İçeriğe atla

Fizyoterapide etik

Fizyoterapide etik, fizyoterapistlerin mesleki uygulamalarında rehberlik eden ahlaki ilkeleri ve davranış kurallarını kapsar. Etik, fizyoterapistlerin hasta haklarına, mesleki sorumluluklarına ve topluma karşı görevlerine uygun şekilde hareket etmelerini sağlar. Fizyoterapide etik kurallar, meslek mensuplarının profesyonelliklerini korumalarına ve hastalarına en yüksek düzeyde bakım sunmalarına yardımcı olur.[1]

Tarihçe

Fizyoterapide etik ilkeleri, mesleğin modern tıptaki öneminin artmasıyla birlikte gelişmiştir. 20. yüzyılın başlarında fizyoterapi, tıbbi rehabilitasyonun önemli bir parçası olarak kabul edilmeye başlandı. Bu süreçte, hastalara verilen hizmetlerin kalitesini artırmak ve meslektaşlar arası ilişkileri düzenlemek amacıyla etik kurallar geliştirilmiştir. Ulusal ve uluslararası fizyoterapi dernekleri, zamanla bu kuralları benimsemiş ve fizyoterapistlerin uygulamalarında bu ilkelere bağlı kalmalarını teşvik etmiştir.[2][3][4]

Temel etik ilkeler

Fizyoterapide etik, genellikle dört temel ilkeye[5] dayanır:

  1. Yararlılık: Fizyoterapistler, hastaların sağlığını ve refahını en üst düzeye çıkarmak için çalışmalıdır. Bu ilke, hastalara zarar vermeme yükümlülüğünü de içerir. Tedavi planları, hastaların yararına olacak şekilde düzenlenmeli ve olası riskler en aza indirilmelidir.
  2. Otonomi: Hastaların kendi tedavisi süreçlerine dair kararlar alabilme hakkı vardır. Fizyoterapistler, hastalarına bilgilendirilmiş onam sunmalı ve tedavi seçeneklerini açık bir şekilde açıklamalıdır. Hastaların kararlarına saygı gösterimesi esastır.[6]
  3. Adalet: Fizyoterapistler, tedavi hizmetlerini adil ve eşit bir şekilde sunmalıdır. Irk, cinsiyet, etnik köken veya sosyal statü gibi faktörlere dayalı ayrımcılık yapmaktan kaçınılmalıdır.
  4. Gizlilik: Hastaların kişisel ve tıbbi bilgileri gizli tutulmalıdır. Fizyoterapistler, bu bilgilerin yalnızca hastanın onayıyla ve yasalar çerçevesinde paylaşılması gerektiğinin bilince olmalıdır.

Fizyoterapide etik sorunlar

Fizyoterapistler, mesleklerini icra ederken çeşitli etik sorunlarla karşılaşabilirler. Bu durumlar, hastanın çıkarları ile meslektaşların, kurumların veya toplumun beklentileri arasında bir denge kurmayı gerektirebilir. Örneğin, bir hastanın tedaviye devam etme isteğine rağmen tedaviye klinik olarak ihtiyaç duymaması, fizyoterapistin etik bir karar vermesini gerektirebilir.[7]

Etik kurallar ve kılavuzlar

Birçok ülkenin fizyoterapi dernekleri, üyelerinin uyması gereken etik kurallar ve kılavuzlar belirlemiştir. Bu kurallar, mesleki sorumlulukları, hasta haklarını ve meslektaşlar arası ilişkileri düzenler. Örneğin, Amerikan Fizyoterapi Derneği (APTA)[8] ve Dünya Fizyoterapi Konfederasyonu (WCPT),[9] üyelerine rehberlik eden kapsamlı etik kılavuzlara sahiptir.[10]

