Franz Reichelt

Franz Reichelt
Franz Reichelt paraşüt takımıyla
Doğum	16 Ekim 1878(1878-10-16) Wegstädtl, Bohemya Krallığı
Ölüm	04 Şubat 1912 (33 yaşında) Paris, Fransa
Meslek	Terzi

Franz Reichelt (16 Ekim 1878 - 4 Şubat 1912), "Uçan Terzi" olarak da bilinen ve Eyfel Kulesi'nden kendi yaptığı giyilebilir paraşütle atlayarak ölen Avusturya doğumlu terzi ve mucittir. Reichelt, havacılar için uçaktan atlamak zorunda kaldıklarında hayatta kalmalarını sağlayacak giyilebilir bir paraşüt takımı geliştirmeye odaklanmıştı. Mankenlerle yaptığı ilk deneylerinde başarılı olan Reichelt, daha sonraki deneylerinde bunu tekrarlayamadı.

Uygun yükseklikteki bir platformdan yapacağı deneyin bu yeni buluşunu kanıtlayacağına inanan Reichelt, Eyfel Kulesi'nin yere en yakın ilk platformundan atlayış yapabilmek için Paris Bölgesi Emniyet Müdürlüğü'ne defalarca dilekçe verdi. Sonunda 1912'de izin almayı başardı ve 4 Şubat günü manken kullanmak yerine bizzat kendisinin atlayışı gerçekleştirmeyi düşündüğünü açıkça belirtti. Tüm vazgeçirme çabalarına rağmen Reichelt atlayışı gerçekleştirdi ve paraşütün açılmaması sonucu yaklaşık 57 metreden düşerek hayatını kaybetti. Ertesi gün gazeteler "gözükara mucit" başlığıyla Reichelt'in ölüm haberini verdi. Ayrıca atlayışı esnasında çekilen görüntüler basında yer aldı.

Reichelt, 1878 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlı Bohemya Krallığı'nın Wegstädtl kentinde dünyaya geldi. 1898 yılında ailesiyle birlikte Paris'e taşındı. 1909 yılında Fransa vatandaşlığı alarak adını "François" olarak değiştirdi ve Paris'te başarılı bir terzi dükkânı açtı.

Temmuz 1910 yılından itibaren Reichelt, havacıların giyebileceği, normal bir havacı üniformasından çok ağır olmayan, birkaç çubuk, ipek bir paraşüt kumaşı ve az miktarda kauçuk ilave ederek bir tasarım elde etti.

Modern havacılığın doğuşu güvenlik önlemleriyle birlikte daha etkili bir paraşütün geliştirilmesine olan ilgiyi arttırdı ve bu da beraberinde kaçınılmaz kazaları getirdi. 1783'te Louis-Sébastien Lenormand'ın ve baloncu Jean-Pierre Blanchard'ın erken dönem paraşüt çalışmaları ve elde ettiği başarılar, sabit kanopi paraşütlerinin (atlama başlamadan önce açık vaziyette) zaten yaygın olarak havacılıkta kullanılmasına vesile olmuştu. Ancak 1910 yılında hala bir uçaktan veya düşük irtifadan atlamalarda kullanılmak üzere geliştirilmiş bir paraşüt çeşidi yoktu.

İlk havacılar ve balon pilotları arasında bilinen bazı ölümcül kaza hikâyelerini duyan Reichelt, yeni bir paraşüt tasarımıyla ilgilenmeye başladı. İlk testleri son derece başarılıydı. Katlanabilir ipek kanatlarla donatılmış mankenler, beşinci kattan boşluğa bırakıldıklarında yere oldukça hafif bir şekilde iniyorlardı. Ancak Reichelt'in asıl hedef olan "giyilebilir paraşüt" prototipini oluşturmak oldukça zahmetli bir süreçti. Yine de, Aéro-Club de France'ın önde gelen havacılık faaliyetlerinden La Ligue Aérienne'e sunmak üzere tasarımının ilk prototipini hazırladı. Ancak yetkililer, kanopinin oldukça zayıf olduğunu söyleyerek tasarımı test etmeyi reddettiler. Buna rağmen pes etmeyen Reichelt, kaldığı binanın yüksek katlarından mankenlerle yaptığı deneylerine devam etti. Ancak bu testlerin hiçbiri başarılı olmadı.

