İçeriğe atla

Firûzşah Zerrin Külah

Safevetü's-Safâ'daki "Ve çun Nisbet Biruz bâ Kurd reft" metni "Biruz'un kökeni Kürt olduğundan beri" anlamına gelmektedir.

Firüzşah Zerrin Külah (Farsça: فیروزشاه زرین کلاه, çev. "Altın Taçlı Kral Firuz") Safevi Tarikatı'nın kurucusu Safiyüddin Erdebilî'nin yedinci göbekten atası olan Kürt[1][2][3][4] lider.

En eski mevcut el yazmaları 1485 ve 1491'e tarihlenen yazılı eser Safvetü's-Safâ'da, Safevi Hanedanı'nın kökeni Sincarlı Kürt olarak adlandırılan Firuzşah Zerrin Külah'a kadar izlenirken, Safevî Devleti kurulduktan sonra yazılan el yazmalarında bu "Sincarlı Kürt" ibaresi çıkarılmıştır. Firûzşah'ın 11. yüzyılda Kürdistan'dan Erdebil bölgesine göç ettiği tahmin ediliyor.[3] İranlı tarihçi Ahmed Kesrevi ise ailenin İranlı olabileceğini ve Kürt nisbesinin sonradan verildiğini söylemiştir.[5]

Safvetü's-Safâ'da yer alan şecereye göre soyu şu şekilde Şeyh Safiyüddin'e ulaşmaktadır: Şeyh Safiyüddin İshak ibn-i eş-Şeyh Eminüddin Cibril ibn-i el-Salih ibn-i Kutbeddin Ebubekir ibn-i Selahaddin Reşid ibn-i Muhammed el-Hafız li-Kelamullah ibn-i İvaz ibn-i Birûz (Pirûz) el-Kürdi el-Sincanî.

Safevi Devleti'nin kurulmasından sonra yapılan resmi şecere kayıtlarına göre Firûzşah'ın soyu On İki İmam'ın yedincisi olan Musa el-Kazım'a dayandırılmıştır. Süleyman Şah (1667-1694) döneminde yazılan ve Şah Hüsab bin Abdülzahidi tarafından kaleme alınan Silsiletü'n Neseb-i Safeviyye'de Safevilerin soyu Ali'ye kadar uzanmaktadır.[6] Ancak bu seyyitlik iddiasının Sadreddin Musa'nın oğlu Hoca Ali veya Şeyh Cüneyd dönemlerinde icat edildiği ileri sürülmektedir.[7]

Kaynakça

  1. ^ Serap Şah, Safvetü's-Safâ'da Safiyyüddîn-i Erdebîlî'nin hayatı, tasavvufi görüşleri ve menkibeleri 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Tasavvuf Bilim Dalı, İstanbul 2007, s. 26 ve s.224
  2. ^ Minorsky Vladimir, The Turks, Iran and the Caucasus in the Middle Ages. Preface by J.A. Boyle. Variorum Reprints, London 1978; page 517-518
  3. ^ a b Daftary, Farhad (2000). Intellectual Traditions in Islam. Bloomsbury Academic. s. 147. ISBN 978-1-86064-435-1. 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. But the origins of the family of Shaykh Safi al-Din go back not to Hijaz but to Kurdistan, from where, seven generations before him, Firuz Shah Zarin-kulah had migrated to Azerbaijan. 
  4. ^ Wood, Barry D. (2004). "The "Tarikh-i Jahanara" in the Chester Beatty Library: An Illustrated Manuscript of the "Anonymous Histories of Shah Isma'I"". Iranian Studies. 37 (1): 89-107. ISSN 0021-0862. JSTOR 4311593. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  5. ^ Tufan Gündüz, Son Kızılbaş Şah İsmail, Yeditepe Yayınevi, 5. baskı, s. 19
  6. ^ Husayn ibn Abdāl Zāhidī, 17th cent. Silsilat al-nasab-i Safavīyah, nasabnāmah-'i pādishāhān bā uzmat-i Safavī, ta'līf-i Shaykh Husayn pisar-i Shaykh Abdāl Pīrzādah Zāhidī dar 'ahd-i Shāh-i Sulaymnān-i Safavī. Berlīn, Chāpkhānah-'i Īrānshahr, 1924 (1303). 116 pages. Original Persian language source of the lineage: شیخ صفی الدین ابو الفتح اسحق ابن شیخ امین الدین جبرائیل بن قطب الدین ابن صالح ابن محمد الحافظ ابن عوض ابن فیروزشاه زرین کلاه ابن محمد ابن شرفشاه ابن محمد ابن حسن ابن سید محمد ابن ابراهیم ابن سید جعفر بن سید محمد ابن سید اسمعیل بن سید محمد بن سید احمد اعرابی بن سید قاسم بن سید ابو القاسم حمزه بن موسی الکاظم ابن جعفر الصادق ابن محمد الباقر ابن امام زین العابدین بن حسین ابن علی ابن ابی طالب علیه السلام
  7. ^ Rıza Yıldırım, Aleviliğin Doğuşu, İletişim Yayınları, 4. baskı, s. 149