Kaynakça

  1. ^ "Etik Prensipler". fizyoterapistler.org.tr. 21 Ekim 2018. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  2. ^ Ashcroft, R (30 Haziran 2005). "Medical ethics: a case based approach". Journal of Medical Ethics (İngilizce). 31 (7): e10-e10. doi:10.1136/jme.2002.002659. ISSN 0306-6800. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  3. ^ Örnek Büken, Nüket; Zeybek Ünsal, Çağrı (2022). Ethics of Medical Informatics. Istanbul University Press. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  4. ^ Eren Artan, Ayten (2020), Psikolojik Danışmanların Çoklu İlişkileri, Sınırlar ve Meslek Etiği, Ankara Pegem Akademi Yayıncılık, ss. 134-172, erişim tarihi: 2 Eylül 2024 
  5. ^ Gürses, H. Nilgün; Alemdaroğlu, İpek; Tanriverdi, Müberra (Nisan 2014). "Türkiye'de Fizyoterapi ve rehabilitasyon fakülte bölümü/yüksekokullarinin incelenmesi ve müfredat analizi". Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi/Turkish Journal of Physiotherapy and Rehabilitation. 25 (1). doi:10.7603/s40680-014-0003-z. ISSN 2148-0109. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  6. ^ Çelik, Halil İbrahim (27 Ağustos 2018). "PRETERM VE TERM BEBEKLERDE DUYUSAL İŞLEMLEME BECERİSİNİN İNCELENMESİ". Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi. doi:10.21653/tjpr.343255. ISSN 1300-8757. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  7. ^ "Fizyoterapistlik mesleği etik kuralları • Momentum Sağlık". Momentum Sağlık. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  8. ^ "American Physical Therapy Association Bylaws and Code of Ethics". Physical Therapy (İngilizce). 46 (4): 404-405. 1 Nisan 1966. doi:10.1093/ptj/46.4.404. ISSN 0031-9023. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  9. ^ "World Confederation for Physical Therapy (WCPT)". International Year Book and Statesmen's Who's Who (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 
  10. ^ Akbulut Bayrak, Arife; Karadağ, Mehmet; Toprak Çelenay, Şeyda (25 Eylül 2016). "UZAKTAN EĞİTİM GÖREN FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK PERFORMANSINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ". İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. doi:10.61399/ikcusbfd.1360431. ISSN 2458-9799. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tıp</span> hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesi için çalışma alanı

Tıp, bir hastaya bakma, teşhis, prognoz, önleme, tedavi, yaralanma veya hastalıklarının palyasyonunu yönetme ve sağlığını geliştirme bilimi ve uygulamasıdır. Tıp, hastalıkların önlenmesi ve tedavisi yoluyla sağlığı korumak ve iyileştirmek için geliştirilen çeşitli sağlık uygulamalarını kapsar. Çağdaş tıp, yaralanma ve hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek ve önlemek için biyomedikal bilimleri, biyomedikal araştırmaları, genetiği ve tıbbi teknolojiyi, tipik olarak farmasötikler veya cerrahi yoluyla, ancak aynı zamanda psikoterapi, harici ateller ve traksiyon, tıbbi cihazlar, biyolojikler ve iyonlaştırıcı radyasyon gibi çeşitli tedaviler yoluyla uygular.

Psikiyatri ya da ruh hekimliği, ruhsal durumların teşhisi, korunması ve tedavisine adanmış tıbbi uzmanlık alanıdır. Bunlar ruh hali, davranış, bilişsellik ve algılarla ilgili çeşitli konuları içerir.

Gazetecilik, olayların, olguların, fikirlerin ve insanların etkileşimi üzerine toplumu en azından bir dereceye kadar doğru bilgilendiren raporların araştırılması, yayınlanması ve dağıtımıdır. Bir isim olarak gazetecilik mesleği, bilgi toplama yöntemleri ve editoryal edebi tarzlar için geçerlidir. Gazetecilik mesleğini yapan kişilere gazeteci denir.

Ahlak ya da sağtöre, kelimenin en dar anlamıyla, neyin doğru veya yanlış sayıldığı anlamına gelir. Terim genellikle kültürel, dinî, dünyevi ve felsefi topluluklar tarafından, insanların çeşitli davranışlarının yanlış veya doğru oluşunu belirleyen bir yargı ve ilkeler sistemi kavramı ve/veya inancı için kullanılır. Ahlak, kelimesinin etimolojik kökeninin Arapça “hulk” ; ” sözcüğüne dayandığı bilinir.

Alternatif tıp, biyolojik akla yakınlık, test edilebilirlik, tekrarlanabilirlik veya klinik deneylerden elde edilen kanıtlara sahip olmamasına rağmen tıbbın iyileştirici etkilerini elde etmeyi amaçlayan uygulamalara verilen isimdir. Alternatif terapiler tıp biliminin ve bilimsel yöntemin dışındadır ve tanıklık, anekdot, din, gelenek, hurafe, doğaüstü enerjiler, sözde bilim, propaganda, dolandırıcılık veya diğer bilim dışı kaynaklar gibi akıl yürütmedeki hatalara dayanır. Sıklıkla kullanılan terimler New Age tıbbı, sözde tıp, holistik tıp, alışılmışın dışında tıp, marjinal tıp ve şarlatanlıktan az farkla geleneksel olmayan tıptır.

