İçeriğe atla

Firdevs Meydanı Olayı

Firdevs Meydanında sökülen Saddam heykeli

Firdevs Meydanı Olayı, 2003 yılındaki Irak’ın işgali sırasında başkent Bağdat'taki Firdevs Meydanındaki Saddam Hüseyin heykelinin ABD Silahlı Kuvvetlerine bağlı askerlerin öncülüğünde sökülmesi ve tahrip edilmesidir. Olayın siyasi ve simgesel önemi büyüktür. Olayın ardında ABD tarafından tezgâhlanan bir siyasi oyun olduğu iddiaları dile getirilmiştir.

Olayın gelişmesi

Heykel 2002 yılı Nisan ayında Saddam Hüseyin'in 65. doğumgünü onuruna dikilmişti. Heykelin boyu 12 metre yüksekliğindeydi. Irak'in işgalinin arından 9 Nisan 2003 tarihinde başkent Bağdat'taki Firdevs Meydanındaki heykel ABD Ordusuna ait ağır ekipmanlarla devrilecektir. Sayıları birkaç düzine olan az sayıdaki Iraklı heykele saldıracak ancak devirmekte başarısız olacak daha sonra bir M88 tank kurtarma aracının yardımıyla heykel devrilecektir. Anıtın tam karşısında bulunan Filistin Oteli tüm dünyadan basın muhabirliğine ev sahipliği yaptığı için olay derhal basın kurumlarınca duyurulacaktır. Özellikle sonradan Iraklı bir halterci olduğu anlaşılan bir Iraklının heykele balyozla vurması dikkat çekecektir.[1] Sonunda ağı ekipman sayesinde devrilen heykel, az sayıdaki Iraklının sevinç gösteriler arasında tahrip edilecek, heykelin baş kısmı kesilerek yerlerde yuvarlanacaktır. Olaylar Saddam rejiminin düşüşünü simgelediği için tüm dünya basınında geniş yer bulacak ve özellikle Arap dünyasında şaşkınlıkla karşılanacaktır.[2]

Olayda ABD parmağı

Firdevs Meydanı Olayı, ABD tarafından propaganda amacıyla önceden planlandığı gerekçesiyle Iwo Jima'daki ünlü fotoğrafa benzetilir. Yukarıda olayın anısına basılan bir anma pulu görülmektedir

Büyük yankı uyandıran olayın ardından tüm olanların bir gösteri olduğuna ve önceden planlanmış olarak gerçekleştirildiğine dair iddialar gündeme gelmiştir.[1][3] Özellikle İngiliz basını tarafından heykelin devrilmesi sırasında çekilen fotoğraflarda tahrifat yapıldığı ve çok az sayıdaki Iraklının resimlerinin kopyalanarak olay sırasında büyük bir kalabalık varmış hissinin yaratıldığı anlaşılmıştır.[4] Los Angeles Times gazetesinde yer alan habere göre heykelin sökülmesi ve devrilmesi Iraklı siviller tarafından değil bir ABD subayının emriyle başlatılmıştır. Ayrıca ABD'nin Iraklıları özgürleştirmek için mi yoksa bölgeye hakim olmak için mi orada bulunduğu heykelin devrilmesinden önce Deniz Kuvvetlerine bağlı bir onbaşı heykele tırmanarak heykelin yüzünün olduğu kısma ABD bayrağı asmasıyla belli olmuştur. Daha sonra bu bayrak indirilmiştir. Olayın kendiliğinden gelişmediği tam tersine önceden planlandığı, çevrede güvenlik önlemlerinin alındıktan sonra Iraklıların megafonlarla alan çağrıldığı bilinmektedir.[5] Ayrıca olay yerinde bulunan az sayıdaki Iraklılardan bazılarının da ABD askerlerini ülkelerini terk etmeye çağırdıkları basın muhabirleri tarafından aktarılmıştır.[6] Ayrıca meydanın doğrudan basın muhabirlerinin kaldığı otelin karşısında olması da olayın doğrudan aktarılmasını kolaylaştırıcı bir etmen olmuştur. Gazeteci Robert Fisk olayı, Iwo Jima fotoğrafından sonra önceden hazırlanmış en iyi fotoğrafçılık örneği olarak tanımlamıştır.[7][8]

Popüler kültüre etkileri

2004 yılında yayınlanan Control Room adlı belgesel filmde olay incelenmektedir.[9]

Kaynakça

  1. ^ a b Olayla ilgili inceleme yazısı 4 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ Nisan 2003 Al-Ahram haberi 24 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  3. ^ Weapons of Mass Deception adlı eser bu konuyu işlemektedir Kitabın tanıtımı 12 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ Örnek olarak London Evening Standard manşetine bakılabilir
  5. ^ Olayı resimler eşliğinde irdeleyen çalışma 31 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  6. ^ 10 Nisan 2003 tarihli 9 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC haberi (İngilizce) 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  7. ^ Amy Goodman, The Exception to the Rulers Exposing Oily Politicians, War Profiteers, and the Media That Love Them adlı eserin içinde [1] 11 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  8. ^ İlgili bianet.org makalesi 17 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  9. ^ Filmin resmi internet sitesi 6 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 20 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Saddam Hüseyin</span> 5. Irak cumhurbaşkanı

