Fransızca dil bilgisi

Fransızca dil bilgisi, diğer Latin dilleri dil bilgileriyle benzerlikler barındıran, Fransızcanın yani Fransız dilinin kullanımındaki kuralların bütünü, dil bilgisidir.

Fransızca orta seviyede çekim içeren bir dildir. İsimler ve zamirlerin çoğunluğu sayısına (tekil veya çoğul olarak); sıfatlar ise yanına geldikleri isimlerin sayı ve cinsiyetine (eril veya dişil); kişi zamirleri kişi, sayı, cinsiyet ve duruma (hâl); ve fiiller, kip, zaman, kişi ve özne sayısına göre çekilirler. Durumlar genellikle durum ekleri kullanılmaksızın, sözcüklerin sırası ve edat kullanımı ile belirtilir; bazı fiil özellikleri ise yardımcı fiiller aracılığı ile belirtilir.

Fiiller

Fransızcada fiiller genellikle bir cümlenin ana kontrolcü elemanı olsalar da, diğer bazı dillere örneğin İngilizceye oranla, Fransızcada fiil içermeyen cümlelere rastlamak daha olasıdır. Fiiler aşağıdakilere göre çekilirler:

kip - haber kipi (indicatif), emir kipi (impératif), istek kipi (subjonctif), şart kipi (conditionnel), mastar (infinitif), ortaç (participe) veya ulaç (gérondif);
zaman - şimdiki zaman (présent), geçmiş zaman (prétérit), hikâye birleşik zaman (imparfait), gelecek zaman (futur) veya şartlı (conditionnel), bununla birlikte bu zamanların hepsi tüm kipler için geçerli, kullanılabilir değildirler;
görüş - bitmişlik (parfait) ve tersi;
çatı - aktif (actif), edilgen (passif), dönüşlü (réfléchi).

Tanımlık ve belirteçler

Tanımlıklar ve belirteçler belirttikleri, tanımladıkları ismin sayı ve cinsiyetine uygun olmalıdır. Bununla birlikte, isimlerden farklı olarak, bu çekim hem konuşmada hem de yazıda yapılır. Böylece konuşmada isimlerin cinsiyetleri ve sayıları da belirgin olur. Fransızcada üç tanımlık tipi vardır: belirli tanımlık (article défini), belirsiz tanımlık (article indéfini) ve kısmî (miktarlı) tanımlık (article partitif). Bunların ilki belirli belirteçlerdenken, son ikisi belirsiz belirteçlerdendir.

Belirli tanımlıklar, tanımlanan nesne, varlık belirli veya bilinen olduğunda kullanılır. İlgili nesne tekil dişilse "la", tekil erilse "le", çoğul ise "les" olur. Eğer tanımlığın tanımladığı isim sesli bir harf veya sessiz h ile başlıyorsa ve tekilse, tanımlayıcının son sesli harfi düşer ve tanımladığı isimle, apostrof kullanılarak birleştirilir; örneğin, eril olan "art" yani "sanat" ismi, belirli tanımlık ile birlikte yazılacaksa l'art şeklinde yazılır.

Belirsiz tanımlıklar, tanımlanan nesne, varlık belirli veya bilinen olmadığında kullanılır. İlgili nesne tekil dişilse "bir" anlamında "une", tekil erilse yine "bir" anlamında "un", çoğul ise "des" olur.

Kısmî tanımlıklar, tanımlanan nesne, varlığın miktarını belirtmekte kullanılırlar. "Biraz", "hiç" vb. anlamlarda, İngilizcedeki "some" ve "any" gibi sözcüklerle benzeri bir şekilde kullanılırlar. Üç tanedirler: tekil ve dişil isimler için "de la", tekil ve eril isimler için "du", çoğul içinse "des". Bir ismin sesli bir harf veya sessiz h ile başladığı durumlarda, "de l" kullanılır ve tanımladığı isimle apostrof kullanılarak birleştirilir; örneğin, eril ve tekil "ail" ("sarımsak") ismi de l'ail ("biraz sarımsak"), dişil ve tekil "eau" ("su") ismi de l'eau ("biraz su") olur.

Ayrıca bakınız

Gérondif
Participe présent
Subjonctif
Proposition participiale

İlgili Araştırma Makaleleri

Grekçe veya Antik Yunan dili, Antik Yunanistan'da ve Doğu Akdeniz havzasında MÖ 9. yüzyıldan MS 6. yüzyıla kadar konuşulmuş olan ölü bir dildir. Arkaik, Klasik ve Helenistik dönemleri vardır. Antik Yunanca olarak da bilinir.

