İçeriğe atla

Fransız donanmasının Toulon'da batırılması

Fransız donanmasının Toulon'da batırılması
Vichy Fransasının işgali

Marseillaise batarken
Tarih27 Kasım 1942
Bölge
Toulon, Fransa
Sonuç Naziler, Vichy Fransası donanmasını ele geçiremez
Taraflar
 Fransa Nazi Almanyası
Komutanlar ve liderler
Jean de Laborde
André Marquis		Johannes Blaskowitz
Güçler
164 parça zırhlı gemi 4 harekât grubu
Kayıplar
12 ölü ve 26 yaralı
77 gemi batırıldı
3 destroyer ve 4 denizaltı ele geçirildi		 1 yaralı

Fransız donanmasının Toulon'da batırılması (Fransızca: Opération Lila) II. Dünya Savaşı'ndaki Fransa Muharebesi sonucunda Nazi Almanyası'na yenilmiş olan Fransa'da kurulan kukla devlet olan Vichy Fransası'nın Almanya ve İtalya Silahlı Kuvvetleri tarafından 1942 yılı Kasım ayında işgal edilmesi harekâtı olan Anton Harekâtı sürerken donanmanın Almanların eline geçmesini engellemek üzere Fransız donanma komutanları Jean de Laborde ve André Marquis öncülüğünde 27 Kasım 1942 tarihinde Toulon limanında yapılan sabotaj eylemidir. Sabotajın ardından Fransız donanmasının geriye kalan varlığı belirleyici bir faktör olmaktan çıkmıştır.

Arka plan

Fransa Muharebesi'nin ardından imzalanan 22 Haziran 1940 Ateşkesi çerçevesinde fiilen Naziler tarafından işgal edilmeyen bölgede Vichy Fransası adlı kukla devlet kurulur. Fransa'nın idari olarak yönetimini kolaylaştırmak için kurulan bu mekanizma Müttefik Devletlerin Meşale Harekâtıyla Fransa'nın Kuzey Afrika'daki topraklarını işgal edince Hitler tarafından gereksiz görülür. Anton Harekâtıyla beraber Vichy rejiminin denetimindeki bölgeler Alman ve İtalyan birlikleri tarafından işgal edilir.

Donanmanın batırılması

Ana madde: Anton Harekâtı
Toulon Limanındaki gemilerin konumları
28 Kasım sabahı Toulon Limanı: Soldan sağa Strasburg, Colbert, Algérie ve Marseillaise

11 Kasım 1942 günü başlayan Anton Harekâtı en üst düzeyde Başbakan Pierre Laval'in bilgisi dahilinde gerçekleştiriliyordu. Yapılan görüşmelerde Toulon limanının tahkim edilerek Vichy Fransası denetiminde kalması ve Müttefik Devletlere karşı savunulması üzerinde uzlaşmaya varılmıştı. Dönemin Kriegsmarine Büyük amirali Erich Raeder Fransız donanmasının Fransız subayların komutasında kalacağını ve üçüncü bir devletin eline geçmesine engel olunacağını düşünüyordu. Adolf Hitler ise donanmaya el konularak gemilerin İtalya'nın kullanımına verilmesini gizli olarak planlamıştı. 11 Kasım günü bu belirsizlikler içinde Toulon Limanı kuşatıldığı zaman Vichy Fransası Donanma Komutanı Gabriel Auphan Amiraller Jean de Laborde ve André Marquis'ye emirlerini tebliğ etti. Buna göre yabancı silahlı kuvvetlerin donanma tesislerine girmesine kan dökmeksizin engel olunacak, benzer şekilde gemilere girişe müsaade edilmeyecek ve çözüm yolu aranacak, eğer bu görüşmelerde hiçbir şekilde sonuç alınamazsa gemiler batırılacaktır. Alınan ilk emirler gemilerin alabora edilmesi yönünde olsa da Fransız subaylar gemilerin sonradan kullanılmak üzere yüzdürülebilmesini kolaylaştırmak için dengeli şekilde batırılmalarını planladılar. 15 Kasım günü yapılan görüşmede Auphan, Laborde'ye gemilerle limandan ayrılarak Müttefiklere katılmasını söylese de Laborde yazılı emir olmadan böyle bir emre uymayacağını belirtti, Auphan da görevinden istifa ettiğini açıkladı.

