. 
  3. ^ "Fredric Jameson kitapları". idefix. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024. 
  4. ^ "Fredric Jameson yaşamını yitirdi". 22 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Postmodernizm, modernizmin sonrası ve ötesi anlamında bir tanımlama olarak kullanılmaktadır ve modern düşünceye ve kültüre ait temel kavram ve perspektiflerin sorunsallaştırılmasıyla ve hatta bunların yadsınmasıyla birlikte yürütülmektedir. 20. yüzyılın ortalarında ortaya çıkan postmodernizm; mimari, felsefe, edebiyat, resim gibi alanlarda kendini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Terry Eagleton</span> İngiliz edebiyat eleştirmeni

Terence "Terry" Eagleton, İrlanda asıllı İngiliz akademisyen, yazar, edebiyat ve kültür teorileri uzmanı. Özellikle Marksist edebiyat kuramı üzerine çalışmaları ile tanınır. Hâlen Manchester Üniversitesinde görevlidir.

<span class="mw-page-title-main">Frankfurt Okulu</span>

Frankfurt okulu, Almanya'da 1923 yılında kurulan ve sosyoloji, siyaset bilimi, psikanaliz, tarih, estetik, felsefe, müzikoloji gibi farklı disiplinlerden insanları bir araya getiren Toplumsal Araştırma Enstitüsü'nün bir düşünce akımı olarak ifade edilmesidir. Okulun genel yaklaşım biçimi eleştirel teori olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Postmodern felsefe</span> Felsefi akım

Postmodern felsefe, 20. yüzyılın ikinci yarısında, 18. yüzyıl Aydınlanması sırasında geliştirilen kültür, kimlik, tarih veya dil ile ilgili modernist felsefi fikirlerde var olduğu iddia edilen varsayımlara eleştirel bir yanıt olarak ortaya çıkan felsefi bir harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Jean-François Lyotard</span> Fransız filozof (1924 –1998)

Jean François Lyotard;, Fransız filozof, edebiyat teorisyeni, postmodernizmin ve postmodern felsefe 'nin öncülerinden olan çağdaş Fransız düşünürü.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Paul Sartre</span> Fransız filozof (1905-1980)

Jean-Paul Charles Aymard Sartre, Fransız yazar ve düşünür. Felsefi içerikli romanlarının yanı sıra her yönüyle kendine özgü olarak geliştirdiği Varoluşçu felsefesiyle de yer etmiş; bunların yanında varoluşçu Marksizm şekillendirmesi ve siyasetteki etkinlikleriyle 20. yüzyıl'a damgasını vuran düşünürlerden biri olmuştur. Sartre, bir anlatıcı, denemeci, romancı, filozof ve eylemci olarak yalnızca Fransız aydınlarının temsilcisi olmakla kalmamış, özgün bir entelektüel tanımlamasının da temsilcisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Batı Marksizmi</span>

Batı Marksizmi, ilk olarak genel anlamda Perry Anderson'un Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler kitabında bahsettiği anlamda, 19. yüzyıldan ve 20. yüzyıla Marksizmin Batı'daki hikâyesinden oluşur. Bu anlamda Marks'ın eserinden bugüne kadarki gelişimi, ayrışmaları, iç bölümlenmeleri, farklılıklarıyla teorik ve politik bir sistematik öğreti olarak Marksizmin Batı düşüncesindeki ve pratiğindeki yeri değerlendirilir. Karl Kautsky ve Lenin'in tartışmaları da bu bağlamda genel anlamdaki bu Batı Marksizmi içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Post-Marksizm</span>

Post-Marksizm'in iki ilişkili fakat farklı kullanımı vardır. İlk olarak, Post-Marksizm Doğu Avrupa ve Sovyetler Birliği'nde komünizmin çöküşü sonrasında ortaya çıkan duruma işaret edebilir.

<span class="mw-page-title-main">20. yüzyıl felsefesi</span>

20. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl sonlarından başlayıp günümüze kadar gelen ve devam eden düşünce geleneklerini ve felsefi akımları kapsar. Her çağın felsefesinin kendi toplumsal, kültürel ve siyasal koşullarıyla etkileşimli olduğu gibi, 20. yüzyıl felsefesi de kendi siyasal ve toplumsal gelişmelerinden etkilenmiştir. Çağın siyasal olayları, kültürel ve teknolojik gelişmeler, bilimsel alandaki yeni sonuçlar, ortaya çıkan yeni düşünce eğilimlerinin hepsi 20. yüzyıl felsefesinde görülen bilime yönelik sorgulayıcı yaklaşımların, aklın sorgulanması girişimlerinin, dile yönelik ilginin, özne kavramı üzerinde yürütülen tartışmaların, zihin problemlerinin, yeni bir boyut kazanan bilgi sorununun, cinsellik soruşturmasının, yabancılaşma ve iktidar sorunsalının arka planını oluşturmaktadır. Bu çağın düşünürlerinin çoğunluğu bir şekilde çalışmalarında çağın kuramsal sorunlarını dillendirmiş ve yanıt arayışında olmuştur.

