İçeriğe atla

Finlandiya'nın illeri

Finlandiya'nın illeri (Fince: läänit, İsveççe: län), 1634-2009 yılları arasında Finlandiya'nın birinci düzey idari bölümleriydi.

Finlandiya, tarihsel olarak İsveç'in bir parçası olduğu dönemde birkaç vilayete ayrılmaktaydı. Bu bölümler 1634 yılında resmi olarak biçimlendirildiler. Son yeniden yapılanma 1997'de gerçekleşti ve 12 olan sayıları altıya indirildi. 2009 yılında iller lağvedildi ve yerlerini bölgesel yönetim ajansları (aluehallintovirasto, regionförvaltningsverk) aldı.[1]

Her il, bakanlar kurulunun önerisi üzerine cumhurbaşkanı tarafından atanan bir vali (maaherra, landshövding) tarafından idare edilmekteydi. İl idareleri (lääninhallitus, länsstyrelse), merkezi yönetimin sağlık ve sosyal hizmetler, kültür ve eğitim, polislik, acil yardım, ulaşım, rekabet ve tüketici işleri ile hukuk işlerinden sorumluydu.

İller

1634'te idari iller İsveç'te ve İsveç'in bir parçası olan Finlandiya'da kuruldu. Beş il günümüz Finlandiya'yı kapsamaktaydı. Bunların bazıları günümüzde Rusya sınırları içerisinde yer alan kısımları da kapsıyor. İllerin sınırları ve sayısı zamanla değişmiştir.