Almanlarla yapılan anlaşma kapsamında gemilerin yakıt depolarının boş olması gerekiyordu. Ancak bazı gemi mürettebatının Kuzey Afrika'ya geçebilecek kadar yakıtı depolarda bulundurduğu bilinmektedir. Liman etrafındaki kıyı güvenliğinde ve uçaksavar bataryalarında Fransız askerler görev yaptığı için harekât sırasında gemilerin olası bir seyahatı için yeterli mürettebata sahip olmadığı bilinmektedir. Gemilerden bazıları (Jean de Vienne) tersane havuzunda bulunduğu için herhangi bir şekilde kaçması mümkün değildi.

Üsteki askerler ve Toulon kenti halkının düşünceleri karışıktı. Genelde Müttefiklere karşı olan yaklaşım, genel Alman karşıtı düşünce ve kentin İtalyanlar tarafından işgal edilmesi haberleriyle birleşince Charles de Gaulle komutasındaki Özgür Fransa hareketine destek artmaktaydı. Ancak komünistlerin belirleyici olduğu Fransız Direnişine karşı önlem almaktan da geri kalınmıyordu.

Genel olarak başarıyla tamamlanan işgalin ardından görüşmeler sürmekteydi. Ancak Almanlar artık duruma müdahale etmek istiyordu. 27 Kasım sabah 04:00 sularında başlatılan askerî harekâtla komuta merkezleri denetim altına alındı.[a] Zayıflar bir direniş gösteren Fransız askerleri Alman ilerleyişini durduramasa da gemi komutanlarına gemileri imha etme emri iletilebildi. Casabianca denizaltısı Alman makinalı ateşine rağmen limandan çıkıp dalışa geçebildi ve Cezayir'e kaçabildi. Almanlar ilerlerken güçlüklerle karşılaşıp tankların gelmesini beklemek durumunda kalınca gemilerin su almalarının sağlanması ve patlayıcılarla batırılması işlemi kolaylaşmış oldu. Strasburg ve Foch zırhlılarının güvertesinde çatışma çıktı ve bir Fransız subay öldürüldü, beş denizci yaralandı. Alman tanklarına ateş eden deniz topları sayesinde Almanlar görüşme talep etmek durumunda kalınca değerli vakit kaybetmiş oldular ve sabotaj devam etti. Almanların başarısız harekâtı sonrasında çok sayıda Fransız zırhlısı batırıldı ve kullanılmaz hale geldi.

Sonrası

General Charles de Gaulle, donanmanın Cezayir'e kaçma emrini vermedikleri için Vichy Fransası amirallerini eleştirmiştir. Alman Genelkurmayı Fransız donanmasını elinden kaçırdığı için hayıflansa da Hitler, Fransız donanmasının ortadan kalktığı için harekâtın başarıya ulaştığını düşünmekteydi. 1943 yılında İtalya'da faşizmin sona ermesi sürecinde tüm İtalyan donanması eksiksiz bir şekilde Nazilerin elinden kaçacak ve de Gaulle'ün yapılması gerektiğini söylediğini yapmış olacaktır. Savaşın ardından İtalya elinde donanmasıyla çıkarken, Fransa tüm donanmasını sıfırdan inşa etmek durumunda kalmıştır.