Postmodernite, postmodernizmin toplumsal ve kültürel yansımalarını ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu terim, 20. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başlarında yaşanan hayatın eşsiz niteliklerinin bir sonucu olan çağdaş sanat, kültür, ekonomi ve toplumsal durumun aldıkları görünüme atfen filozoflar, sosyal bilimciler ve sanat eleştirmenleri tarafından kullanılır. Postmodern durumu yaratan bu nitelikler arasında küreselleşme, tüketimcilik, otoritenin küçük parçalara ayrılması ve bilginin metalaştırılması sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Perry Anderson</span>

Perry Anderson Marksist entelektüel. UCLA'da tarih ve sosyoloji profesörü. Tarihçi Benedict Anderson un erkek kardeşidir.Sosyalist feminist yazar Juliet Mitchell'in eski eşidir.

Nikos Pulancas, Yunan sosyolog ve filozof, Marksist siyaset toplum bilimcisi.

Marksist edebiyat kuramı, temelini Marksist felsefe ve politika akımlarından alan ve edebiyat eleştirisine ekonomik, politik ve tarihsel açıdan bakmayı savunan bir düşünce sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Postmodern mimari</span>

Postmodern mimari ilk örneklerinin 1950'lerde başladığı varsayılan ve günümüz mimarisinde de etkisini sürdüren uluslararası bir üsluptur. Mimarlıkla postmodernitenin habercisi, genellikle modernizmin sahip olduğu uluslararası üslubun biçimciliğine bir yanıt olarak "nüktenin, süslemenin ve göndermenin" geri dönüşüdür. Pek çok kültürel hareket gibi, postmodernizmin en fazla dillendirilen ve görünür olan fikirleri mimaride gözlemlenebilir. Modernizmin işlevsel olan ve resmîleştirilen şekilleri ve alanları tam aksi yöndeki bir estetikle yer değiştirmiştir: üsluplar çarpışır, kendi için biçim anlayışı ortaya çıkar ve tanıdık üslup ve alanlara bakmanın yeni biçimleri fazlalaşır.

<span class="mw-page-title-main">Eleştirel teori</span>

Eleştirel teori; Immanuel Kant, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Max Weber, Karl Marx ve Sigmund Freud'un düşüncelerinin etkisi temelinde; sosyal ve beşeri bilimler bilgisiyle toplum ile kültür inceleme ve eleştirisine dayanan sosyal teori. Eleştirel teori, epistemolojik olarak; nesnelleştirici değil, düşünsel olduğu için doğabilimsel teorilerden farklıdır.

Kültürel çalışmalar siyasal, kuramsal ve deneysel olarak kültür analiziyle bağlantılı bir alandır. Çatışmaları ve özellikleri tanımlayarak çağdaş kültürün siyasi dinamiklerine ve tarihi temellerine odaklanır. Kültürel çalışmalar alanındaki araştırmacılar genellikle kültürel uygulamaların daha geniş kapsamlı bir sistem olan güçle nasıl ilişkili olduğunu araştırır. Bu güç sistemi, ideoloji, sınıf yapıları, ulusal oluşumlar, etnik köken, cinsel yönelim, cinsiyet ve nesil gibi toplumsal olgularla ilişkilidir ya da bunlar aracılığıyla faaliyet gösterir. Kültürel çalışmalar kültürleri sabit, sınırlı, değişmeyen ve birbirinden bağımsız olarak görmekten ziyade onları sürekli birbirleriyle etkileşim hâlinde olan, uygulamaları ve süreçleri değiştiren birer oluşum olarak görür. Kültürel çalışmalar alanı çeşitli kuramsal, yöntemsel yaklaşımları ve uygulamaları kapsar. Kültürel çalışmalar, kültürel antropoloji ve etnik çalışmalar gibi alanlardan ayrı tutulsa da, bu alanların her ikisine de destek vermiş ve katkıda bulunmuştur.

Neo-Marksizm, Marksizmi ve Marksist teoriyi tipik olarak eleştirel teori, psikanaliz veya varoluşçuluk gibi diğer entelektüel geleneklerden unsurları birleştirerek değiştiren veya genişleten 20. yüzyıl yaklaşımlarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kojin Karatani</span> Japon filozof

Kōjin Karatani Japon filozof ve edebiyat eleştirmeni.

Post-postmodernizm, postmodernizmden ortaya çıkan ve ona tepki olarak gelişen eleştirel teori, felsefe, mimari, sanat, edebiyat ve kültürdeki geniş kapsamlı gelişmelere verilen isimdir.

Kültürel Marksizm, Frankfurt Okuluʼnu modern ilerici hareketlerin, kimlik politikalarının ve politik doğruculuğun kaynağı olarak gösteren aşırı sağcı antisemitik bir komplo teorisidir. Komplo teorisi, gelenekçi muhafazakarlığın sözde “Hristiyan değerleri”ni zedeleyen ve bunların yerine kültürel olarak liberal değerleri koymayı amaçlayan planlı bir kültür savaşı yoluyla Batı toplumunu yıkmaya yönelik süregelen ve kasıtlı bir akademik ve entelektüel çaba olduğunu ileri sürmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.