Fra Diavolo (opera)

**Fra Diavolo (Birader şeytan)**
Özgün isim	Fra Diavolo, ou L’Hôtellerie de Terracine
Müzik	Daniel François Auber
Libretto	Eugène Scribe
Gala	28 Ocak, 1830
İlk gösterim yeri	Opéra-Comique "Salle Ventadour" salonu, Paris
Oyuncular	Fra Diavolo, Napoli'li bir haydut (tenor); Zerline, Matheo'nun kızı, Lorenzo'nun sözlüsü (soprano); Lorenzo, bir Napoli karabıniyer subayı (tenor); Lady Pamela, İngiliz turist (mezzo-soprano); Lord Cockburn, Lady Pamela kocası (tenor); Matheo, Terracine'de hancı (bas); Giacomo, Fra Diavolo'nun çetesinde bir haydut (baş); Beppo, Fra Diavolo'nun çetesinde bir haydut (tenor);

Fra Diavolo (Birader Şeytan) (Fransızca adı: Fra Diavolo ou L'hôtellerie de Terracına yani Birader Şeytan veya Terracına'daki Hancı), Fransız besteci Daniel François Auber tarafından bestelenmiş 3 perdelik bir opera-comique tarzında bir operadır.

Eserin librettosu, Fransızca olarak Auber'in diğer eserlerine de katskisi olan, Eugène Scribe tarafından hazırlanmıştır. Librettonun konusu 1800-1806 döneminde güney İtalya'da faaliyet gösteren "Fra Diavolo (Birader Şeytan)" adıyla ün yapmış Napoli'li "Michele Pezza adlı haydudun hayat hikâyesinden, gerçeklere pek sıkıca bağlı olmadan, uyarılmıştır. Bu opera eserinin prömiyeri 28 Ocak 1830'da Paris'te Opera-Comique tarafından "Salle Ventadour" salonda yapılmıştır.

Hazırlanış ve sahnelenmeleri

Bu opera eseri Auber'in en başarılı eseri olmuş ve 19. yüzyılın en popüler opera eserlerinin başında görülmüştür.

Bu eser 1857'de Londra'da sahnelenmesi için Scribe ve Auber, yeni aryalar ve resitatifler Fransızca verziyona ekleyerek ve çete mensuplarına daha fazla yer vererek, bir İtalyanca bir versiyon hazırlamışlardır. Ayrıca bir Almanca versiyonu da hazırlanmış ve bu da Almanya'daki sahnelemelerde çok başarılı olmuştur.

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 28 Ocak 1830 (Orkestra şefi: - )
Fra Diavolo, Napoli'li bir haydut	tenor	Chollet
Zerlina, Hancı Mathéo'nun kızı	soprano	Prévost
Lady Pamela, Bir İngiliz turist	mezzo-soprano	Boulanger
Lord Cockburn, Kocası	bariton	Féréol
Lorenzo, Napoli karabınyer subayı	tenor	Moreau-Cinti
Giacomo, Fra Diavolo çetsinde bir haydut	bas	Fargueil
Beppo, Fra Diavolo çetesinde bir haydut	tenor	Belnie
Mathoo, bir hancı	baş	Henry
Francesco

Konu özeti

Zaman: Yaklaşık 1806 yılında

Mekân: Sicilya, İtalya Terracına şehrinde

İ. Perde

Sicilya'nın Terracına şehrinde bir han salonu

Hanın salonda Terracınna'da karabınyeri gücünün komutanı Lorenzo ve askerler uyuk bir masa etrafında oturup içki içip eğlenmektedirler. Orada bulunmalarının nedeni unu bütün Napoli krallığına yayılmai olan "Fra Diavolo" adlı haydudu yakalamaktır ve eğer bunu başarırlarsa büyükçe bir ödül kazanacaklardır. Komutan Lorenzo'nun canı sıkkındır çünkü hancı Matheo'nun barcı kızı olan Zerlina'ya aşıktır ama Zerlina ailesinin istğiyle bir mahalli zengin olan Francesca evlendirileceğini duymuştur. Zerlina sahneye girer ve Lorenzo ile birlikte bir ikili söyler. Bu ikiliden Zerlina'nın da Lorenzo'nun aşkına karşılık verdiği ve onu kaybetmemek istediği öğrenilir. Hatta onun tehlikeli olan bir haydut peşinde dağ tepe dolaşması bile Zerlina'yı çok korkutmaktadır.