Saddam Hüseyin Abdülmecid et-Tikriti, Iraklı siyasetçi. Irak'ın beşinci cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Savaşı</span> ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin, Irakı işgaliyle başlayan savaş (2003-2011)

Irak Savaşı, 20 Mart 2003'te Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık önderliğinde oluşturulmuş Çokuluslu Koalisyon Kuvvetleri'nin bir askerî harekâtla Irak'a girmesiyle başlayan ve devam eden savaş. Ayrıca İkinci Körfez Savaşı, Irak'ın İşgali ve koalisyon ülkelerince Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu olarak da adlandırılır. 21 Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı Barack Obama yaptığı açıklamada, ülkedeki ABD askerlerinin 31 Aralık 2011'e kadar geri çekileceğini açıkladı. 15 Aralık 2011 tarihinde Bağdat'ta bulunan Amerikan Üssü'nden son Amerikan Bayrağı'nın indirilmesiyle savaş resmen sona ermiştir. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry savaşın vahim bir hata olduğunu belirtmiştir.

Irak İslam Yüksek Konseyi veya eski adıyla Irak İslam Devrim Yüksek Konseyi Irak'ta faaliyet gösteren siyasi bir parti. Geleneksek destekçileri Şii görüşüne sahip çıkanlardır. Konseyin lideri 2003 yılı Ağustos ayında suikast sonucu öldürülene dek Ayetullah Muhammed Bekir el-Hakim'di. Ondan sonra kardeşi Abdül Aziz el-Hakim, onun ölümünden sonra ise Abdül Aziz el-Hakim'in oğlu Ammar el-Hakim konsey liderliğinde geçmiştir. Parti 2010 Irak parlamento seçimlerine dek Irak'taki en büyük ve etkili siyasi parti olmuştur.

Irak Direnişi ABD Silahlı Kuvvetleri öncülüğündeki yabancı silahlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen Irak’ın işgalinin ardından işgal kuvvetlerine, işgal kuvvetlerinin sayesinde iktidara gelmiş olan yönetime karşı silahlı mücadele yürüten, destek veren Iraklı ve yabancı tüm unsurları kapsar. Direniş, ABD önderliğindeki Çokuluslu Güç birliklerinin yanı sıra, iş birliği yaptığı gerekçesiyle diğer Iraklı gruplarla da savaşmaktadır. Direniş, çeşitli farklı taktikler kullansa da asimetrik savaş gereğince genelde gerilla taktiklerine başvurmaktadır.

Irak ambargosu, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından Irak'a yönelik uygulanan ekonomik ve ticarî yaptırımların toplamıdır. Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesinden dört gün sonra 6 Ağustos 1990 tarihinde yürürlüğe konan yaptırımlar Körfez Savaşından sonra da sürmüş, 22 Mayıs 2003 günü Irak Savaşının ardından ülkenin işgal edilip Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Ambargonun açıklanan temel amacı Kuveyt'i işgal eden Irak Silahlı Kuvvetlerinin bu ülkeden çekilmesi olsa da, sonradan Kuveyt hükûmetinin talebi gereğince savaş tazminatının ödenmesi ve varolduğu iddia edilen kitlesel imha silahlarının tasfiye edilmesini sağlamak için tehdit unsuru olarak kullanılmıştır.

Petrol karşılığında Gıda Programı, 1990 yılı Ağustos ayında Irak'ın Kuveyt’i işgal etmesinin ardından ambargo altına alınan Irak'da halkın temel gıda ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 986 numaralı kararı ile gelir sağlayabilmesi için Irak hükûmetinin petrol satmasına izin veren programdır. 2003 yılındaki Irak Savaşı sonucunda ülkenin işgal edilmesiyle Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yasaklama ve program sona ermiştir. Programın sona ermesinden sonra geçmişe yönelik çeşitli yolsuzluklar su yüzüne çıkmıştır.

Nijer uranyum iddiaları, Irak'daki Saddam Hüseyin rejiminin nükleer silah geliştirme amacıyla girişimlerde bulunduğuna dair İtalyan İstihbarat Teşkilatı SISMI tarafından ortaya atılan ve sahte belgelere dayandırılan iddiaları kapsar. Buna göre Birleşmiş Milletler ambargosu altındaki Irak'ın Nijer'den toz halinde uranyum almak istediği öne sürülür.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1441 sayılı kararı, 8 Kasım 2002 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından alınan ve Irak'taki Saddam Hüseyin rejiminin daha önce alınan kararların gereği olarak silahsızlanma yükümlülüklerini getirmesi için son uyarı niteliğini taşıyan karardır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Ulusal Müzesi</span>