Akadca, Doğu Sami dillerine ait Antik Mezopotamya'da, özellikle Asur ve Babil imparatorluklarında kullanılmış ölü dil. Dil, kayda geçmiş ilk Sami dili olup, aslen soysal açıdan akraba olmadığı Sümerce için kullanılmış çivi yazısı ile yazılmıştır. Akadca ismini Akad İmparatorluğu'nun başkenti Akad şehrinden almıştır. Bir izole dil olan Sümerce ve Akadcanın birbirleri üzerindeki karşılıklı etkileşimleri, bu iki dilin bir dil birliği içerisinde sınıflandırılmasına yol açmıştır.

İzlandaca, Cermen dillerinden biri ve İzlanda'nın resmî dilidir. İzlandacaya en yakın diller, Faroe Adaları'nda konuşulan Faroe dili ile Sognamål gibi Batı Norveç lehçeleridir. İzlanda, anakaraya uzak bir ada devleti olmasından dolayı, diğer ülkelerle arasında kayda değer oranda kültür alışverişi gerçekleşmemiş, bunun sonucunda dile çok az yabancı sözcük girmiştir. İzlanda'nın konumu Amerika'ya daha yakın olmasına rağmen, İzlandaca bir İskandinav dilidir.

Abhazca, Kuzeybatı Kafkas dillerinden biridir. Esas olarak Abhazya, Türkiye’de, Suriye, Almanya, Hollanda, Rusya ve Acaristan 'da konuşulur. Abhazya Cumhuriyeti’nin Rusça ile birlikte resmi dilidir. Abhazca, Abhazya’da yaklaşık 150 bin kişi tarafından konuşulur.

Ubıhça veya Vubıhça Kuzeybatı Kafkas dillerinden bir tanesiydi. 1992'de bu dili konuşan son kişi Tevfik Esenç'in yaşamını yitirmesiyle birlikte ölü dil hâline geldi. Alfabesi yoktur.

Litvanca dil bilgisi, Litvancayı konuşabilmeyi sağlayan kurallar bütünüdür. Litvanca dil bilgisi aşırı derecede karmaşık ve eskidir. Sözcükler kullanımda çok fazla farklı biçimlere bürünürler ve çoğu zaman bu farklılık çok büyük olur.

Kokborok, Çin-Tibet dillerinden bir Tibet dilidir. Hindistan ve Bangladeş'te konuşulur. Kokborok dil bilgisi de Kokborok dilinde konuşabilme ve yazabilmeyi sağlayan kurallar bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tanımlık</span>

Tanımlık, tanım edatı, harf-ı târif veya artikel; bir isimle birlikte kullanılan bir sözcük olup o isme nasıl değinildiğini belirtir. O sözcüğün belirli veya belirsiz, bilinir veya bilinmez olduğuna ilişkin bilgi verir. Türkçede olmayan tanımlık sınıfı, Hint-Avrupa dillerinin birçoğunda bulunur.

Biçimbilim, yapıbilim, biçim bilgisi, şekil bilgisi, morfoloji veya yapı bilgisi dilbilimde sözcüklerin içyapısını inceleyen alt dalıdır. Temel inceleme nesnesi, dilin anlam taşıyan en küçük parçaları olan biçimbirimlerdir. Biçimbilim, sözcükleri, nasıl oluşturulduklarını ve diğer sözcüklerle ilişkilerini inceler ve sözcüklerin kök, gövde ve ek gibi bileşenlerinin yapısını çözümler.

Vokatif, Türkçede olmayan ismin hâllerindendir. Kişiye, hayvana ya da eşyaya hitap için bazı dillerde kullanılmaktadır. Vokatif bir ifade hitabın altını çizen bir söz yöneltme şeklini içerir. Mesela "Bilmiyorum, Ahmet" cümlesinde Ahmet vokatif bir ifade olup "Bilmiyorum Ahmet" cümlesindeki Ahmet gibi "bilmek" fiiline bağlı düz tümleç olmayıp tersine kime hitap edildiğini belli eder.

Gramerde subjonktif kip, genelde yan cümlelerde kullanılan bir fiil kipidir. Dilek, his, ihtimâl, hüküm, görüş, ihtiyaç veya henüz gerçekleşmemiş bir fiil gibi çeşitli gerçekleşmemiş durumları ifade etmek için kullanılır. Bazen konjonktif kip veya şart kipi olarak da değinilebilir, konjonksiyonları (bağlaçları) izlediği için. Subjonktifin kullanımına dair ayrıntılar dilden dile değişir.

