İçeriğe atla

Francisco-Maria Maggio

Francisco-Maria Maggio (1612 - 1686), İtalyan misyoner ve bilim insanı. İlk Gürcüce dilbilgisi kitabının yazarı ve yayımcısı.[1]

Hayatı

Gürcü dünyasının Avrupalılar tarafından yeniden keşfi 16. yüzyılda oldu. Bizans'ın düşüşünden sonra Gürcistan, Batı ve Doğu'da Hristiyan bir ortak aramaya başladı. Papanın girişimiyle İtalyan misyonerler, Gürcistan'da Katolikliği yaymak için çalışmalara başladılar. Bu misyonerlerden olan Maggio, 1637'den itibaren neredeyse sekiz yıl Gürcistan'da yaşadı. Bu sürede sadece Gürcüce çalışmayan Maggio, aynı zamanda dönemin Gürcüce dilbilgisi üzerine kayda değer bir çalışma hazırladı. Maggio'nun kitabı, Gürcüce dilbilgisinin temellerini Avrupalı okuyuculara tanıtmada önemli rol oynadı.

Maggio, Gürcistan'dan İtalya'ya döndüğünde kendisini "Altın Post giymiş yeni bir argonot" olarak tanımladı.

Maggio'nun ayrıca 17. yüzyılda Türkçe Dilbilgisi isimli bir kitabı bulunmaktadır.[2]

Maggio'nun "Gürcüce Dilbilgisi" adlı kitabı 1670'te Roma'daki Teoloji Kurumunda basıldı.[3]

Gürcüce Dilbilgisi

Sanat Sarayı Ekonomik Konseyi Başkanı Arçil Gelovani, bu eseri 1826'daki bir müzayedede satın aldı ve "Napoli Krallığının Seçkin İnsanlarının Biyografileri" kitabından Francisco-Maria Maggio'nun portresini Gürcistan'a getirdi.

Yayının dilbilimsel açıdan ne kadar değerli olduğu, Gürcü dilbilimci Arnold Çikobava tarafından incelendi. Çikobava, kitapta dilbilimsel bazı hatalar olduğunu, ancak yabancı dilde Gürcüce dilbilgisi oluşturmaya yönelik ilk girişim olduğu için kitabın önemli olduğunu belirtti. Kitap, Avrupa ülkelerinde Gürcücenin yaygınlaşmasına önemli katkı sağlamıştı. Çikobava'ya göre, Francisco Maria Maggio'nun eseri, Gürcüce dilbilgisinini iyi anlatan bir kitaptı. Aynı zamanda, İber-Kafkas dilleri hakkında yazılmış ilk dilbilgisi kitabıydı. Kitapta üç tür Gürcü alfabesi (Mhedruli, Asomtavruli, Nushuri) kullanılmıştı.

Kitabın bir nüshası, Gürcistan Ulusal Parlamento Kütüphanesi'nin Nadir Yayınlar Bölümü'nde saklanmaktadır.

Gürcüce Dilbilgisi, Avrupalı Kartvelologların 19. yüzyıla kadar Gürcüce hakkında bilgi almak için kullandıkları bir yayın oldu.

Kaynakça

  1. ^ Hewitt, B. G. (2004). Introduction to the Study of the Languages of the Caucasus. Lincom Europa. s. 1. ISBN 3895867349. Erişim tarihi: 13 Mart 2021. 
  2. ^ Beşinci Milletler Arası Türkoloji Kongresi: İstanbul, 23-28 Eylül, 1985 : tebliğler, 1. cilt,2. bölüm. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türkiyat Araştırma Merkezi. 1987. s. 25. Erişim tarihi: 13 Mart 2021. 
  3. ^ Catalogue of the Library of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. The Society. 1893. s. 214. Erişim tarihi: 13 Mart 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüce</span>

Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Şota Rustaveli</span>

Şota Rustaveli ya da kısaca Rustaveli, Orta Çağ'da yaşamış Gürcü şair. Gürcistan'ın Altın Çağı'nın öne çıkan en önemli şairidir ve Gürcü edebiyatına en çok katkı yapan yazarlardandır. Rustaveli, Gürcüler'in milli epik şiiri Kaplan Postlu Şövalye'nin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çveneburi</span> Türkiye’de yaşayan muhacir Gürcülerin kendilerini tanımladığı sözcük

Çveneburi, ataları 93 Harbi sonrasında Artvin ve Batum yöresinden Osmanlı İmparatorluğu'nun iç kısımlarına göç etmiş, Türkiye Gürcüleri içindeki Müslüman muhacir topluluğun kendi aralarında kullandıkları bir öz tanımlamadır. Bu tanım, Türkiye Gürcüleri içerisindeki tarihi Tao-Klarceti bölgesinin yerlisi olan Gürcüleri ve Gürcü Katoliklerini kapsamamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Megrelce</span>

Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kafkas dilleri</span> Kafkas Dağlarının güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svanca dilleri

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Dünya çapında yaklaşık 5.2 milyon konuşanı vardır. Diğer hiçbir dil ailesi ile ilişkisi tespit edilemeyen Güney Kafkas dilleri, dünyanın birincil dil ailelerinden biridir. Güney Kafkas dillerinde yazılmış en eski edebi kaynak, Asomtavruli harfleriyle yazılmış Eski Gürcüce Bir el Qutt yazıtlarıdır. MS 430 yılına tarihlenen yazıt, Beytüllahim yakınlarındaki bir Gürcü manastırında bulunmuştur. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ahıska</span> Gürcistan şehri