Tam bu sırada sahne ye "Yardım edin." diye bağıran bir İngiliz turist hanım olan Lady Pamela ve kocası yaşlı Lord Cockburn girerler. Sicilya'aya gelmek için yaptıkları uzun yolculuktan sonra tam seyahatlerinin sonlarında biraz evvel çok korkulu bir baskınla ünlü haydut Fra Diavolo tarafından yolda soyulmuşlardır. Lady Pamele kısa bir arya ile geçirdikleri korkulu durumu anlatır. Kocası Lord Cockburn ise bu yaşında İtalya'ya gelmenin ne uygunsuz olduğunu anladığı ve bundan pişman olduğunu bildirir. Barcı kız Zerlina sevdiği karabınyer subayı Lorenzo'ya bu korkunç haydudu biran evvel yakalaması için yalvarmaya başlar.

Bu sırada han kapısı önüne arabaları gelir ve içinden Lady ve Lord Çokburn'e yol arkadaşlığı yaptığını anladığımız yakışıklı bir adam iner. Bu kişi isminin San Marco Markizi olduğunu bildirse de bu aslında Fra Diavolo adlı hayduttur. Markı o gece handa kalmak için bir oda ister; aynı zamanda Lady Pamela'yla flört etmeye başlar ve bundan hoşlanmayan Lord Cockburn odasına gitmek üzere karısıyla sahneden çıkar.

Zerlina haydut Fra Diavolo'nun kurnazlığı, zekiliği ve hatat saytanlığı hakkında bir arya söylemeye koyulur. Bu arya Diavolo sözcüğünün çokça tekrarı ile bu operanın en hoşlanılan baş parçasıdır. Zerlina şarkısını sona erdirince markiz kendi aryasına başlayıp, haydudun bir kalp hırsızı olup aşk için yaşadığını bildiğinin şarkısını söyler ve bu sırada boşalan han salonda yalnız kalmıştır.

Bu sırada Lady Pamele yine aşağı inerek han salonuna girer. Markı/haydut bir mandoli alarak ona serenada başlar. Lady Pamela Markı'nın kendine aşık olup kur yaptığına gerçekten inanmış görünür. Ama haydudun mutlaka onun takınmış olduğu mücevherat takılarında gözü olduğu açıktır. Lord Cockburn'de geri gelir. karısı ona bu genç adamla masumca müzik yapıp vakit geçirdiklerini söylerse de Lord Cockburn bundan hoşlanmamıştır.

Tam bu sırada Fra Diavolo çetesinin mensupları olan Giacamo ve Beppo adlı iki adam gelerek Markı/hayduda yaklaşırlar ve heyecanlı olarak ona bir şeyler fısıldarlar. Söyledikleri karabınyer müfrezesi tarafından kıstırıldıkları ve kaçmalarını mutlak şart haline gelmiş olduğudur.

Uzaktan bir askeri mars nağmesi duyulur ve çok geçmeden hanın salonu karabınyeri müfrezesi askerleri ile dolar. Müfreze mensupları çok sevinçlidirler; haydut çetesini ormanda kıstırmışlar; birçok haydudu öldürmüşler ve haydutların elinde bulunan bazı soygun mallarını geri almayı başarmışlardır. Müfreze komutanı Lorenzo bu baskının hikâyesini anlattıktan sonra haydutlardan geri alan mücevherleri Lord'a gösterir ve bunların Lady Pamela'ya ait olduğunu öğrenir. Lord bu çalınmış eşyasının geri gelmesinden çok memnun olarak subaya bir ödül vermek için 10.000 lireti cüzdanından çıkarıp verir. Bu Zerlina ve Lorenzoio'yu artık birbiryle evlenmeleri hiçbir engel kalmadığı için çok sevindir. Sahte Markı iş bütün bu olanları çok sessiz bir hiddetle seyretmektedir. Lorenzo, Fra Diavolo'nun izini bırakmayıp onu sıkıca takip için oradan ve Zerlina'dan ayrılmak zorundadır ve sahneden çıkar.

II. Perde

Zerlina’nın yatak odası: Solda, ortada ve sağda birer kapı ve meydana bakan bir pencere bulunur.