<span class="mw-page-title-main">Fizyoterapist</span> sağlık profesyoneli

Fizyoterapist, fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında lisans eğitimi veren fakülte veya yüksek okullardan mezun sağlık profesyonelidir. Uzman hekim tarafından tanısı koyulmuş hastaların bulgularını değerlendirerek bireye özgü tedavi programı planlar ve uygular. Bazı konularda hekim tarafından yönledirilme olmaksızın çalışabilir, tedavi uygulayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Tıp etiği</span> Hekimlik uygulamalarına ilişkin ahlaki ilkeler sistemi

Tıp etiği, tıbbın ve sağlık alanındaki bilimsel ve pratik çalışmaların etik yönden değerlendirilmesi ve ahlaki ikilemlere bir çözüm bulunmasını hedefleyen disiplindir. Genel konusu insan yaşamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hemşirelik</span> Sağlık hizmetleri mesleği

Hemşirelik; birey, aile ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeye odaklanan, ideal sağlık düzeyine ve yaşam kalitesine ulaştırmayı hedefleyen bir sağlık profesyoneli'dir.

<span class="mw-page-title-main">Fizik muayene</span> Bir tıp uzmanının bir hastanın vücudunda hastalık belirtileri olup olmadığını araştırdığı süreç

Fizik muayene, tıbbi muayene veya klinik muayenede, bir tıp doktoru hastayı tıbbi bir durumun olası tıbbi belirti ve semptomları için muayene eder. Genellikle hastanın tıbbi geçmişi hakkında bir dizi sorudan ve ardından bildirilen semptomlara dayalı bir muayeneden oluşur. Tıbbi öykü (anamnez) ve fizik muayene birlikte bir tanının belirlenmesine ve tedavi planının oluşturulmasına yardımcı olur. Bu veriler daha sonra tıbbi kayıtların bir parçası haline gelir. Fizik muayene temelde 5 işlemden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Fizik tedavi</span> Engelli bir kişinin günlük yaşamda işlev görmesine yardımcı olan meslek

Fizik tedavi ya da İngilizce konuşulan ülkelerde yaygın adıyla fizyoterapi, yaralanma, hastalık, travma ya da yaşlılık gibi nedenlerle eksilme gösteren fonksiyonel hareketleri geri kazandırma amaçlı yapılan; elektrik akımı, sıcak ya da soğuk uygulaması, egzersizler ya da çeşitli uygulamalarla hastaların tedavisine verilen isimdir. Fizyoterapi, Tıp Fakültesinden sonra fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanlık eğitimini almış olan hekimlerce (fiziatrist) tanısı konmuş çok geniş hastalık durumlarını kapsar. Uzman hekim tarafından tanısı konmuş tedaviyi üniversitelerin Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü lisans programlarından mezun sağlık çalışanları (fizyoterapist) planlar ve uygular.

<span class="mw-page-title-main">Mühendislik etiği</span> Meslek etiği kavramının mühendislik yorumu

Mühendislik etiği, mühendislerin mühendislik uygulamaları için geçerli olan ve mesleğe, topluma, işe, işverene, meslektaşlarına karşı uymaları gereken etik davranışlar bütünüdür. Bilimsel bir disiplin olarak bilim felsefesi, mühendislik felsefesi ve teknoloji etiği gibi konularla yakından ilgilidir. Mühendislik etiğinin tek bir uygulaması ve standardı yoktur, dallara göre değişen anlamı ve uygulaması vardır.

<span class="mw-page-title-main">Veteriner hekim andı</span>

Veter hekim andı, Veteriner hekimlerin mesleğe başlamadan önce içtikleri and. Bağlayıcı olmaktan çok simgesel ve deontolojik bir özellik taşır.

Bir sağlık profesyoneli, sağlık çalışanı, sağlık uygulayıcısı veya sağlık hizmeti sağlayıcısı insanlara ailelere veya topluluklara sistematik bir şekilde önleyici, iyileştirici, tanıtım veya rahabilite edici sağlık hizmeti sağlayan kişilerdir.

