İçeriğe atla

Finlandiya'da nükleer enerji

2023 itibarıyla, Finlandiya'da çalışır durumda olan hepsi Baltık Denizi kıyılarında bulunan iki santralde bulunan beş nükleer reaktörü bulunmaktadır. Nükleer enerji, 2020'de ülkenin elektrik üretiminin yaklaşık %34'ünü sağladı.[1] Finlandiya'daki ilk araştırma nükleer reaktörü 1962'de, ilk ticari reaktör ise 1977'de işletmeye alındı.[1] Beşinci reaktör Nisan 2023'te faaliyete geçti.[2]

Finlandiya'nın nükleer reaktörleri, 2010'larda ortalama %95 kapasite faktörü ile dünyanın en verimli reaktörleri arasındadır.[1]

Çalışan enerji santralleri

Reaktörler

Finlandiya'nın elektrik tüketiminde nükleer enerjinin payı, 1975–2021.
Alan Birim Reaktör tipi Net elektrik gücü (MW) [3]Tedarikçi başlatma [3]
Loviisa Nükleer SantraliLO1 VVER-440 /V-213 ( PWR ) 507 [1] 9 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Atomenergoexport 1977
LO2 VVER-440 /V-213 ( PWR ) 507 [2] 9 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Atomenergoexport 1980
Olkiluoto Nükleer SantraliOL1 ASEA -III, BWR-2500 ( BWR ) 890 ASEA-Atom 1978
OL2 ASEA -III, BWR-2500 ( BWR ) 890 ASEA-Atom 1980
OL3 EPR ( PWR ) 1600 Areva SA2023
Toplam4394

Loviisa Santrali

Güney kıyısında ( Finlandiya Körfezi ) Loviisa'da bulunan tesis, Sovyet Atomenergoexport [3] tarafından inşa edilen ancak Batılı enstrümantasyon, muhafaza yapıları ve kontrol sistemleri ile donatılmış iki VVER -440 basınçlı su reaktöründen oluşuyor.[4] Tesisin sahibi ve işletmecisi Fortum'dur . 1977 ve 1980'de başlayan santralde şu an her reaktörü 507 MW enerji üretmekte.[3] 26 Temmuz 2007'de, 2015 ve 2023'ten önceki güvenlik incelemelerine bağlı olarak, birimleri 2027 ve 2030'a kadar işletmesi için Fortum'a yeni lisanslar verildi [4]

Olkiluoto santrali

Olkiluoto Nükleer Santrali

Olkiluoto tesisi, Teollisuuden Voima'ya (TVO) aittir ve Rauma yakınlarında, batı kıyısındaki Eurajoki'de yer almaktadır. Şu anda her biri 890 MW'lık iki kaynar su reaktörüne sahiptir. İsveç şirketi Asea-Atom (ABB ) tarafından inşa edildiler ve 1978 ve 1980'de çalışmaya başladılar.[3]

Areva, Olkiluoto tesisinde 8,5 milyar euro'yu geçen maliyetle üçüncü bir reaktör inşa etti.[5] Bu EPR reaktörü 1.600 MW güç çıkışına sahiptir.[1] Başlangıçta 2009'da üretime başlaması planlanan reaktör 14 yıl ertelenip Nisan 2023'te düzenli elektrik üretimi başladı [2]

Yönetmelik ve güvenlik

1987 Nükleer Enerji Yasası uyarınca, Finlandiya Ekonomi ve İstihdam Bakanlığı, nükleer enerji işletmesinin denetiminden ve atık bertarafından sorumludur.[1]

Radyasyon ve Nükleer Güvenlik Kurumu (STUK), düzenleme ve denetlemeden sorumludur. STUK, Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı'na bağlıdır ve önemli konularda bir Nükleer Güvenlik Danışma Komitesi tarafından desteklenmektedir.[1]

Yeni reaktörlerin lisanslanması

Finlandiya'da yeni bir nükleer enerji santralinin lisans alması dört ana adımdan oluşmaktadır. Öncelikle, lisans adayının bir çevresel etki değerlendirmesi hazırlaması gerekir. İkinci aşamada, Finlandiya hükümetine başvurur. Karar Finlandiya hükümeti tarafından verilir ve ardından parlamento kararı onaylamak için oy kullanır. Bu aşamada belediyenin belediye meclisinin veto hakkı vardır ve projeyi durdurabilir. Üçüncü adım yapı ruhsatı, dördüncü adım ise işletme ruhsatıdır. Bu lisanslara devlet karar verir, ancak güvenlikle ilgili açıklama STUK tarafından yapılır ve STUK'un lisanslar üzerinde veto hakkı vardır.[6] İşletme ruhsatı her zaman belirli bir süre için verilir. STUK, emniyeti sağlamak amacıyla gerektiğinde bir nükleer santralin işletimini durdurabilir.[7]