Batırılan gemiler[1]

Notlar

  1. ^ Bu görev 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich" ve 7. Panzer Tümenine bağlı motorize birlikler tarafından yerine getirilmiştir

Kaynakça

  1. ^ 27 Kasım 1942 tarihi itibarıyla Fransız donanmasındaki gemilerin durumu 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) 29 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Weserübung Harekâtı</span> II. Dünya Savaşı sırasında Almanyanın Norveçi işgali

Weserübung Harekâtı, II. Dünya Savaşı’nda, Almanya’nın Norveç’e yönelen askerî harekâtıdır. Harekât 9 Nisan - 10 Haziran 1940 tarihleri arasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Navarin Deniz Muharebesi</span> Yunan Bağımsızlık Savaşı sırasında 1827 deniz savaşı

Navarin Deniz Muharebesi, Osmanlı ve Mısır donanmalarıyla, birlikte hareket eden Britanyalı, Fransız ve Rus donanmaları arasında, 20 Ekim 1827 tarihinde geçmiş olan bir deniz muharebesidir. Bu muharebe Osmanlı tarihinde Navarin Olayı, Navarin Baskını veya Navarin Faciası adlarıyla da geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mers-el-Kebir Deniz Muharebesi</span>

Mers-el-Kebir Deniz Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında, İngiliz donanmasının, Cezayir'in Mers-el Kebir limanındaki Fransız donanmasına saldırmasıyla başlayan deniz savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Charles de Gaulle</span> 18. Fransa cumhurbaşkanı

Charles André Joseph Marie de Gaulle, Fransız asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Vichy Fransası</span> II. Dünya Savaşı Sırasında Kurulan Fransız Devleti

Vichy Fransası, İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya'nın Fransa'yı mağlup etmesinden sonra Fransa'nın Vichy kentinde kurulan Fransız hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">Refah Faciası</span>

Refah Faciası, Birleşik Krallık'a sipariş edilmiş olan denizaltıları ve uçak filosunu teslim almakla görevli olan personeli taşıyan "Refah" şilebinin 23 Haziran 1941 tarihinde batırılması olayı.

<span class="mw-page-title-main">Toulon</span> Fransada komün

Toulon, Güney Fransa'da ve Akdeniz kıyısında bulunan bir liman kenti. Provence-Alpes-Côte d'Azur bölgesinde üçüncü büyük şehir olarak yer alır ve Var departmanı merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Dragoon Harekâtı</span>

Dragon Harekâtı, II. Dünya Savaşı’nın bir parçası olup, 15 Ağustos 1944’te Müttefik Kuvvetleri'nin Güney Fransa’yı ele geçirmesine verilen isimdir. Operasyon, Toulon ve Cannes arasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Direnişi</span> II. Dünya Savaşı sırasında Fransanın Almanya tarafından işgal edilmesine karşı çıkan direniş

Fransa'da La Résistance (direniş) olarak da anılan Fransız Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında Fransa'nın Almanya tarafından işgal edilmesine karşı çıkan kaçak hareketler ve şebekeler topluluğuna; ve bu toplulukların 22 Haziran 1940 tarihinde ilan edilen ateşkes ile 1944 yılındaki kurtuluşa kadar geçen süredeki ortak eylemlerine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Özgür Fransa</span> devlet/ülke

Özgür Fransa, II. Dünya Savaşı sırasında 23 Haziran 1940 tarihinde Fransa ile Almanya arasında imzalanan antlaşmanın ardından, İngilizlerin yardımıyla Londra'da kurulmuştur. Kuruluşun nedeni ise II. Dünya Savaşı'nda Fransa'nın Almanlar tarafından yenilgiye uğratılıp Fransa'nın %60'ının işgal edilmesidir. Kuruluştaki başkanı General Charles de Gaulle'dir.

