Fransız sineması

Fransız sineması bir yüzyılı aşkın bir süredir Lumiere Kardeşler'den başlayarak Amélie Poulain'e, yeni dalga akımından avant-garde akıma, Georges Méliès'den Cannes film festivali'ne kadar oluşturduğu kendine özgü kültürüyle başta Avrupa sineması olmak üzere dünya sinemalarını birçok yönden etkilemiştir. Fransız film endüstrisi, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılda dünyanın en önemli film endüstrisi olmuştur.

Lumiere Kardeşler sinematografiyi icat ettiler. Onların filmi olan Arrivée d'un train gare de Vincennes 1895'te Paris'te çekildi. Birçok tarihçi bu filmi sinemanın başlangıcı olarak alır.

I. Dünya Savaşı'ndan sonra fransız sineması Paris'in işgali ve birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi film çekimlerinin azalması sonucu zor günler geçirmiştir. Ayrıca bu duruma ek olarak Avrupa yapımı filmlere göre daha ucuz satılan ABD yapımı filmler Avrupa film pazarına girmiştir. (ABD yapımı filmlerin daha ucuz olmasının nedeni ise prodüktörlerin filmin maliyetini kendi ülkelerinde çıkarmaları ve ondan sonra Avrupa pazarına girmeleridir). Avrupa'daki film stüdyolarının başarısız olduğunu gören Avrupa devletleri yabancı filmler için ithalat bariyerleri koymuştur. Fransa'nın koyduğu bariyere göre ise her yedi film ithal edildiğinde bir fransız filmi prodükte edilecek ve sinemalarda gösterilecektir.^[1]

I. Dünya Savaşı ile II. Dünya Savaşı arasındaki bu dönemde Jacques Feyder Fransız sinemasında şiirsel gerçekçilik akımının kurucularından olmuştur. Feyder aynı zamanda empresyonist fransız sineması'nı da Abel Gance, Germaine Dulac ve Jean Epstein ile birlikte kontrolü altında tutmuştur.

1931'de Marcel Pagnol ilk büyük üçlemesi olan Marius, Fanny ve César filmlerini çekti. Pagnol bu üçlemeyi takiben La Femme du Boulanger filmini çekti. 1930'ların başka önemli filmleri olarak ise; René Clair'in Under the Roofs of Paris (1930), Jacques Feyder'in Carnival in Flanders (1935), and Julien Duvivier'in La belle equipe (1936) filmleri sayılabilir. 1935'te ünlü oyun yazarı ve oyuncu olan Sacha Guitry ilk filmini çekti ve yönetti, Guitry bu filmi takiben Yeni Dalga döneminin habercisi sayılabilecek 30'dan fazla film daha yönetti. 1937 yılında, ünlü ressam Pierre-Auguste Renoir'ın oğlu olan Jean Renoir ilk baş yapıtı olan La Grande Illusion (Büyük İllüzyon)'ü çekti. 1939'da Renoir La Règle du Jeu (Oyunun Kuralları)'nı çekti. Muhtelif eleştirmenlere göre bu film tüm zamanların en iyi filmlerinden biridir.

Marcel Carné'nin Les Enfants du Paradis (Cennetin Çocukları) filmi 2. Dünya Savaşı sırasında çekildi ve 1945 yılında piyasaya serbest bırakıldı. Üç saat süren filmin çekimleri Nazi işgali yüzünden oldukça zor geçmiştir. Film 1990'ların sonuna doğru yapılan, 600 Fransız film eleştirmeni ve profesyonelin katıldığı bir ankete göre "Yüzyılın En İyi Fransız Filmi" seçilmiştir.

André Bazin'in kurduğu Cahiers du cinéma dergisindeki eleştirmenler ve film severler bu dönemde filmi ve onun ne işe yaradığını sorgulmaya başladılar. Modern film teorisi bu tartışmalar sonucu doğdu. Cahiers dergisindeki eleştirmenlerden olan Jean-Luc Godard, François Truffaut, Claude Chabrol, Jacques Rivette ve Eric Rohmer kendileri film yönetmeye başladılar ve yeni dalga akımını yarattılar. Bu akımın özelliklerini taşıyan en önemli filmlerden bazıları Godard'ın 1960 yılında çektiği Jean-Paul Belmondo'un oynadığı À bout de souffle, Rivette'in yönettiği Jean-Claude Brialy'ın oynadığı Paris nous appartient '(1958) ve Truffaut'un 1960 yılında çektiği Jean-Pierre Léaud'un oynadığı Les Quatre Cent Coups 'udur. 1959'dan 1979 yılına kadar, Truffaut Léaud'un karakteri olan Antoine Doinel. Antoine Doinel'ın öyküsü üç filmde daha sürdü. Çalınmış Buseler’de (Baisers Voles, 1968), sevgi ve sıcaklık arayan bir dedektifti. Antoine çocukluk aşkı Christine Darbon (Claude Jade) evlenecek. Aile Yuvası’nda (Domicile conjugal, 1970) Antoine ve Christine evliyiz. Ayrıca artık bir çiftin hikâyesi.. Kaçak Aşık (L'amour en fuite, 1970) filminde, Antoine ve Christine boşanma, ancak birkaç arkadaş kalır.. Antoine Doinel hayal ürünü bir kişiydi, ama bir bakıma da Truffaut idi. Onun alter egosuydu. Jean-Pierre Leaud, bu kişiliği başarıyla canlandırdı. François Truffaut ve Claude Jade meşgul edildi gibi, aynı zamanda onların kişilik filmi döngüsünde yansıtır.

Yeni nesil oyuncuların gelişi (Jean-Paul Belmondo, Jean Seberg, Delphine Seyrig, Emmanuelle Riva, Jean-Pierre Léaud, Jeanne Moreau, Anna Karina, Romy Schneider, Jean-Claude Brialy, Stéphane Audran, Marie Laforêt, Anouk Aimée, Bernadette Lafont, Jean-Louis Trintignant, Brigitte Bardot, Catherine Deneuve, Françoise Dorléac, Claude Jade, Françoise Fabian, Alexandra Stewart, Anne Wiazemsky, Bulle Ogier ve Raoul Coutard ya da André Weinfeld gibi teknisyenlerin yanı sıra bir avuç yapımcı-patronun (Georges de Beauregard, Pierre Braunberger, Anatole Dauman) desteği de belirleyici unsurlardı. Fransız sineması iki savaş arası dönemden beri oyuncularını yenileyememişti ve yeni yüzlerin ortaya çıkması genç izleyicilere ulaşmayı mümkün kıldı.

Bu aynı zamanda Jean Yanne, Mireille Darc, Jacqueline Bisset, gibi oyuncuların hareketin gerileme döneminde ilk kez beyazperdede görünmeleriydi, Macha Méril, Marie-Christine Barrault, Marlène Jobert, Anny Duperey, Marina Vlady, Marie-France Pisier. .