Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu

Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu (Fransızca:La France d'Outre-Mer), Avrupa kıtasında bulunan Fransa'nın Avrupa dışında sahip olduğu bölgelerin tamamıdır. Bu bölgeler daha çok eski Fransa sömürge alanlarını kapsamakta olup, bu bölgelerde 2010 verilerine göre yaklaşık 2,65 milyon kişi yaşamaktadır.

Fransa'nın sahip olduğu denizaşırı bölgeler dört farklı gruba ayrılmaktadır. Buna göre bu bölgeler Fransızcada şu şekilde ayrılmaktadır:

• Départements et régions d'outre-mer (DOM-ROM) (Türkçe: Denizaşırı il)
• Collectivité d'outre-mer (COM) (Türkçe: Denizaşırı kolektivite)
• Collectivité sui generis (CSG) (Türkçe:Kendine özgü bölge)
• Terres australes et antarctiques françaises (TAAF) (Türkçe:Fransız Güney ve Antarktika Toprakları)

Bu bölgeler 1894 yılından bu yana Denizaşırı Bakanlığı (Ministère de l'Outre-mer) kontrolü altında olup, bu bakanlık 1710 yılında bu yana var olan Sömürge Bakanlığı'nın (Bureau des Colonies) devamı olarak oluşturulmuştur. Bakanlık faaliyetleri belli dönemlerde farklı bakanlıklar ile birleştirilmiş ya da Bakanlık veya Devlet sekreterliği düzeyinde yürütülmüş olsa da, 2012 yılından bu yana yeniden tek başına bir bakanlık olarak işlerini yürütmektedir.

Tüm bölgeler konumlarından bağımsız olarak Fransa toprağı olarak kabul edilmektedir. Tüm bu bölgeler yaşayan nüfus barındırdığı takdirde Fransız Parlamentosu'nun her iki kanadında ve Avrupa Parlamentosu'nda temsil edilmektedirler. Avrupa Birliği bünyesinde gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu milletvekilliği seçimlerinde tüm denizaşırı bölgeler Circonscription Outre-Mer adı ile tek seçim bölgesi olarak işlem görmektedir. 2004 yılında gerçekleştirilen seçimlerde tüm denizaşırı bölgeler için ayrılan üç adet vekillik koltuğunu Réunion'dan aday olan vekillerin kazanması neticesinde 2009 yılından itibaren gerçekleştirilen seçimlerde denizaşırı bölgeler Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu olarak üçe ayrılarak her bölge için birer vekillik ayrılmıştır.

Bu bölgeler içerisinde yer alan Fransız Güney ve Antarktika Toprakları ile Fransız Polinezyası resmî olarak birer bayrağa sahip olup, diğer tüm bölgelerin bayrakları gayriresmî konumdadır.

Denizaşırı il olarak tanımlanan bölgeler Fransa'nın Avrupa kıtasının dışında, denizaşırı yerlerde bulunan illerini ifade etmektedir ve Fransa anakarasında bulunan diğer iller ile aynı statüye sahiptir. Bu bölgelerde Avrupa Birliği sınırları içerisinde kabul edilmekte olup, Schengen Bölgesi'ne dahil değildirler. Bu illerde de para birimi olarak Euro kullanılmaktadır.

• Fransız Guyanası
• Guadeloupe
• Martinik
• Mayotte
• Réunion

2009 yılında Mayotte gerçekleştirilen referandumda Mayotte seçmeni adalarının tam anlamıyla denizaşırı il sayılması yönünde oy kullanarak 2011 yılından itibaren DOM olarak kabul edilmiştir.^[1]

Collectivité d'outre-mer olarak tanımlanan denizaşırı topluluğunda yer alan bölgeler kendi içerisinde de farklı statülere sahip bir konumdadırlar. Bu kapsamda değerlendirilen bölgeler genel olarak özerk bir yapıya sahiptirler. Bu yapılarından dolayı Fransa Anayasası bu bölgelerde otomatik olarak değil belli bir kabul sürecinden sonra yürürlüğe girmektedir. COM bölgeleri dışişleri ile savunma konularında tamamen Fransa'ya bağlıdırlar.

Com üyesi bölgeler de belli bir çerçevede il statüsünde işlem görmekte ve bu nedenle parlamentoya vekil gönderebilmektedir. COM bölgeleri ve bölge şartları şu şekildedir:

• Avrupa Birliği sınırları içerisinde kabul edilip, Schengen Bölgesi'ne dahil olmayan, para birimi olarak Euro kullanılan:
  • Saint Martin
• Avrupa Birliği sınırları içerisinde kabul edilmeyen ve para birimi Euro kullanılan: (Mayotte'de 2011 yılına kadar bu kapsamda değerlendirilmekteydi.)
  • Saint Barthélemy
  • Saint Pierre ve Miquelon
• Avrupa Birliği sınırları içerisinde kabul edilmeyen ve para birimi olarak CFP frangı kullanılan:
  • Wallis ve Futuna
  • Fransız Polinezyası

• Yeni Kaledonya

Kendine özgü bir bölge (Sui generis) olarak tanımlanan Yeni Kaledonya bu statüde kabul edilen tek bölge konumundadır. Anayasa'da belirtilen 76. ve 77. maddeler kapsamında statüsü ile ilgili özel bir konuma sahip olan Yeni Kaledonya, en geç 2018 yılına kadar bağımsızlık referandumu yapma hakkına sahiptir. Yeni Kaledonya'da CFP frangı para birimi olarak kullanılmaktadır.

• Fransız Güney ve Antarktika Toprakları

Bu statüde kabul edilen Fransız Güney ve Antarktika Toprakları'nın yönetimi Réunion adası üzerinden bulunan yönetim tarafından gerçekleştirilmektedir. TAAF toprakları yasal olarak özel bir statüye sahip olan topraklar kapsamındadır. Amsterdam Adası, Aziz Paul Adası, Crozet Adaları ve Kerguelen Adaları haricinde Antarktik'te bulunan ancak Antarktika Antlaşması kapsamında uluslararası hukuk alanında Fransa'ya bağlılığı kabul edilmeyen Adélie Toprağı TAAF olarak kabul edilmektedir. 2007 yılında bu yana Hint Okyanusu'ndaki Dağınık Adalar'da TAAF kapsamında değerlendirilmektedir. Bu bölgelerde keşif ve araştırma amaçlı kurulan istasyonlarda görevli personel harici bir nüfus bulunmamaktadır. Bu bölge Avrupa Birliği bölgesi olarak da kabul edilmemektedir.

Bu bölgelerin haricinde Fransa'nın hakimiyeti altında bulunan Clipperton Adası Fransa devletinin şahsi malı olarak konumlandırılmıştır. 2007 yılına kadar Fransız Polinezyası'na bağlı bir ada olan Clipperton, bu tarihten itibaren devletin şahsi malı (Fransızca: la propriété privée de l'État) olarak kabul edilerek özel korumaya alınmıştır.^[2] Ada üzerinden herhangi bir nüfus yaşamamaktadır.

• Denizaşırı il
• Denizaşırı kolektivite

• Robert Aldrich and John Connell, France's Overseas Frontier, Cambridge University Press, 1992
• Frédéric Monera, L'idée de République et la jurisprudence du Conseil constitutionnel - Paris : L.G.D.J., 2004
• Fransa Denizaşırı Bakanlığı resmi sitesi
• Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu 11 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.