Nükleer yakıt

2009'da Finlandiya, nükleer yakıtını İsveç (%40), Rusya (%18), Almanya (%2) ve diğer ülkelerden (%40) ithal etti.[8] 2006 yılında diğer yakıt kaynağı ise İspanya idi.[9]

Talvivaara Maden şirketi 20 Nisan 2010 tarihinde uranyum madenciliği izni için başvurdu [10] Bu, Finlandiya tarihindeki ilk uranyum uygulamasıydı. Ticaret Bakanlığı'na göre, başvuruya ilişkin ÇED süreci 31 Mart 2011 tarihine kadar devam edecekti. Ancak 31 Mart'ta tamamlandır.[10] Talvivaara, Şubat 2011'de uranyum madenciliği haklarını 2027 yılına kadar Kanadalı Cameco şirketine sattı.[11]

Nükleer atık

Loviisa Nükleer Enerji Santrali. VVERR-40 tip iki Sovyet tasarımı nükleer santral.

Loviisa Nükleer Santrali'ndeki kullanılmış yakıt, başlangıçta yeniden işlenmek üzere Sovyetler Birliği'ne gönderiliyordu. Mayak nükleer yakıt yeniden işleme tesisindeki 1957 Kyshtym felaketi haberinin 1976'da kamuoyuna duyurulmasından sonra, bu seçenek artık kabul edilebilir olmaktan çıktı. Finlandiya Nükleer Enerji Yasası, 1994 yılında Finlandiya'da üretilen tüm nükleer atıkların Finlandiya'da bertaraf edilmesini veya gömülmesini gerektirecek şekilde değiştirilmiştir.[12]

2000 yılında Olkiluoto'daki Onkalo kullanılmış nükleer yakıt deposu, dünyanın ilk nükller yakıt derin jeolojik deposu olması için seçildi. Loviisa ve Olkiluoto tesislerinden kullanılmış yakıtı depolayacaktı.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "Nuclear Power in Finland". World Nuclear Association. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2022. 
  2. ^ a b "Regular electricity production has started at Olkiluoto 3 EPR". TVO. 16 Nisan 2023. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b c d e "Nuclear power plants in Finland". STUK (İngilizce). 6 Nisan 2021. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ a b "Twenty more years for Loviisa plant". World Nuclear News. 27 Temmuz 2007. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2009. 
  5. ^ "Finland cancels Olkiluoto 4 nuclear reactor - is the EPR finished?". 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "STUK participates in the licensing of nuclear facilities". STUK. 15 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  7. ^ "Operating licence". STUK. 25 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  8. ^ Table 5.3: Energy imports and value by country of origin in 2008
  9. ^ Energy statistics in Finland, table 10.3 Energy Imports by Country of Origin 2006
  10. ^ a b "TEM Uraanintuotanto Talvivaarasta". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2023. 
  11. ^ "Lupahakemuksen täydennys, Talvivaara Sotkamo Oy, 31.3.2011" (PDF). 23 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2023. 
  12. ^ "Nuclear Energy Act (990/1987) (eng.)" (PDF). Finlex. 1 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nükleer enerji</span> atomun çekirdeğinden elde edilen enerji türü

Nükleer enerji, atomun çekirdeğinden elde edilen bir enerji türüdür. Kütlenin enerjiye dönüşümünü ifade eden, Albert Einstein'a ait olan E=mc² formülü ile ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer enerji mühendisliği</span> Uygulamalı bilim

Nükleer enerji mühendisliği, nükleer fizik ve radyasyonun madde ile etkileşimi ilkelerine dayalı olarak atomun çekirdeği üzerine pratik uygulamalar yapan bir bilim dalıdır. Bu mühendislik alanında çalışmalar genel olarak nükleer santrallerin ve reaktörlerin, kısacası nükleer fisyon sistemlerinin ve alt elemanlarının tasarımı, analizi, geliştirilmesi, bakımı, test edilmesi, modellenmesi, inşaatı, işletmeye alınması ve sökülmesi gibi konular üzerinde yoğunlaşmıştır. Nükleer enerji mühendisliği kapsamında aynı zamanda nükleer füzyon, radyasyonun tıbbi uygulamaları, nükleer güvenlik, ısı transferi, nükleer yakıt teknolojisi, nükleer verimlilik, radyoaktif atıklar, atom bombaları ve radyoaktivitenin çevreye olan etkileri üzerine çalışmalar çok yaygın bir şekilde bulunmaktadır. Türkiye'de nükleer enerji mühendisliği dalında lisans eğitimi veren kuruluşlar Hacettepe Üniversitesi ve Sinop Üniversitesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer enerji santrali</span> Nükleer reaktör yardımıyla elde edilen enerjiyi dağıtan merkez