Hemşirelik etiği, uygulama etiğinin hemşirelik alanındaki faaliyetlerle ilgilenen bir dalıdır. Hemşirelik etiği, fayda, zarardan koruma ve özerkliğe saygı gibi tıp etiği ile birçok ilkeyi paylaşır. İlişkilere, insan onuruna ve işbirlikçi bakıma verdiği vurgu ile ayırt edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Sağlık hizmetleri</span> hastalığın önlenmesi ve refahın teşviki

Sağlık, sağlık hizmetleri veya sağlık hizmeti, insanlarda hastalık, rahatsızlık, yaralanma ve diğer fiziksel ve zihinsel bozuklukların önlenmesi, teşhisi, tedavisi yoluyla sağlığın korunması veya iyileştirilmesidir. Sağlık hizmetleri, sağlık profesyonelleri ve ilgili sağlık kuruluşları tarafından verilmektedir. Doktorlar ve diğer sağlık çalışanları bu sağlık hizmetinin bir parçasıdır. Diş hekimliği, eczacılık, diyetisyenlik, ebelik, hemşirelik, tıp, optometri, odyoloji, psikoloji, mesleki terapi, fizik tedavi, atletik eğitim ve diğer sağlık meslekleri sağlık hizmetlerinin bir parçasıdır. Birinci basamak, ikinci basamak ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinin yanı sıra halk sağlığında yapılan çalışmaları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Tıp hukuku</span>

Tıp hukuku sağlık çalışanı ve hastaların hak ve yükümlülüklerini konu alan hukuk dalıdır. Sağlık hukuku bünyesinde yer almaktadır.

Kardiyopulmoner rehabilitasyon (KPR), kalp ve akciğer hastalıkları olan bireyler için tasarlanmış, multidisipliner bir tıbbi programdır. KPR, hastaların fiziksel, duygusal, sosyal ve mesleki iyilik hallerini iyileştirmeyi amaçlar. Bu programlar genellikle kalp krizi, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, kalp ameliyatları veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi rahatsızlıkları olan bireyler için önerilir. KPR'nin temel hedefleri arasında fiziksel kapasitenin artırılması, semptomların azaltılması, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve hastalıkların ilerlemesinin engellenmesi yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kraniosakral terapi</span>

Kraniosakral Terapi (KST), merkezi sinir sisteminin sağlığını ve işlevini desteklemeyi amaçlayan bir alternatif tıp yöntemidir. 20. yüzyılın başlarında osteopat Dr. William Garner Sutherland tarafından geliştirilen bu terapi, beyin ve omurilik sıvısının (likör) hareketini teşvik ederek, vücudun kendi kendini iyileştirme yeteneğini desteklemeyi hedefler. KST, genellikle hafif ve nazik dokunuşlarla uygulanır ve bu nedenle birçok kişi tarafından rahatlatıcı ve invaziv olmayan bir terapi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Waon terapisi</span>

Waon terapisi, ısı terapisinin bir türü olarak, Japonya'da geliştirilen ve özellikle kardiyovasküler, pulmoner ve nörolojik hastalıkların yönetimi ile ilişkilendirilen bir tedavi yöntemidir. "Waon", Japoncada "huzur içinde ısınma" anlamına gelir ve bu terapinin temel amacı, hastaların vücut sıcaklığını güvenli bir şekilde artırarak sağlıklarını iyileştirmektir. Waon terapisi genellikle düşük ısıda, yaklaşık 60 °C'lik bir ortamda uygulanan, kişinin tüm vücudunu saran bir sauna tedavisidir. Bu tedavi süreci, geleneksel saunalara benzer, ancak daha düşük sıcaklık ve daha uzun sürelerle uygulanır, bu da daha fazla rahatlama ve iyileşme süreci sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Piroterapi</span>

Piroterapi, ısı tedavisi anlamına gelir ve tıbbi olarak, vücuda dışarıdan uygulanan sıcaklığın terapötik amaçlarla kullanıldığı bir yöntemdir. Bu terapi türü, kas-iskelet sistemi bozuklukları, yaralanmalar, kronik ağrılar, iltihaplanmalar ve stres gibi çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır. Piroterapi, doğal tedavi yöntemlerinden biri olarak kabul edilir ve antik dönemlerden bu yana birçok kültürde farklı şekillerde uygulanmıştır. Günümüzde, özellikle fizyoterapi ve rehabilitasyon alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.