İçeriğe atla

František Palacký

František Palacký (Çekçe: [ˈfraɲcɪʃɛk ˈpalatskiː]; 17 Haziran 1798 - 26 Mayıs 1876), Çek Ulusal Dirilişi'nin en etkili kişisi olan ve "Ulusun Babası" olarak adlandırılan bir Çek tarihçi ve politikacıydı.

Hayatı

František Palacký, 17 Haziran 1798'de, şu anda Çek Cumhuriyeti'nin Moravya-Silezya Bölgesi'nin bir parçası olan kuzeydoğu Moravya köyü olan Hodslavice 108 numaralı evde doğdu.[1] Ataları, Bohem Kardeşler topluluğunun üyeleriydi ve dini zulüm dönemi boyunca Protestan inançlarını gizlice korudular ve sonunda orijinal inançlarına yaklaşık olarak Augsburg itirafına bağlılıklarını verdiler. Palacký'nın babası bir okul müdürüydü ve biraz bilgili bir adamdı. Oğul 1812'de o zamanlar Macaristan'ın Bratislava kentindeki Evanjelik Lüteriyen Lisesi'ne gönderildi, burada filolog Pavel J. Šafařík ile temasa geçti ve Slav dillerinin azimli bir öğrencisi oldu (11 dilde ustalaştı ve diğer benzer birkaçıyla uğraştı).

Palacký, özel öğretimde geçirdiği birkaç yıldan sonra 1823'te Prag'a yerleşti. Burada, Avusturya makamlarıyla iyi ilişkileri olan Josef Dobrovský ile yakın bir arkadaşlık kurdu ve Dobrovský, hükûmetin Slav öğrencilerine gösterdiği düşmanlıktan Palacký'i korudu. Dobrovský, Šafařík'i her ikisi de Bohemya tarihine büyük ilgi duyan Kont Sternberg ve kardeşi Francis ile tanıştırdı. Kont Francis, Bohemya Müzesi Topluluğu'nun başlıca kurucusuydu. Dernek, ulusal kayıtların yeniden incelenerek ulusal duyguları yeniden uyandırmak amacıyla Bohem tarihiyle ilgili belgeler toplamaktaydı.

Palacký in 1821 in Vienna, painting by František Tkadlík

Çek Milliyetçi Hareketine Katılışı

Harekete halkın ilgisi, Palacký'nin de ilk editörü olduğu yeni Časopis Českého Musea (Bohem Müzesi Dergisi) tarafından 1825'te canlandırıldı. Dergi ilk başta Çekçe ve Almanca olarak yayınlandı ve Çek baskısı devam ederek Bohemya'nın en önemli edebi organı haline geldi. Palacký, Kont Sternberg'e arşivci olarak gösterişsiz bir atama almıştı ve 1829'da Bohemya malikaneleri ona küçük bir maaşla Bohemya tarihçisi unvanını vermeye çalıştılar, ancak Viyana yetkililerinin onayının alınmasından on yıl önceydi.

Bu arada, malikaneler, Viyana'nın geç onayıyla, Palacký'nın sermaye çalışması "Dějiny národu českého v Čechách a v Moravě (Bohemya ve Moravya'daki Çek Ulusunun Tarihi)" yayımlama masraflarını ödemeyi üstlenmişti. 1526'ya kadar olan dönemi ve Çek bağımsızlığının yok oluşunu kapsayan bu kitap (ki Palacký, 1526'dan beri ulusal tarih hakkında yazarken "yalan söylemek zorunda kalacağını" kabul etmiştir), Bohemya'nın yerel arşivlerinde yapılan zahmetli araştırmalar üzerine kurulmuştur. İlk cilt 1836'da Almanca olarak basıldı ve ardından Çekçeye çevrildi. Eserin yayınlanması, Hussite Hareketi hakkındaki açıklamasında eleştirirken özellikle üzerinde durduğundan polis sansürü tarafından engellendi.