Zerlina Lorenzo'ya olan sevgisi ve onunla ertesi gün evlenme sevincini anlatan bir şarkıyı söyleyerek odasına gelir. Sonra uykuları gelen Lord ve Lady bir kapı önünde görünürler ve Zerlina onlara odalarını göstermek iken çıkar. Bu sırada kapılarından birinin dışından Barkarol söyleyen Markı/haydudun sesi ısıtılır. Adamları Beppo ve Giacoma ise pencere önünde beklemektedirler. Markının şarkısı bitince hepsi odaya girerler ve saklanırlar. Biraz sonra Zerline geri gelir. Saklanan haydutlar Zerlina'yı taklit edip aralarında onu alaya almaya başlarlar. Beppo'nun gülüşünü işiten Zerlina bunun Lord ve Lady'nin odasından geldiğini düşünür aldrmaz; duasını edip yatağına uzanır. Kız uykuya dalınca haydutlar onu bıçaklayıp öldürmeye karar verirler.

Fakat Beppo tam kızı bıçaklayacakken kapı çalınmaya başlar; Zerlina uyanır ve kapısını açar. Kapıyı çalan Lord ve Lady'dir ve arkalarında Lorenzo ve askerleri vardır. Markı/haydut gizlendiği yerden çıkar ve bu saklanmasını ya Zerlina ya da Lady Pamele'ya yaklaşmak için yaptığını açıkça ima eder. Hem Lorenzo hem de Lord onu düello'ya davet ederler. Aynı zamanda her ikisi de kadınların sadakatsızlığı yüzünden bunun ortay çıktığına inanmışlardır. Her iki kadın Markı/hayduda hiç ilgileri; onunla hiç ilişkileri olmadıklarını sadakatsızlığı reddettiklerini söylemeleri rağmen ne Lord ne de Lorenzo'ya laf anlatabilirler. Erkeklerin kendilerinden yüz çevirdiklerini görür anlarlar.

III. Perde

Terracına ana meydanı; solda han, bir ağaç kümesi ve küçük bir kilise ve arka planda dağlar

Markı/haydut Fra Diavolo elbiselerini giymiş olarak meydana gelir ve paraya olan sevgisi hakkında bir arya söyledikten sonra oradan ayrılır. Güzel bir bahar günüdür ve hancı ve köylüler meydanda hanın önünü doldururlar. Daha sonra subay Lorenzo ve karabınyeri askeriyle meydana gelirler. En son olarak Lorenzo'nun yüz çevirip bıraktığı Zerlina eskiden sözlü olduğu Frencesca ile birlikte meydana gelir ve onunla o gün evlenmek için hazırdır. Zerlina hemen Lorenzo önüne giderek ona sistemde bulunan bir arya söyler.

Hanın önündeki bir masada Beppo ile Giacomo oturmuşlar; bibirleriyle önceki gecenin maceralarını konuşmakta ve bu arada Zerlina'nın sitem etme aryasını taklit etmektedirler. Zerlina birden onları tanımıştır; hemen bunu Lorenzo'ya söyler ve onları tutmasını ister. Lorenzo hemen onları yakalarl küçük kilisenin yanına götürür ve tabancasını çekerek hemen yakında saklanır. Diğerleri ve askerler de meydandan ayrılıp saklanırlar.

Biraz sonra Markı/haydut yine meydana gelir; meydanı boş bularak kilise yanında olan Beppo ve Giacomo'ya yaklaşarak "Lord ve karısını pusuya düşürme vakti geldi" diye söze başlar. Buna hemen saklı oldukları yerden Lorenzo ve Lord'un yanıtı duyulur: "Bu sefer bu işte muvaffak olamazsın." Ünlü haydut pusuya düşmüş ve yakalanmıştır. Herkes saklandıkları yerlerden çıkarlar. Lorenzo sevdiği Zerlina'dan, Lord Cockburn'de karısı Lasy Pamela'dan özür dilerler. Bu başarıyı kutlayan bir ensambl koro şarkısı ile opera sona erer.

Ünlü müziksel parçalar

Seçilmiş ses ve video kayıtları

Yıl	Roller:	Orkestra şefi Opera evi ve orkestra	Marka
1952?	Irma Beilke, Marie Louise Schlip, Hans Hopf, Lorenz Fehenberger, Karl Wessly, Arno Schellenberg, Gottlob Frick, Kürt Bohme	Karl Elmendorff Staatskapelle Dresden orkestrası ve Dresden Devlet Opera korosu	Urania ÜRLP-204
1984	Nicolai Gedda, Mady Mesplé, Jane Berbié, Jules Bastın	Marc Soustrot Monte-Carlo Philharmonic Orkestrası ve Ensemble Choral Jean Laforge	EMİ Claşsıcs