Irak Ulusal Müzesi Irak'ın başkenti Bağdat'da yer alan bir müzedir. Mezopotamya uygarlıklarına dair çok önemli eserlerin sergilendiği müze 2003 yılında Irak’ın işgalinin ardından ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından yağmalanmıştır. Irak Başbakanı Nuri El Maliki tarafından 23 Şubat 2009 tarihinde yeniden açıldığında bünyesindeki eserlerin yarısından fazlasının çalınmış olduğu ortaya çıkmıştır. Eserlerin yeniden müzeye kazandırılması için Birleşmiş Milletler başta olmak üzere çok sayıda kuruluş çalışmalar yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Jessica Lynch</span> Amerikalı Mor Kalp Nişanı sahibi

Jessica Dawn Lynch ABD Silahlı Kuvvetleri İstihkâm Kolordusuna bağlı eski onbaşı. Lynch 2003 yılında Irak’ın işgaline katılmış ve 23 Mart 2003 tarihinde bağlı bulunduğu birlik pusuya düşürüldüğünde Irak Ordusuna bağlı kuvvetler tarafından yaralı ele geçirilmiştir. 1 Nisan günü ABD Özel Kuvvetlerine bağlı askerler tarafından kurtarılmış ve kurtarılışı basında büyük yankı uyandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Savaşına karşı protestolar</span>

Irak Savaşına karşı protestolar, 2002 yılında başlayarak 2003 yılındaki Irak’ın işgali sırasında ve sonrasında dünya çapında eş zamanlı olarak düzenlenen kitlesel eylemlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Bağdat Muharebesi (2003)</span>

Bağdat Muharebesi ya da Bağdat'ın işgali, 2003 yılı Nisan ayı başlarında Irak’ın işgali kapsamında başkent Bağdat'ın yoğunluklu olarak ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından askeri olarak işgal edilmesini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Nasıriye Muharebesi</span>

Nasiriye Muharebesi, 2003 yılındaki Irak işgali sırasındaki önemli muharebelerdendir. Irak'ın güneyindeki Nasiriye kentinde Irak Ordusu ile ABD Deniz Kuvvetlerine bağlı birlikler arasındaki muharebede Fırat Nehri üzerindeki önemli köprülerin ve Saddam Kanalının kontrolü için yoğun çatışma yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Felluce Muharebesi</span>

I. Felluce Muharebesi, 2003 yılındaki Irak’ın işgalinin ardından ABD Silahlı Kuvvetlerinin 2004 yılı Nisan ayında Irak Direnişi'nin elinde bulunan Felluce şehrini almaya çalıştığı başarısız askeri girişimdir.

Hayfa Caddesi Olayı, Irak’ın işgal edilerek Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinden sonra 12 Eylül 2004 tarihinde Bağdat'taki Hayfa Caddesinde meydana gelen ve çok sayıda sivilin yanı sıra bir basın mensubunun ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından öldürüldüğü olaydır.

Bedir Tugayı veya Bedir Örgütü başkanlığını Hadi el-Emiri'nin yaptığı Iraklı siyasi partidir. Önceden Irak İslam Devrim Konseyi'nin silahlı kolu konumundayken 2003 yılındaki Irak’ın işgalinden sonra ayrı bir siyasi parti olarak örgütlenmiş ve üyeleri yeni Irak ordusuyla polis örgütüne girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Necef Muharebesi (2004)</span>

Necef Muharebesi, 2003 yılında gerçekleşen Irak’ın işgaliyle Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinin ardından 2004 yılı Ağustos ayında ABD Silahlı Kuvvetleri ve Iraklı destekçileri ile Irak Direnişi içinde yer alan Mukteda El Sadr’a bağlı Mehdi Ordusu arasında Necef kentinde yaşanan çarpışmalardır.

Tarık Eyyub Olayı, Irak’ın işgali sırasında 8 Nisan 2003 tarihinde başkent Bağdat’taki El Cezire televizyonu merkezine ABD Hava Kuvvetleri tarafından düzenlenen hava saldırısını anlatır. Saldırı sonucu Filistinli gazeteci Tarık Eyyub hayatını kaybedecektir. El Cezire televizyonunun yeri ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından bilinmekte olduğu için olay bir kazadan çok muhalif bir basın kurumuna saldırı olarak tanımlanmaktadır.

Duelfer Raporu, 30 Eylül 2004 tarihinde Iraq Survey Group (ISG) tarafından yayınlanan rapordur. 2003 yılındaki Irak’ın işgalinden sonra ülkede faaliyet göstererek kitle imha silahları arayan grup hazırladığı raporda, ABD Başkanı George W. Bush başta olmak üzere ABD hükûmeti tarafından iddia edilenin aksine Irak'da kitle imha silahı bulunmadığını açıklayacaktır.

Nisur Meydanı Olayı, Irak’ın işgalinin ardından başkent Bağdat'taki Nissour Meydanına ABD kökenli silahlı özel güvenlik şirketi Blackwater mensuplarının Iraklı sivillere saldırarak 17 kişiyi öldürdüğü olaydır. Olay, Bağdat'ın batısındaki bir toplantıya giden ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin konvoyunu koruyan özel güvenlik şirketi üyeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Olayın ardından silahlı özel güvenlik şirketlerinin varlığı sorgulanmış, Blackwater şirketi kurumsal adını Xe Services olarak değiştirmek zorunda kalmış ve şirketin Irak'ta çalışma izni askıya alınmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.