Palacký, kendi nezdinde tamamen Milliyetçi ve Protestan olmasına rağmen, Reformcuların yöntemlerini eleştirmeksizin onaylamaktan kaçınmaya dikkat etti, ancak yetkililer, ifadelerinin Katolik inancı için tehlikeli olduğunu söyledi. Anlatısının bazı kısımlarını kesmek ve sansür sebebiyle engellenen eksik kısımlarını kabul etmek zorunda kaldı. Palacký'nin Bohemya'daki erken reform anlatısının uyandırdığı tartışmada en makul ve en dikkate değer çalışma, Palacký'nin tarihinin yarattığı izlenime karşı koymak amacıyla "Huss und Hieronymus" (1853) adlı eserini yazmak için Viyana'dan bir özet alan Baron Helfert'e aitti. Prag'da bir Alman tarih profesörü olan Konstantin von Höfler, Bohmen'deki Geschichte der hussitischen Bewegung'da benzer bir anlamda dönemin tarihi hükümleri düzenledi. Palacký, Geschichte des Hussitenthumes und Professor Löffler (Prag, 1868) ve Zur böhmischen Geschichtschreibung içerisinde (Prag, 1871) buna yanıt verdi.

Siyasi Aktivizm

1848 Devrimi tarihçiyi pratik siyasete zorladı. Ünlü "Psaní do Frankfurtu" yazısında (Frankfurt'a Mektup) bir Çek olarak "Alman İşlerine" hiçbir ilgisi olmadığını söyleyerek Frankfurt'ta toplanan tüm Alman Rejiminin 500 eski milletvekilinden oluşan ön parlamentoda yer almayı reddetti. Haziran başında Prag Slav Kongresi'ni başkan olarak yönetti. O yılın ilerleyen saatlerinde, Ekim 1848 ile Mart 1849 arasında Kroměříž (Kremsier) kasabasında oturan Reichstag'a atandı. O sırada, Güney Alman ve Slav devletlerinin bir federasyonundan oluşması ve bireysel haklarının korunmasına izin vermesi gereken güçlü bir Avusturya İmparatorluğu'ndan yanaydı. Bu harekete "Avusturo-slavizm" adı verildi. Görüşleri Viyana'da bir dereceye kadar dikkate alındı ve Palacký'e Pillersdorf kabinesinde bir portföy bile teklif edildi. Federal düşüncenin çöküşü ve gerici partinin 1852'deki kesin zaferi, onun siyasetten emekli olmasına giden yolu açtı.

Ancak 1860 ve 1861'deki liberal kabullerden sonra Avusturya senatosunun bir ömür boyu üyesi oldu. Görüşleri meclisten küçük bir destekle karşılaştı ve imparatorun Bohemya özyönetimi için umutlarını artırdığı Eylül 1871 kararnamesinden sonraki kısa bir dönem dışında, 1861'den itibaren senatoda görünmeyi bıraktı.[2] Bohem Rejiminde (zemský sněm) milliyetçi-federal partinin (staročeši) kabul edilen lideri oldu. Bohemya, Moravya ve Silezya'yı içermesi gereken bir Çek Krallığı'nın kurulmasını savundu. Çek Özerkliği için duyduğu coşkuyla Muhafazakar soylularla ve aşırı Katoliklerle ittifaka girdi. 1867'de Moskova'daki Panslavist kongreye katıldı. 26 Mayıs 1876'da Prag'da öldü.

Mirası

Palacký, ulusun üç Babasından biri olarak kabul edilir - birincisi Bohemya Kralı ve Kutsal Roma İmparatoru IV. Charles, ikincisi František Palacký ve üçüncüsü Çekoslovakya Başkanı Tomáš Garrigue Masaryk'tur.- Çeşitli şahıslar birini diğerinin üzerinde vurgulamayı sever. Tarihçiler açısından, daha dar bir zaman dilimine odaklandıkları zamanlar dışında hiçbiri onun Bohemya tarihini geçememiş; bu tarihçiler dahi doğrudan veya dolaylı olarak çalışmalarından etkilenmiştir.