<span class="mw-page-title-main">Meşale Harekâtı</span>

Meşale Harekâtı, Britanyalı-Amerikan birliklerin Vichy Fransası kontrolündeki Cezayir ve Fas'ı işgalidir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

Batı Cephesi, Almanya'nın işgal ettiği Belçika, Hollanda ve Fransa'da Müttefikler ile geçen savaşlar dizisine verilen addır. Cephe iki evreden oluşur. Birinci evre 1940'ta Fransa Seferi ile Fransa'nın Almanlar tarafından işgal edilişi, ikinci evre ise 1944'te Normandiya Çıkarması ile daha çok ABD, Birleşik Krallık ve Kanada'dan oluşan Müttefik Birleşik Ordusu'nun Fransa'yı Almanlardan geri alması ve Almanya'yı işgal etmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Vichy Fransası Hava Kuvvetleri</span> Fransa ordusu

Vichy Hava Kuvvetleri, Fransa'nın yenilgisi ardından kurulan Vichy Fransası'nın hava kuvvetleridir. Almanlar ilk olarak buna karşı çıksa da İngilizlerin Fransız donanmasına saldırması üzerine hava kuvvetlerinin kurulmasına izin verdi.

<span class="mw-page-title-main">François Darlan</span> Fransız amiral (1881 – 1942)

Jean Louis Xavier François Darlan, bir Fransız amirali ve siyasetçi.

Attila Operasyonu, İkinci Dünya Savaşı sırasında, Vichy Fransası'nın Alman işgali için hazırlanan plandı. Fransızların Müttefik Devletlerine yeniden katılması veya Fransa'nın güneyindeki bir Müttefik tehdidine karşı 1940 yılında hazırlandı.

<span class="mw-page-title-main">Dunkerque (zırhlı)</span>

Dunkerque, 1930'larda Fransız Donanması için inşa edilen ve II. Dünya Savaşı'nda kullanılan en önemli Fransız gemilerinden biriydi. Kardeş gemisi Strasbourg ile birlikte Dunkerque sınıfı zırhlıları oluşturuyordu. Bu iki zırhlı, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Fransız Donanması için inşa edilen ilk büyük gemilerdi. En son planlanan Normandie ve Lyon sınıfı gemiler, savaşın patlak vermesiyle iptal edilmişti. Bütçe sorunları Fransızların 30'lara kadar yeni savaş gemileri inşa etmesini engelledi. Dunkerque, Aralık 1932'de kızağa kondu, Ekim 1935'te denize indirildi ve Mayıs 1937'de tamamlandı. Dörtlü halde düzenlenmiş iki tarette toplam 8 adet 330mm/50 Modèle 1931 toptan oluşan bir ana bataryaya sahipti ve maksimum seyir hızı 29.5 knot'du (54,6 km/h).

<span class="mw-page-title-main">22 Haziran 1940 Ateşkesi</span>

22 Haziran 1940 Ateşkesi veya İkinci Compiègne Ateşkesi, II. Dünya Savaşı Batı Cephesindeki Fransa Muharebesinde Nazi Almanyası'nın Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'ni mağlup etmesi üzerine saat 18:36'da imzalanmıştır. Ateşkes 25 Haziran geceyarısı itibarıyla yürürlüğe girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı sırasında Fransız askerî tarihi</span>

1939'dan 1940'a kadar, Üçüncü Fransız Cumhuriyeti Almanya ile savaş halindeydi. 1940'tan 1945'e kadar olan dönem, denizaşırı imparatorluğun kontrolü için Vichy Fransa'sı ile General Charles de Gaulle yönetimindeki Özgür Fransız Kuvvetleri arasında rekabete sahne oldu. 1944'te Müttefiklerin Fransa'ya çıkarmalarından sonra, Alman Ordusunu kovdular ve Vichy Rejimine son verdiler.

Anton Harekâtı, II. Dünya Savaşı'ndaki Fransa Muharebesi sonucunda Nazi Almanyası'na yenilmiş olan Fransa'da kurulan kukla devlet olan Vichy Fransası'nın Almanya ve İtalya Silahlı Kuvvetleri tarafından 1942 yılı Kasım ayında işgal edilmesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.