Ahıska, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinin ve Ahıska Belediyesi’in idari merkezi bir kenttir. Tarihsel bir bölge olan Samtshe’nin de merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Gürcü Yahudileri Kafkasya'daki Gürcistan ulusundan olan Yahudiler'e denir. Gürcistan'in en eski cemaatlerinden olan Yahudiler tarihlerini Babil Sürgünü'ne kadar dayandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gonio Kalesi</span>

Gonio Kalesi veya eski adıyla Apsarus veya Apsaros, Batum'un 15 kilometre güneyinde, Çoruh'un ağzında bulunan Roma dönemi kalesidir. Türkiye Gürcistan sınırının 4 km kuzeyinde konumlanmıştır. Kalenin adı, Kolhis prensesi Medea ve kardeşi Absyrtos'tan bahseden mitle bağlantılıdır.

<span class="mw-page-title-main">İskender Tsitaşi</span> Laz dilbilimci, yazar ve eğitmen

İskender Tsitaşi, Laz dilbilimci, eğitmen, yazar ve aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Gürcüleri</span>

Türkiye Gürcüleri, etnik Gürcü olan veya soyundan gelen Türkiye vatandaşları ve sakinlerini ifade eder. Bu topluluk iki farklı gruptan oluşur. Artvin ve Ardahan Gürcüleri bölgenin yerlileri iken Türkiye'nin diğer bölgelerinde yaşayan Gürcüler ise, Osmanlı sınırları içindeki Gürcü topraklarının 19. yüzyılda Rusların eline geçmesi üzerine, bu bölgeden gerçekleşen göçlerle ortaya çıkmıştır. Bu ikinci grup içinde Müslüman ve Katolik Gürcüler yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Yakovleviç Marr</span>

Nikolay Yakovleviç Marr Gürcistan kökenli Rus dilbilimcisi ve oryantalist. Günümüzde Türkiye sınırları içinde bulunan tarihsel Şavşeti ve Klarceti bölgelerine 1904 yılında yaptığı gezinin notları önemli eserler arasında sayılır. Daha sonra çalışmalarını Marksizm çerçevesine içine oturtan Marr'ın öne sürdüğü teoriler 1950'li yıllara kadar Sovyetler Birliği'nde resmi olarak tanınmıştır. Zira Marr, teorilerini Marksizm ile ilişkilendirmiş ve devlet desteği görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Arnold Çikobava</span>

Arnold Çikobava, Nikolay Marr'ın tartışmalı Yafetik teorisinin en aktif eleştirmenlerinden biri olarak tanınan Gürcü kafkasolog, dilbilimci ve filolog.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Vilayeti</span>

Gürcistan Vilayeti, Osmanlı Devleti'nin 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği topraklara erken dönemde yaptığı tahrirlerde verdiği isimdir. Nitekim Osmanlı Devleti'nin Gürcülerden ele geçirdiği topraklar 1574 ve 1595 tarihli tahrir defterlerinde "Gürcistan Vilayeti'nin mufassal defteri" anlamında Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan kayda geçirilmiştir. Bununla birlikte tahrir defterlerinin tutulduğu dönemden önce Gürcülerden ele geçirilen veya Osmanlı Devleti'nin sınrındaki Gürcü topraklarına da "Gürcistan Vilayeti" dendiği İbrahim Peçevi'nin tarihinden de anlaşılmaktadır. Sonraki dönemde Gürcistan Vilayeti yerine Çıldır Eyaleti adı kullanılmıştır. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği topraklar uzun tarih dilimi boyunca "Osmanlı Gürcistanı", "Türk Gürcistanı", "Müslüman Gürcistan" şeklinde de adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İoseb Kipşidze</span>

İoseb Aleksis Kipşidze, Gürcü dilbilimci ve filolog. Tiflis Üniversitesi Yönetim Kurulu Akademik Sekreteri ve üniversitedeki ilk dilbilim profesörüydü. 1918-1919 yılları arasında üniversitenin Gürcüce bölümünün başkanlığını yapmıştır.

İoseb Bartlomes Megrelidze, Gürcü edebiyat eleştirmeni ve filologdur.

<span class="mw-page-title-main">İakob Gogebaşvili</span>

İakob Gogebaşvili, Gürcistan'daki bilimsel pedagojinin kurucusu olarak kabul edilen Gürcü eğitimci, çocuk yazarı ve gazeteci. Çocukların Gürcüce okuma yazma öğrenmesi için 1876 yılında hazırladığı Deda Ena isimli kitabı, değiştirilmiş bir biçimde 1880'den beri Gürcü okullarında ders kitabı olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pavle İngorokva</span>

Pavle İngorokva Gürcü tarihçi, filolog ve hayırseverdir.

Makar Hubua, Gürcistan-İran ilişkileri ve Megrelce üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Gürcü-İranlı araştırmacıdır.

Gürcistan kültürü, ülkenin uzun tarihi ile beraber gelişmiş, Gürcü dili ve alfabesi üzerine dayanan güçlü bir edebiyat geleneği ve eşsiz bir ulusal kültür barındırmaktadır. Bu özelliği güçlü bir ulusal kimlik sağlayarak tarih boyunca tekrarlanan yabancı işgali ve asimilasyon çabalarına rağmen Gürcü kimliğinin korunmasına yardımcı olmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.