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbn Teymiyye</span> Şeyhülislam

Takıyyüddin ibn Teymiyye, özellikle Selefileri ve Vehhabîleri fıkıh, şeriat ve diğer İslamî görüşler konusunda etkilemiş olan İslam alimi. Kendinden sonra gelen çeşitli ve ağırlıklı olarak Hanbeli mezhebini benimseyen İslâm âlimlerini ve akımlarını da etkilemiştir. İbn Teymiyye'nin etkilediği isimlerin en önemlilerinden birisi de Muhammed bin Abdülvehhâb'dır.

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

Kıraat-ı Aşere, Kıraet Arapçada okumak anlamına gelen karae (قرأ) fiilinden semai bir mastardır. Kur'an terminolojisinde ise kıraet, Kur'an'ı okuma konusunda önder sayılan imamlardan her birinin okuyuşta takip ettikleri yoldur. Kur'an'ın kendisinde, kıraet imamları arasında ittifak bulunmakla beraber, okunuş tarzında ihtilaf vardır. Bu ihtilaf harflerin söylenmesinde veya çıkarılış şekillerinde görülmektedir.

Hâlidîlik, İslam'ın Sünnîlik mezhebine bağlı bir tarîkat olan Nakşibendîliğin en yaygın kollarından biridir. Kol, adını Kürt İslam âlimi Halid Bağdadî'den alır. Türkiye'de etkinlik gösteren Nakşibendî şeyhleri genellikle Halidî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Safiyüddin Erdebilî</span> Safevî Hanedanına ismini veren kişi

Şeyh Safiyüddin İshak Erdebilî, Safevi Tarikatı'nın kurucusu olan mutasavvıf ve şair.

Şeyh Cüneyd, Safeviye Tarikatı'nı devlet yapmak isteyen ve Şiiliğe temayül ettiren ilk şeyhi.

<span class="mw-page-title-main">Safevî Hanedanı</span> İrana hükmetmiş bir hanedan

Safevî Hanedanı, 1501'den 1736'ya kadar bugünkü İran ve Güney Kafkasya'yı yönetmiş hanedandır. Adını Erdebil'deki Safeviyye tarikatının kurucusu Safiyüddin Erdebilî'den almıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. İsmail</span> Safevî Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı

I. İsmail, bilinen adıyla Şah İsmail veya tam unvanıyla Ebu'l-Muzaffer Bahadır el-Hüseynî, Safevî Tarikatı'nın lideri, Safevî Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">El-Tusi</span> Vikimedya anlam ayrımı sayfası

El Tusi veya Tusi, İran'da Hazar Denizi'nin hemen batısında kalan tarihi Horasan bölgesindeki Tus şehrinde doğmuş Fars kökenli bazı bilim adamlarına verilen bir unvandır. Bilim adamlarının bazıları al-Tusi unvanı ile adlandırılır bunlar:

<span class="mw-page-title-main">Tus, İran</span> İranda antik bir şehir

Tus Toos veya Tous veya Tus Tūs olarak bilinen, eski Yunanca Susia olarak bilinen İran'da Razavi Horasan eyaletinde antik bir şehirdir. Eskiden Partlar zamanında şehir Susia ismiyle bilinirdi. Yaşlı Pliny lakabıyla tanınan Romalı subay ve ansiklopedi yazarı Gaius Plinius Secundus'a (23-79) göre Susia, kaliteli ünlü baldıranotu ile tanınmıştır.