İlFinceİsveççeMerkezTarihNotlar
Turku ve PoriTurun ja Porin lääniÅbo och Björneborgs länTurku1634–1997• 1634'te kurulan orijinal illerden biri
• Batı Finlandiya ile birleşti
Nyland ve TavastehusUudenmaan ja Hämeen lääniNylands och Tavastehus länHelsinki / Hämeenlinna1634–1831• 1634'te kurulan orijinal illerden biri
OstrobotniyaPohjanmaan lääniÖsterbottens länOulu / Vaasa1634–1775• 1634'te kurulan orijinal illerden biri
Viborg ve NyslottViipurin ja Savonlinnan lääniViborgs och Nyslotts länVıborg1634–1721• 1634'te kurulan orijinal illerden biri
KexholmKäkisalmen lääniKexholms länKexholm1634–1721• 1634'te kurulan orijinal illerden biri
Kymmenegård ve NyslottSavonlinnan ja Kymenkartanon lääniKymmenegårds och Nyslotts länLappeenranta1721–1747• eski Viborg ve Nyslott ili
Savolax ve KymmenegårdKymenkartanon ja Savon lääniSavolax och Kymmenegårds länLoviisa1747–1775• eski Kymmenegård ve Nyslott ili
VaasaVaasan lääniVasa länVaasa1775–1997• Ostrobotniya'dan ayrıldı
• Batı Finlandiya ile birleşti
OuluOulun lääniUleåborgs länOulu1775–2009• Ostrobotniya'dan ayrıldı
KymmenegårdKymenkartanon lääniKymmenegårds länHeinola1775–1831• Savolax ve Kymmenegård'dan ayrıldı
Savo ve KarelyaSavon ja Karjalan lääniSavolax och Karelens länKuopio1775–1831• Savolax ve Kymmenegård'dan ayrıldı
ViipuriViipurin lääniViborgs länVıborg1812–1947• eski Rus Vıborg Guberniyası; 1812'de Finlandiya Grandüklüğü'ne bağlandı
• II. Dünya Savaşı'nda Sovyet hakimiyetine geçti
UusimaaUudenmaan lääniNylands länHelsinki1831–1997• Nyland ve Tavastehus'tan ayrıldı
• Güney Finlandiya ile birleşti
HämeHämeen lääniTavastehus länHämeenlinna1831–1997• Nyland ve Tavastehus'tan ayrıldı
• Güney ve Batı Finlandiya illeri ile birleşti
MikkeliMikkelin lääniSt. Michels länMikkeli1831–1997• eski Kymmenegård ili
• Doğu ve Güney Finlandiya illeri ile birleşti
KuopioKuopion lääniKuopio länKuopio1831–1997• eski Savolax ve Karelia ili
• Doğu Finlandiya ile birleşti
ÅlandAhvenanmaan lääniÅlands länMariehamn1918–2009• özel statülü
PetsamoPetsamon lääniPetsamo länPeçenga1921–1921• Sovyet Rusya'dan alındı
• Oulu ili ile birleşti
• II. Dünya Savaşı'nda Sovyet hakimiyetine geçti
LaponyaLapin lääniLapplands länRovaniemi1938–2009• Oulu ilinde ayrıldı
KymiKymen lääniKymmene länKouvola1945–1997• eski Viipuri ilinin Fin tarafında kalan kısmı ile kuruldu
• Güney Finlandiya ile birleşti
Orta FinlandiyaKeski-Suomen lääniMellersta Finlands länJyväskylä1960–1997• Vaasa, Häme, Mikkeli ve Kuopio illerinden ayrıldı
• Batı Finlandiya ile birleşti
Kuzey KarelyaPohjois-Karjalan lääniNorra Karelens länJoensuu1960–1997• Kuopio ilinden ayrıldı
• Doğu Finlandiya ile birleşti
Güney FinlandiyaEtelä-Suomen lääniSödra Finlands länHämeenlinna1997–2009• Uusimaa, Kymi, Häme (kısmen) ve Mikkeli (kısmen) illerinin birleşmesiyle kuruldu
Batı FinlandiyaLänsi-Suomen lääniVästra Finlands länTurku1997–2009• Turku ve Pori, Vaasa, Orta Finlandiya ve Häme (kısmen) illerinin birleşmesiyle kuruldu
Doğu FinlandiyaItä-Suomen lääniÖstra Finlands länMikkeli1997–2009• Kuopio, Kuzey Karelya ve Mikkeli illerinin birleşmesiyle kuruldu
1634'teki iller: 1: Turku ve Pori, 14: Nyland ve Tavastehus, 18: Ostrobothnia, 20: Viborg ve Nyslott, 21: Kexholm
1721'deki iller: 1: Turku ve Pori, 14: Nyland ve Tavastehus, 18: Ostrobothnia, 19: Kymmenegård ve Nyslott
1747'deki iller: 1: Turku ve Pori, 14: Nyland ve Tavastehus, 17: Savolax ve Kymmenegård, 18: Ostrobothnia
1776'daki iller: 1: Turku ve Pori, 4: Vaasa, 10: Oulu, 14: Nyland ve Tavastehus, 15: Kymmenegård, 16: Savolax ve Karelia
1812'deki iller: 1: Turku ve Pori, 4: Vaasa, 10: Oulu, 13: Viipuri, 14: Nyland ve Tavastehus, 15: Kymmenegård, 16: Savolax ve Karelia
1831'deki iller: 1: Turku ve Pori, 2: Uusimaa, 3: Häme, 4: Vaasa, 6: Mikkeli, 8: Kuopio, 10: Oulu, 13: Viipuri
1921'deki iller: 1: Turku ve Pori, 2: Uusimaa, 3: Häme, 4: Vaasa, 6: Mikkeli, 8: Kuopio, 10: Oulu, 12: Åland, 13: Viipuri, 25: Petsamo
1938'deki iller: 1: Turku ve Pori, 2: Uusimaa, 3: Häme, 4: Vaasa, 6: Mikkeli, 8: Kuopio, 10: Oulu, 11: Laponya, 12: Åland, 13: Viipuri
1945'teki iller: 1: Turku ve Pori, 2: Uusimaa, 3: Häme, 4: Vaasa, 5: Kymi, 6: Mikkeli, 8: Kuopio, 10: Oulu, 11: Laponya, 12: Åland
1960'taki iller: 1: Turku ve Pori, 2: Uusimaa, 3: Häme, 4: Vaasa, 5: Kymi, 6: Mikkeli, 7: Orta Finlandiya, 8: Kuopio, 9: Kuzey Karelya, 10: Oulu, 11: Laponya, 12: Åland
1996'daki iller: 1: Turku ve Pori, 2: Uusimaa, 3: Häme, 4: Vaasa, 5: Kymi, 6: Mikkeli, 7: Orta Finlandiya, 8: Kuopio, 9: Kuzey Karelya, 10: Oulu, 11: Laponya, 12: Åland
1997'deki iller: 10: Oulu, 11: Laponya, 12: Åland, 22: Güney Finlandiya, 23: Batı Finlandiya, 24: Doğu Finlandiya

1997-2009 arası iller

İlFinceİsveççeMerkezYüzölçümü¹Nüfus²Yoğunluk³ISOBirleştirilen iller
Güney FinlandiyaEtelä-Suomen lääniSödra Finlands länHämeenlinna34.388,262.209.67773,21FI-ESUusimaa, Kymi, Häme
Batı FinlandiyaLänsi-Suomen lääniVästra Finlands länTurku81.148,691.889.54225,34FI-LSVaasa, Turku-Pori,
Orta Finlandiya, Häme
Doğu FinlandiyaItä-Suomen lääniÖstra Finlands länMikkeli60.719,44569.83211,73FI-ISKuopio, Kuzey Karelya,
Mikkeli
OuluOulun lääniUleåborgs länOulu61.602,08471.7748,31FI-OL—
LaponyaLapin lääniLapplands länRovaniemi98.984,36183.7751,98FI-LL—
 ÅlandAhvenanmaaÅlandMariehamn1.551,5527.73218,21FI-AL—