Çalışmaları

Şiir

  • Na horu Radhošť – Şiir
  • Má modlitba dne 26. července 1818 – İlahi
  • Ideál říše – 1920 yılından kalma kaside

Diğerleri

  • Würdigung der alten böhmischen Geschichtschreiber (Prague, 1830), o zamanlar Çek öğrencilerin erişemeyeceği pek çok eserin yazarlarıyla tartışmaktadır.
  • Dějiny národu českého v Čechách a v Moravě I–V (Bohemya ve Moravya'daki Çek Ulusunun Tarihi), 1836–1867
  • Archiv český (6 vols., Prague, 1840–1872)
  • Urkundliche Beiträge zur Geschichte des Hussitenkriegs (2 vols., Prague, 1872–1874)
  • Documenta magistri Johannis Hus vitam, doctrinam, causant ... illustrantia (Prague, 1869)
  • Šafařík ile: Anfänge der böhmischen Dichtkunst (Pressburg, 1818) ve Die ältesten Denkmäler der böhmischen Sprache (Prague, 1840)
  • Çek makalelerinin ve denemelerinin üç cildi Radhost olarak yayınlandı. (3 vols., Prague, 1871–1873)

Ayrıca Bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Opava'daki Bölgesel Arşivlerin Dijital Arşivleri". Digital Archives of the Regional Archives in Opava. digi.archives.cz. alındı. 7 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2020. 
  2. ^ Preclík, Vratislav (2019). Masaryk a legie. 1. vydání. Karviná. ISBN 978-80-87173-47-3. OCLC 1107861342. 24 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çekya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Çekya, resmî adıyla Çek Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bir ülkedir. Kuzeyinde Polonya, batı ve kuzeybatısında Almanya, güneyinde Avusturya ve doğusunda Slovakya ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Prag</span> Çek Cumhuriyetinin başkenti

Prag, Çekya'nın başkenti ve en büyük şehri. Geçmişte Çekoslovakya'nın da başkentiydi. Orta Bohemya'da Vltava Nehri'nin üzerinde yer alır ve 1.2 milyon nüfusu vardır. İş dünyası istatistiklerine göre bu sayıya ek olarak 300.000 kişi de resmi kaydı olmaksızın Prag'da yaşamaktadır. Prag, geniş bir kitle tarafından dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak gösterilir. Prag "Altın Şehir", "Doksanların Sol Bankası", "Masal Şehri", "Şehirlerin Anası" ve "Avrupa'nın Kalbi" gibi isimlerle de anılır. Prag konumu gereği çevresindeki ülkeler ile merkezi bir konum oluşturur. Avrupa'daki en fazla iç kaleye sahip 3 şehirden birisidir. Bu şehrin gölgesi Franz Kafka olmuştur. Kafka için bile fazlasıyla turist çeken bir Orta Çağ şehridir. Prag Şehri 5 Nobel ödülüne sahiptir.

Alfons Maria Mucha ya da Alphonse Mucha, Çek ressam ve grafik sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Moravya</span> Çek Cumhuriyetinde tarihi arazi

Moravya, Çekya'da bir eyâlet; Bohemya ve Silezya ile birlikte Çek Cumhuriyeti içindeki tarihi bölgelerden birisi. Moravya adı bölgenin kuzeybatısından doğan nehirden alır. Moravya'nın eski başkent Brünn'dür.

<span class="mw-page-title-main">Tomáš Garrigue Masaryk</span> Çekoslovakyanın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı

Tomáš Garrigue Masaryk, Çekoslovakya'nın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı (1918-1935).

<span class="mw-page-title-main">Jan Hus</span>

Jan Hus ya da Johannes Huss Hristiyan teolog.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Josef Jireček</span>

Konstantin Josef Jireček, Çek tarihçi, diplomat ve Slavist.

<span class="mw-page-title-main">Karel Jaromír Erben</span>

Karel Jaromír Erben, Çek tarihçi, hukukçu, arşivci, yazar, çevirmen, şair ve Çek halk arasında ezgiler ve masal toplayıcı ıdı.

<span class="mw-page-title-main">Pilsner</span>

Pilsner, tüm dünyada üretilen biraların üçte ikisinden fazlasının dahil olduğu açık renkli lager tipi bir bira türüdür. İlk olarak 1842 yılında Avusturya İmparatorluğu topraklarında bulunan Bohemya bölgesindeki Pilsen kentinde Pilsner Urquell adıyla üretilmiştir. Bu kent günümüzde Çekya sınırları arasındadır. Dünyanın ilk sarı renkli lager birası olan ve tüm pilsner türü biraların ilk örneği sayılan Pilsner Urquell günümüzde de üretimine devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çek edebiyatı</span> Çeklere ait olan kitaplar, kronikler ve şiirler dahil yazılı eserlerin bütünü