Kâşî ya da tam künyesiyle Gıyâsüddîn Cemşîd bin Mes'ûd el-Kâşî 14. yüzyılın son yarısında, Kaşan'da doğmuş hekim, matematikçi ve gökbilimcidir.

Safevi Tarikatı, Safiyüddin Erdebilî tarafından Erdebil kentinde kurulmuş bir sufi tarikattır. Erdebil, Hazar Denizi’nin güney batı kıyısında, günümüzde İran’ın kuzey batı bölgesinde yer alan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Zahid Gilani</span> İranlı ilahiyatçı (1216-1301)

Zahid Gilani tam adıyla Tâcüddîn İbrahim b. Rûşen Emîr b. Bâbil b. Bîdâr el-Kürdî es-Sencânî Zahidiyye tarikatının şeyhi ve mutasavvıf.

Şeyh Sadrettin Musa, Safevi Hanedanına ismini veren ve Safeviye Tarikatı'nın kurucusu Şeyh Safiyüddin İshak Erdebili'nin halefi ve oğludur. Şeyh, oğlu Hoca Alaaddin Ali (1391-1429), onun oğlu Şeyh İbrahim (1429-1447), onun oğlu Şeyh Cüneyd (1447-1460) ve onun oğlu Şeyh Haydar (1460-1488) yolu ile, Safevi Devleti'nin kurucusu Şah İsmail'in atasıdır.

<i>Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı</i>

Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı, Nâzım Hikmet'in 1936 yılında yayımlanan destanî şiiridir. Mehmed Çelebi'ye karşı ayaklanma hazırladıkları gerekçesiyle asılan Şeyh Bedreddin, Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal'in hikâyesini anlatmaktadır. Türk edebiyatında Şeyh Bedreddin'i ilk defa bir edebî metnin öznesi yapan eserdir.

Esmâ bint Mervân, 7. yüzyılda yaşamış Medineli bir Arap Yahudisi kadın şairdir. Muhammed'in Medine'ye hicretinden sonra, İslam karşıtı şiir söyleyen şairler arasında sınıflandırılmaktadır. Muhammed'in isteği üzerine Ümeyr b. Adî tarafından öldürüldü.

İbn-i Hallikân On üçüncü yüzyılda yaşamış olan tarihçi, fakih ve şair. İbn Hallikân soyunu, Abbâsî Devleti'nde çeşitli görevlerde bulunan Belhli olan Budist kökenli Bermekî ailesine dayandırır ancak bazı kaynaklar Arap veya Kürt olduğunu iddia eder.

Safevî-Kızılbaş tarihi; Safevîler adlarını bir Sünnî olan Sultân’ûl-Halvetî Zahid Gilani’nin kızı “Bibi Fâtıma” ile evlenen ve böylece Gilani’nin vefâtından sonra da kendi adıyla anılan Safevî Tarikâtı kuran Safiyüddin Erdebilî’den almaktadır. Şeyh Cüneyd devrinde Şiîliğin “İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye/Onikicilik” mezhebini resmen benimseyen Safevî’îyye Tarikâtı, Cüneyd’in torunu İsmâ‘il zamanında kurulan Safevî Devleti’nin de altyapısını oluşturdu.

Sekeleyn hadisi, Muhammed Peygamber'den mütevatır, Kur'an ve göre nakl olan hadistir. Sekeleyn hadisinin doğruluğu bir Doktora tezinde Darü'l Tekrib-i Mezahib-i islam-i -de ispat edildi.

İbn Bezzâz, Safevi tarikatının kurucusu Şeyh Safiyüddin Erdebilî'nin menâkıbnâmesi olan Safvetü's-safâ'nın yazarıdır. Eserin asıl adı Mevâhibü’s-seniyye fî menâkıbi’s-Safeviyye'dir. Yazarın tam adı Tevekkülî bin İsmâil bin Hâc Muhammed el-Erdebilî'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.