Notlar: ¹ km²;[2] ² 2009 yılı itibarıyla;[3] ³ /km²

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Kiviniemi: Läänit lakkautetaan 2010". Yle Uutiset (Fince). 25 Mart 2008. 16 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017. 
  2. ^ "Pinta-alat kunnittain 1.1.2009" (PDF) (Fince). Maanmittauslaitos. 1 Ocak 2009. 25 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017. 
  3. ^ "Läänien, maistraattien, kihlakuntien ja kuntien asukaslukutiedot kuukausittain" (Fince). Väestörekisterikeskus. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Finlandiya'nın illeri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya</span> Kuzey Avrupa ya da diğer adıyla İskandinavya yarım adasında yer alan devlet, ülke

Finlandiya, resmî adıyla Finlandiya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki bir İskandinav ülkesi. Doğuda Rusya, kuzeyde Norveç ve batıda İsveç'le komşudur. Batıda Botniya ve güneyde Finlandiya körfezlerine kıyısı vardır. Yüz ölçümü 338.455 km² ve nüfusu 5,5 milyondur. Helsinki ülkenin başkenti ve en büyük şehridir. Finlerin ana dili olan Fince, yeryüzündeki az sayıda Baltık-Fin dilinden biridir. Finlandiya'nın iklim özellikleri enleme göre değişkenlik gösterir: Güneyde nemli karasal iklim, kuzeyde kutup altı iklimi görülür. Ülke genel olarak tayga biyomuna dahildir. Ayrıca Finlandiya'da 180 binden fazla göl bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Helsinki</span> Finlandiyanın başkenti

Helsinki, Finlandiya'nın başkenti ve en büyük şehridir. Şehir, Finlandiya'nın güneyinde Finlandiya Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2016 yılı itibari ile 642.045 olup metropol alanının nüfusu ise 1.47 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Nokia</span> Finlandiya merkezli çokuluslu bir bilgi teknolojileri, telekomünikasyon şirketi

Nokia Corporation, 1865'te kurulmuş Finlandiya merkezli çokuluslu bir bilgi teknolojileri, telekomünikasyon şirketidir. Nokia'nın merkezi, Helsinki büyük metropol bölgesinde Espoo, Uusimaa'da bulunmaktadır. 2014'te Nokia, 120 ülkede 61.656 kişiyi istihdam etti, 150'den fazla ülkede iş yaptı ve yıllık gelirleri yaklaşık 12.73 milyar Euro olarak bildirildi. Nokia, Helsinki Borsası ve New York Menkul Kıymetler Borsası'nda halka açık bir limited şirkettir. Fortune Global 500'e göre 2013 yılında ölçülen gelirlere göre dünyanın 274'üncü en büyük şirketidir ve Euro Stoxx 50 borsa endeksinin bir bileşenidir.

<span class="mw-page-title-main">Turku</span> Fin şehri

Turku, Finlandiya'nın Güneybatı Finlandiya bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, ülkenin güneybatısında Aura Nehri ve Takımada Denizi'nin kıyısında yer almaktadır. Finlandiya'nın en eski şehri olup aynı zamanda 1809'dan 1812'ye kadar ülkenin başkentiydi. Nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 188,584 olup Finlandiya'nın beşinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Åland</span> Finlandiyaya bağlı takımadalar, özerk bölge

Åland, Güneybatı Finlandiya'da Ahvenanmaa Özerk Bölgesi'ni (maakunta) oluşturan takımadalar. Botni Körfezi girişinde, Aland Denizi'nin doğusunda, İsveç kıyılarının 25 mil açığındadır. Yalnızca 80 ada üzerinde yerleşme vardır; bunun dışında 6 bin ada ıssızdır. Alçak kayalıklarla birlikte yüzölçümü 1.481 km²dir.

<span class="mw-page-title-main">Ruotsinpyhtää</span>

Ruotsinpyhtää, Finlandiya'nın Doğu Uusimaa bölgesinde bulunan bir belediyeydi. Belediye, 1 Ocak 2010 tarihinde Pernå ve Liljendal belediyeleri ile birlikte Loviisa ile birleşmiştir. Yüzölçümü 470.03 km² olan belediyenin nüfusu 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile 2,893 idi.