Çek edebiyatı çoğunlukla Çek dilinde yazılmış olan edebiyattır. Modern zamana yakın dönemlerde Çekçe kullanılsa da tarihte Latince ve Almanca gibi diller de kullanılmıştır. Çek dilinde yazılmış en eski edebî eserler 14. yüzyıla dayanır. Modern edebiyat ise üç döneme ayrılır:

Çek Ulusal Dirilişi, 18. ve 19. yüzyıllarda Çek topraklarında gerçekleşen kültürel bir hareketti. Bu hareketin amacı Çek dilini, kültürünü ve ulusal kimliğini canlandırmaktı. Canlanma hareketinin en önemli isimleri Josef Dobrovský ve Josef Jungmann'dı.

<span class="mw-page-title-main">Polka</span>

Polka, aslen bir Çek dansı ve Avrupa ile Amerika'da bilinen bir dans müziği türüdür. On dokuzuncu yüzyılın ortalarında, şimdi Çekya'nın parçası olan Bohemya'da ortaya çıkmıştır. Polka, birçok Avrupa ve Amerika ülkesinde popüler bir halk müziği türü olmaya devam etmekte olup ve birçok halk sanatçısı tarafından icra edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Franz Josef Gerstner</span>

Franz Josef Gerstner Alman-Bohemyalı bir fizikçi, astronom ve mühendistir.

<span class="mw-page-title-main">Františka Plamínková</span>

Františka Faustina Plamínková Çekoslovak kadın hakları aktivistiydi.

1848 Prag Slav Kongresi ; 2 - 12 Haziran 1848 tarihleri arasında meydana gelmiş, neredeyse Avrupa'daki her Slav topluluklarından katılımcının olduğu ilk kongredir.

<i>Slav Destanı</i>

Slav Destanı, Art Nouveau akımının temsilcilerinden olan Çek ressam Alfons Mucha tarafından 1910 ve 1928 yılları arasında boyanmış 20 büyük tuvalden oluşan bir resim serisidir. Tablolar, Çeklerin ve diğer Slav halklarının tarihini ve mitolojisini tasvir etmektedir. Mucha, 1928'de çalışmasını bitirdikten sonra, resimlerin sergilenmesi için özel bir çadır kurulması şartıyla eserini Prag şehrine bağışlamıştır.

Prag Defenestrasyonu, insanların pencerelerden atıldığı Bohemya tarihinde üç kez yaşanan bir olaydı. Orta Fransızcada zaten var olmasına rağmen defenestrasyon kelimesinin, huzursuz olan Protestan aristokratların, iki kraliyet valisinin 1618'de Prag’da Hradčany Kalesi penceresinden dışarı atıldığı olayları savundukları metinde İngilizce karşılığı olarak kullanıldığına inanılıyor. Orta Çağ’da ve erken modern zamanlarda, defenestrasyon nadir değil, eylem peşinde cinayet şeklinde linç ve şiddet unsurları da taşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti</span>

Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti, genellikle halk arasında Birinci Cumhuriyet olarak anılır, 1918'den 1938'e kadar var olan etnik Çekler ve Slovakların oluşan ilk Çekoslovak devletiydi. Ülke genellikle Çek ve Slovakya'nın bir bileşimi olan Çekoslovakya olarak adlandırılıyordu; halefi devletler için yavaş yavaş en yaygın kullanılan isim haline geldi. Devlet, eskiden Avusturya ve Macar topraklarından farklı yönetim sistemlerini miras alan eski Avusturya-Macaristan topraklarından oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Bohumil Kafka</span>

Bouhumil Kafka Çek heykeltıraş ve pedagogtur.

<span class="mw-page-title-main">Bohemya Dükalığı</span> Tarhi devlet

Bohemya Dükalığı, İngilizcede Çek Dükalığı olarak bilinir, Erken ve Yüksek Orta Çağ boyunca Orta Avrupa'da yer alan 1002'den itibaren Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı bir dükalıktı. Büyük Moravya Krallığı'nın bir parçası olarak Çekler tarafından 870 civarında kurulmuştur. Bohemya, Dük I. Spytihněv'in 895 yılında Doğu Frank kralı Arnulf'a bağlılık yemini etmesinin ardından dağılmakta olan Büyük Moravya'dan ayrılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.