Nükleer santral (NPP) veya atom santrali (APS), ısı kaynağının nükleer reaktör olduğu termik santraldir. Termik santrallerde tipik olduğu gibi, ısı, elektrik üreten jeneratöre bağlı buhar türbinini çalıştıran buhar üretmek için kullanılır. Eylül 2023 itibarıyla Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, dünya çapında 32 ülkede faaliyette olan 410 nükleer santral ve inşa halinde olan 57 nükleer santral olduğunu bildirdi.

Plütonyum-239, plütonyumun bir izotopudur. Plütonyum-239, nükleer silah üretiminde kullanılan birincil fisil izotoptur ancak uranyum-235 de bu amaç için kullanılır. Plütonyum-239 aynı zamanda uranyum-235 ve uranyum-233 ile birlikte termal spektrumlu nükleer reaktörlerde yakıt olarak kullanılabilen üç ana izotoptan biridir. Plütonyum-239'un yarı ömrü 24.110 yıldır.

Bu listede dünya çapında, ticari elektrik üretme maksatlı bütün nükleer santraller vardır. Askeri, deney, araştırma, gemi vb. özel santraller kapsam dışıdır. Listeye, hâlen hizmette bulunanların yanı sıra hizmetten çıkan ve inşaatı sürenler de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Metzamor Nükleer Santrali</span> Ermenistanın Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta yer alan Metzamor şehrinde bulunan nükleer santral

Metzamor Nükleer Santrali, Ermenistan'ın Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta yer alan Metzamor şehrinde bulunan nükleer santral. Santralde biri işlevsel olmak üzere 2 adet 408 MW güce sahip VVER-440/230 tipi reaktör bulunmaktadır. Santral Ermenistan'ın başkenti Erivan'a 32 km, Kars'a 100 km, Iğdır'a ise 30 km uzaklıktadır. 2018 verilerine göre santral ülkenin enerji ihtiyacının %27'sini karşılamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akkuyu Nükleer Güç Santrali</span> Türkiyede inşa edilen nükleer enerji santrali

Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Türkiye'nin yapımı devam eden ilk nükleer enerji santralidir. İdari olarak Mersin ilinin Gülnar ilçesine bağlı, en yakın yerleşim merkezi Büyükeceli beldesi olan sahada inşa edilmektedir. 27 Nisan 2023'te yakıt çubukları getirilmiş ve yapı nükleer tesis olarak anılmaya başlanmıştır. İlk reaktördeki elektriğin 2025 dolaylarında üretilmesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazatomprom</span>

Kazatomprom (Tr: Kazakistan Ulusal Atom Kuruluşu Kz: Қазақстанның ұлттық атом компаниясы), Kazakistan Cumhuriyeti devletine ait nükleer yakıt ve enerji şirketidir. Enerji ve yakıt elde etmek amacıyla Uranyum, Berilyum,Tantal ve Niobyum gibi elementlerin ve ender bulunan metallerin arama ve üretimi gibi etkinliklerde bulunur. Nükleer enerji üretimi için yakıt hammaddesi ihraç eder. Kazatomprom, 1997 yılında kurulmuş olup, merkezi Kazakistan Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile Kazakistan Astana'da yer almaktadır ve Ulusal Refah Fonu "Samruk-Kazına"'nın bir girişimidir. 2010'dan beri Kazatomprom, doğal uranyum üretiminde dünya lideridir.

Energoatom, tam adı Ukrayna Ulusal Nükleer Enerji Üretim Kuruluşu Ukrayna'nın dört nükleer santralleri ile etkinlik gösteren bir Ukrayna devlet kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Erimiş tuz reaktörü</span>

Erimiş tuz reaktörü veya Eriyik tuz reaktörü (MSR), baş nükleer reaktör soğutucusu ve yakıtının erimiş tuz olan IV. nesil nükleer reaktördür. MSR'ler daha yüksek bir termodinamik verimlilik için su soğutmalı reaktörlere göre daha yüksek sıcaklıklarda çalışabilmektedirler. Yüksek sıcaklıklarda çalışabildikleri için bu tip nükleer reaktörlerin ısıl verimi günümüzdeki nükleer reaktörlere göre oldukça yüksektir. Ayrıca şu anki nükleer reaktörler 150 ATM ve üzeri basınçta çalışırken, erimiş tuz reaktörleri atmosferik basınçta çalışırlar, bu da çok daha güvenli ve küçük olmalarını sağlar.