1911 yılında Albay Lalance, Aéro-Club de France'a havacılara bir güvenlik paraşütü üretimi için kazananın 10.000 franklık para ödülü alacağı bir yarışma tertip etmesini emretti. Üç yıl boyunca açık olan yarışmada, paraşütün ağırlığının 25 kg'dan fazla olmaması şart koşulmuştu. Reichelt, yarışmaya katılmak için tasarımını iyileştirip malzemenin yüzey alanını 12 metrekareye kadar arttırdı. Ancak testler hala başarısız oluyor ve mankenler çok sert bir şekilde yere çakılıyordu. Aynı yıl L'Ouest-Éclair isimli bir gazetede çıkan habere göre Reichelt, Joinville'de kendisinin bizzat katıldığı testleri gerçekleştirip 8 ila 10 metre aralığından boşluğa atladı. Fakat atladığı saman yığını ciddi bir sakatlık yaşamasını önledi. Yine aynı yıl Le Matin gazetesine yansıyan habere göre bulunduğu bir başka atlama girişimi bacağının kırılmasıyla sonuçlandı. Reichelt aynı yılın ilerleyen aylarında mankenlerle test çalışmalarına devam etti. Bu esnada tanıdıklarının da bulunduğu La Presse gazetesine verdiği bir röportajda, Eyfel Kulesi'nin ilk katından atlayış yapmak için resmen izin almaya çalıştığını ancak bunun reddedildiğini açıkladı. Reichelt, tasarımlarının başarısızlığını düşme mesafesine bağlamaktaydı. Bu sebeple Eyfel Kulesi'nden yapılacak bir atlayışın iznini almak için oldukça heveslenmişti.

Reichelt, Şubat 1912 başında basına Eyfel Kulesi atlayışı için sonunda izin aldığını duyurdu. 4 Şubat Pazar sabahı, iki arkadaşıyla birlikte kuleye geldi. Giymiş olduğu paraşüt takımı, kullanıcısının hareketlerini kısıtlamamaktaydı. Paraşütün açılma yöntemi ise, atlayan kişinin haç biçiminde kollarını açmasıyla gerçekleşiyordu. Atlayışı takip eden basın mensupları, kıyafet için "büyük bir çeşit kapüşonlu ipek pelerin" tabirinde bulunmuştu.

Reichelt'in ölümünün ardından açılan davada atlayış iznini veren polis memuru Louis Lépine, atlayışın mankenlerle yapılacağını sandıklarını, Reichelt'in bizzat atlayışı gerçekleştireceğinden haberleri olmadığını söyledi. Bununla birlikte, Reichelt'in kuleye çıktığı esnada yanında bulunan arkadaşlarından biriyle sonradan yapılan bir röportajda, Reichelt'in son ana kadar atlayışı yapma niyetini gizlediğini açıkça ortaya koydu. Atlayış başlamadan evvel Reichelt'in arkadaşları, bunu yapmaması konusunda ikna etmeye çalıştıysalar da başarılı olamadılar. Le Petit Journal gazetesine atlayış öncesinde verdiği demeçte, emniyet halatı kullanmak gibi bir niyeti olmadığını, canını tamamen ürettiği paraşüte emanet etmek istediğini söyledi.

Atlayış öncesi Reichelt'in talebi üzerine iniş alanına kalabalığın taşmaması için kulenin bacakları arasına halatlar çekildi. Yine atlayış öncesi Gassion isimli bir kule muhafızından son bir direniş gören Reichelt, bir süre sonra bunu da aştı ve gerekli izinleri alarak iki arkadaşı ve atlayışı kaydetmek üzere yanında gelen çekim ekibiyle beraber kuleye çıktı. Civardaki restoranlardan temin edilen masa ve sandalyelerin üst üste koyulması sonrası bunların üzerine çıkan Reichelt, 40 saniye kadar bir tereddütün ardından 30'a yakın gazeteci ve izleyenlerin gözü önünde kendini boşluğa bıraktı. Ancak atlar atlamaz paraşüt Reichelt'in bedenine dolandı ve kule dibindeki toprak zemine feci bir biçimde çakıldı. Atlayış sonrası Reichelt'in sağ bacağı ve kolu ezilirken, kafatası ve omurgası kırıldı ve anında olay yerinde öldü.

Ertesi gün çıkan gazeteler trajik deneyin haberleriyle doluydu. Atlayışı ve sonrasında cesedinin taşınmasını içeren görüntüler basına dağıtıldı. İlk raporlara göre Reichelt'in deli olup olmadığı sorgulansa da yakınları bunu doğrulamadılar.

Reichelt'in ölümünden sonra yetkililer, Eyfel Kulesi'nden yapılacak paraşütlü atlamalar için izin vermekten çekindiler. Mankenli paraşüt testlerine izin verilmeye devam edilirken bunun dışarısında kalan havacılık deneyleri için yapılan başvurular çoğunlukla reddedildi. 2005 yılında Norveç'li bir adam, bir giyim firmasının reklamı için yasadışı bir biçimde kuleden atlayıp Reichelt'ten bu yana kuleden atlayarak ölen ilk kişi oldu.