Dilek kipleri veya tasarlama kipleri; Türkçede fiillerin gereklilik, istek, dilek, şart veya emir bildiren hallerinden her biri. Optatif olarak da bilinir. Bu kiplerde "zaman" ifadesi yoktur. Türkçede dört dilek kipi vardır:

Dilek-şart kipi
Emir kipi
Gereklilik kipi
İstek kipi

Şahıs eki veya kişi eki, yüklemin kişisini (özneyi) belirten ek. Fiil kiplerine veya ek-fiillere eklenerek işin veya oluşun kim tarafından gerçekleştirildiğinin anlaşılmasını sağlayan eklerdir.

Ge'ez (ግዕዝ), Eritre ve Kuzey Etiyopya'da konuşulmuş eski bir Sami dilidir. Dil Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi'nin ayin dili olup Ge'ez alfabesi ile yazılmaktadır.

Parçasal tanımlık, bazı dillerde sayılamayan maddelerin belirsiz miktarını ifade etmek için kullanılan bir tanımlıktır. Kullanılan bu tanımlık sayesinde maddenin belirsiz miktarı ile bu miktarın kökeni yani genel miktarı arasında bir bağ kurulur.

<span class="mw-page-title-main">Arapça dilbilgisi</span> Arapça dil kuralları

Arapça dilbilgisi Arap dilinin yapısını inceler. Arapça bir Sami dili olmakla birlikte diğer Sami dillerin dilbilgisi kurallarıyla benzerlik göstermektedir.

Esperanto dilbilgisi, kuralları aşırı şekilde düzenli olması için tasarlanmıştır. Eklemeli bir dil olan Esperanto'nun kelime dağarcığı Hint-Avrupa dil ailesi, özellikle de Latin, Slav ve Germen dilleri esas alınarak hazırlanmıştır. Esperanto serbest cümle dizimine sahiptir, cümledeki ögelerin yerleri değiştirildiğinde cümlenin anlamı değişmez.

Bükümlü dil, çoklu dilbilgisel, sözdizimsel veya anlamsal özellikleri belirtmek için tek bir çekimsel morfem kullanma eğilimleriyle sondan eklemeli dillerden ayrılan bir tür sentetik dildir. Örneğin, İspanyolca comer fiili ("yemek") birinci tekil geçmiş zaman kipli comí ("Yedim") biçimine sahiptir; -í tek eki, her özellik için ayrı bir eke sahip olmak yerine, hem birinci tekil şahıs uyumunun özelliklerini hem de geçmiş zaman kipini temsil eder. Bükümlülüğün bir başka örneği Latince bonus ("iyi") kelimesidir. Biten -us eril cinsiyeti, yalın hali ve tekil sayıyı belirtir. Bu özelliklerden herhangi birinin değiştirilmesi, -us ekinin farklı bir ek ile değiştirilmesini gerektirir. Bonum biçiminde, -um bitişi eril tekil ve belirtme durumunu veya nötr tekil veya nötr belirtme hali ve tekil durumunu veya nötr yalın hal ve tekil durumu belirtmektedir.

Ön-İtalik, Proto-İtalik veya Ana İtalik; Latince ve ondan türeyen Romen dillerinin de dahil olduğu İtalik dillerin atasıdır. Doğrudan yazılı olarak tasdiklenmemiş, karşılaştırmalı yöntemle belli bir dereceye kadar yeniden oluşturulmuştur. Ön-İtalik, önceki Ön-Hint-Avrupaca dilinden türemiştir.

Interlingua'nın dilbilgisi büyük ölçüde Roman dillerinin gramerine dayanmaktadır, ancak öncelikle İngilizcenin etkisi altında basitleştirilmiştir. Ancak gramerin geliştirilmesinde Almanca ve Rusça da dahil olmak üzere tüm kontrol dillerine danışıldı. Birincil kontrol dillerinin hiçbirinde bulunmayan gramer özellikleri kaldırıldı. Örneğin, İngilizcede bu özellik bulunmadığından ne sıfat uyumu ne de Fransızcada bulunmadığından sürekli fiil zamanları yoktur. Tersine, Interlingua'da Rusçanın aksine makaleler vardır, çünkü Rusça ikincil bir kontrol dilidir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.