IV. Nesil III. Nesil reaktörlerin halefi olarak tasarlanan nükleer reaktör tasarımlarıdır. Birinci nesil sistemlerin çoğu kullanımdan kaldırıldığı için dünya çapında faaliyette olan reaktörlerin çoğu ikinci ve 3 nesil sistemlerdir. Generation IV International Forum, IV. nesil reaktörlerin gelişimini koordine eden uluslararası bir organizasyondur. V. Nesil reaktörler tamamen teoriktir ve henüz uygulanabilir olarak görülmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sıvı florür toryum reaktörü</span>

Sıvı florür toryum reaktörü, bir tür erimiş tuz reaktörüdür. LFTR, yakıt için florür esaslı, erimiş, sıvı tuzlu toryum yakıt çevrimini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Loviisa Nükleer Enerji Santrali</span> Loviisa Nükleer Santrali 2005

Loviisa Nükleer Enerji Santrali, Finlandiya'nın Loviisa kentinde bulunan bir nükleer enerji santralidir. Santral, 1977 yılında inşa edilmiş olup Fortum tarafından işletilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Olkiluoto Nükleer Enerji Santrali</span>

Olkiluoto Nükleer Enerji Santrali, Finlandiya'nın Eurajoki belediyesinde bulunan bir nükleer enerji santralidir. Santral, 1979 yılında hizmete girmiş olup Teollisuuden Voima tarafından işletilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ülkelere göre nükleer enerji üretimi</span> Vikimedya liste maddesi

Nükleer santraller şu anda 30 ülkede faaliyet gösteriyor. Çoğu Avrupa, Kuzey Amerika, Doğu Asya ve Güney Asya'dadır. Amerika Birleşik Devletleri en büyük nükleer enerji üreticisi iken, Fransa nükleer enerji ile en fazla elektrik üreten ülkedir. Fransa, enerji güvenliğine dayalı mevcut bir politika nedeniyle elektriğinin yaklaşık %75'ini nükleer enerjiden elde etmektedir. Politikada yapılan bir değişikliğe göre ülke, 2035 yılına kadar bu oranı %50'ye düşürmek zorunda. 2012'de küresel nükleer elektrik üretimi 1999'dan bu yana en düşük seviyesindeydi.

<span class="mw-page-title-main">Shippingport Atom Enerjisi Santrali</span>

Shippingport Atom Enerjisi Santrali dünyanın yalnızca barış zamanı kullanımlarına ayrılmış ilk tam ölçekli atom elektrik santraliydi. Amerika Birleşik Devletleri, Pensilvanya, Beaver County'deki Ohio Nehri üzerindeki günümüz Beaver Valley Nükleer Üretim İstasyonunun yakınında, yaklaşık 40 km (40 km) uzaklıkta bulunmaktaydı.

Bir nükleer yakıt bankası, nükleer reaktörlerini beslemek için yedek bir LEU kaynağına ihtiyaç duyan ülkeler için düşük zenginleştirilmiş uranyum (LEU) rezervidir. Zenginleştirme teknolojisine sahip olan ülkeler, zenginleştirilmiş yakıtı, zenginleştirme teknolojisine sahip olmayan ülkelerin güç reaktörleri için yakıt elde edeceği bir "bankaya" bağışlayacaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Uranyum nitrür</span> Kimyasal bileşik

Uranyum nitrür çeşitli kimyasalları ifade etmektedir: Uranyum mononitrür (UN), Uranyum seskuinitrür (U2N3) ve uranyum dinitrür (UN2). Burada nitrür kelimesi uranyuma bağlı azotun -3 oksidasyon seviyesini belirtmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Toryum bazlı nükleer enerji</span>

Toryum bazlı nükleer enerji üretimi, verimli öncül element toryumdan üretilen izotop uranyum-233'ün nükleer bölünmesiyle beslenir. Bir toryum yakıt çevrimi, toryum bolluğu, üstün fiziksel ve nükleer yakıt özellikleri ve azaltılmış nükleer atık üretimi dahiluranyum yakıt çevrimine göre çeşitli potansiyel avantajlar sunabilir. Toryum yakıtının bir avantajı, düşük silahlanma potansiyelidir; büyük ölçüde toryum reaktörlerinde tüketilen uranyum-233/ 232 ve plütonyum-238 izotoplarını silah haline getirmek zordur.

Hmelnitski Nükleer Santrali, Ukrayna'nın Netişin kentinde yer alan ve Energoatom tarafından işletilen bir nükleer enerji santralidir. Santralde iki adet 1000 MW gücünde VVER-1000 tipi reaktör faaliyet göstermektedir. Ayrıca iki adet AP1000 reaktörün inşası sürmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.