<span class="mw-page-title-main">Mariehamn</span>

Mariehamn, Finlandiya'ya bağlı Åland Adaları'nın başkentidir. Şehir, 1861 yılında kurulmuş olup adını zamanın Rus İmparatoru II. Aleksandr'ın eşi Mariya Aleksandrovna'dan almıştır. Yüzölçümü 11.80 km² olan şehrin nüfusu 1 Ocak 2016 tarihi itibarı ile 11,658'dir. Şehirde Åland halkının %40'ı yaşamakta olup, halkın %88'inin anadili İsveççedir.

<span class="mw-page-title-main">Pernå</span>

Pernå, Finlandiya'nın Doğu Uusimaa bölgesinde bulunan bir belediyeydi. Belediye, 1 Ocak 2010 tarihinde Ruotsinpyhtää ve Liljendal belediyeleri ile birlikte Loviisa ile birleşmiştir. Yüzölçümü 1,107.07 km² olan belediyenin nüfusu 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile 3,961 idi.

<span class="mw-page-title-main">Hämeenlinna</span>

Hämeenlinna, Finlandiya'nın Kanta-Häme bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, ülkenin en eski şehirlerinden biri olup hâlen bölgedeki önemli şehirlerden biridir. Yüzölçümü 2.031,53 km² olan şehrin nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 67.601'dir.

<span class="mw-page-title-main">Norrbotten (il)</span>

Norrbotten ili, İsveç'in en kuzeyinde yer alan Norrbotten ve Lapland bölgeleri üzerinde kurulu olan bir ildir. İlin tek komşusu Västerbotten ili olup, ilin doğusunda ayrıca Botni Körfezi kıyıları yer almaktadır. İl ayrıca Norveç ve Finlandiya ile de komşu olup Finlandiya ile komşu olan en tek İsveç ilidir. İlin yönetim merkezi Luleå'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kuopio</span>

Kuopio, Finlandiya'nın Kuzey Savonya bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, Kallavesi Gölü'nün kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 4.326,36 km² olan şehrin nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 117,842'dir.

<span class="mw-page-title-main">Vaasa</span>

Vaasa, Finlandiya'nın Ostrobothnia bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, Botniya Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 369.43 km² olan şehrin nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 66,876'dır.

<span class="mw-page-title-main">Raahe</span>

Raahe, Finlandiya'nın Kuzey Ostrobotniya bölgesinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Botniya Körfezi kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 1,027.21 km² olan şehrin nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 25,068'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tornio</span>

Tornio, Finlandiya'nın Laponya bölgesinde bulunan bir şehirdir. Şehir, adını aldığı Torne Nehri'nin kıyısında İsveç sınırında yer almaktadır. Yüzölçümü 1.228,83 km² olan şehrin nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 21.939'dur.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya'nın idari bölümleri</span>

Finlandiya'nın idari bölümleri, 2016 yılı itibarı ile 19 bölge ve 313 belediyeden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Jyväskylä</span>

Jyväskylä, Finlandiya'nın Orta Finlandiya bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, Päijänne Gölü'nün kuzey kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 1.466,35 km² olan şehrin nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibari ile 139.260'tır.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya'nın bölgeleri</span>

Finlandiya'nın bölgeleri, Finlandiya'nın birinci düzey idari bölümleridir. Finlandiya 19 adet bölgeye ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İngriya Finleri</span>

İngriya Finleri, İngriya bölgesinde yaşayan bir Fin azınlığıdır. İngriya Finleri, Finlandiya ve İngriya'nın İsveç İmparatorluğu'nun bir parçası olduğu 17. yüzyılda bölgeye göç eden Fin göçmenlerinin soyundan gelmektedirler. II. Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında yaşanan sürgünlerde çoğunlukla Sovyetler Birliği'nin diğer bölgelerine taşındılar. Günümüzde Rusya'da yaşayan Fin nüfusunun en büyük bölümünü oluşturmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Värmland</span>

Värmland, İsveç'in güneybatı kuşağında yer alan Värmland bölgesi üzerinde kurulu olan bir ildir. İlin komşuları arasında Dalarna, Örebro ve Västra Götaland illeri yer alır. İlin ayrıca batıdan Norveç sınırı bulunmaktadır. İlin yönetim merkezi Karlstad'dır. 2017 sayımına göre nüfusu 279.999'dur.

<span class="mw-page-title-main">İsveç'in bölgeleri</span>

İsveç'in bölgeleri, İsveç'in tarihsel, geleneksel ve kültürel bölgeleridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.