Filiki Eterya - Turkipedia

Filiki Eterya (Yunanca: Φιλική Εταιρεία, "dostluk cemiyeti"), Osmanlı Devleti'nden bağımsızlık kazanmak amacıyla bir grup Yunan'ın 1814 yılında kurmuş olduğu bir cemiyettir. Bazı kaynaklarda Etnik-i Eterya^[1] olarak da geçmektedir.

Anlamı "Dostluk Cemiyeti"dir. Batı Avrupa'daki gizli mason cemiyetlerinin kuruluş ve işleyiş yöntemini benimsemişlerdir.^[2] Filiki Eterya 1814 yılında Emmanuil Ksanthos, Nikolaos Skufas ve Atanasios Çakalof adlı üç Yunan tarafından, o zamanki Rusya'da günümüzde Ukrayna'nın sınırları içinde kalan Odessa (Hocabey) kentinde kuruldu. Amacı Yunan Bağımsızlık Savaşı hareketini gerçekleştirip Bizans'ı tekrar canlandırmaktı. Bu örgüt paralar toplamış, silah dağıtmış, ayaklanma için propaganda faaliyetlerinde bulunmuştur. Hareketin lideri Aleksandro İpsilanti'ydi.^[3]

Filiki Eterya'nın lideri Aleksandros İpsilantis

Bu kararlarda birleşen derneğin merkezi Manya idi. Merkez 1818 yılında İstanbul'a taşınmıştır.^[4] 12 Nisan 1820 tarihinde yapılan toplantıda, derneğin başına Çar I. Aleksandr'ın yaveri Aleksandros İpsilantis getirildi. 1820 yılına gelindiğinde cemiyetin 200.000 üyesinin bulunduğu bilinmektedir.^[5] Eflak-Boğdan hareketlerinde, Mora (1821) ve Girit ihtilallerinde (1897) etkin rol oynayan Filiki Eterya, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılma döneminde asıl amaçlarından saparak "Megali İdea" (Büyük Yunanistan) fikrini savunarak emperyalist bir nitelik kazanmışlardı.

Ayrıca bakınız

Mavri Mira

Kaynakça

^ Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi V. Cilt Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789-1856). Türk Tarih Kurumu. 2017. ss. 109, 110.
^ Hatipoglu, M., (1988), Yunanistan'daki Gelişmelerinin Işığında Türk-Yunan İlişkilerinin 101 Yılı (1821-1922),Türk Kültürünü Ars.Ens. Yay., Ankara.
^ Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınları, Ankara 1995 s.169
^ Ali Fuat Örenç, Balkanlarda İlk Dram Unuttuğumuz Mora Türkleri. Babıali Kültür Yayıncılığı. Şubat 2020. s. 24.
^ Ali Fuat Örenç, Balkanlar'da İlk Dram Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan. Babıali Kültür Yayıncılığı. s. 25.

Konuyla ilgili yayınlar

Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 6 sayı 1 (2005) 263-287^[]

İlgili Araştırma Makaleleri

Rum, Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşamış ve Roma yurttaşı haklarına sahip olmuş halk veya kişidir. Bu kimselerin çeşitli etnisiteye sahip bireylerden oluşan bir topluluk olmalarına karşın ilerleyen zamanda bu kimselerin konuştukları Latinceyi bırakarak Yunancayı benimsemeleri ve çoğunluğun Müslümanlardan oluştuğu yerlerde yaşamaları nedeniyle daha sonradan bu kelime, Yunanistan dışında Müslüman ülkelerde oturan Yunan asıllı kimseleri ifade etmek için kullanılmıştır.

Hurşid Ahmed Paşa, II. Mahmud saltanatında 5 Eylül 1812 - 1 Nisan 1815 tarihleri arasında iki yıl altı ay yirmi yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Seyyit Ali Paşa II. Mahmud saltanatında 15 Ocak 1820 - 26 Mart 1821 tarihleri arasında bir yıl iki ay yirmi dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

İpsilantizade veya İpsilanti ailesi, Osmanlı, Eflak, Boğdan ve Yunanistan tarihinde önemli roller oynamış bir Fenerli Rum ailesidir. Aile aslen Karadeniz'deki Pontus bölgesindendi. 1655 yılında Antiyohus İpsilanti Trabzon'dan ayrılarak Kostantiniyye'ye (İstanbul'a) yerleşti.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandro İpsilanti</span> Yunan bir komutan ve Yunanistanın ulusal kahramanı (1792-1828)

Aleksandro İpsilanti Fenerli Rum İpsilanti ailesi'nin üyesi Yunan bir komutan ve Yunanistan'ın ulusal kahramanıdır. 1725-1805 yılları arasında yaşamış olan aynı isimli dedesiyle karıştırılmamalıdır.

Yunanistan Krallığı, 1832 yılında dönemin süper güçleri Birleşik Krallık, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Prusya, Fransa ve Rus İmparatorluğu tarafından ilân edilen devlettir. Bağımsızlık duyurusunun yapılmasının ardından, Osmanlı İmparatorluğu'ndan tam bağımsızlığını eline almış olduğu 30 Ağustos 1832 tarihli antlaşmayla uluslararası düzeyde tanınmıştır. Yunan Bağımsızlık Savaşı'nı yöneten geçici Yunan hükûmetinin üzerine kurulmuş ve 1924 yılında krallık devrilerek yerine ikinci Yunan Cumhuriyeti kurulana dek ayakta kalmıştır. Daha sonra cumhuriyetin 1935 yılında yeniden yerini krallığa bırakmasıyla bu kez 1974 yılına dek Yunanistan topraklarında egemen olmuş ve yedi yıllık bir askerî darbe döneminin ardından bugünkü modern Yunanistan Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla tarihe karışmıştır.

Rum İsyanı/Yunan İsyanı,, Yunan Bağımsızlık Savaşı, Yunan İhtilali veya Yunan Devrimi, Yunanların Osmanlı egemenliği ve isyan bölgelerindeki Müslüman halka karşı başlattığı, 1821-1829 yılları arası süren ve Yunanistan'ın Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını kazanmasıyla sonuçlanan bağımsızlık savaşı, devrim ve etnik temizliktir. 1832 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması ile Yunanistan'ın bağımsız bir ülke olarak tanınmasıyla sonuçlanmış bağımsızlık sürecidir.

1828 yılında yapılan Edirne Antlaşması ile bağımsızlığını kazanana kadar Yunanistan'ın büyük bir kısmı Osmanlı Devleti sınırları içindeydi.

Dragaşani (Drăgăşani) Çarpışması, Osmanlı Devleti'nin, Philiki Hetaireia, kuvvetlerini bozguna uğratarak, Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın ilk ayaklanmasını bastırmalarını sağlayan askerî harekât.

Yunan milliyetçiliği ya da Hellen milliyetçiliği Yunanların ve Yunan kültürünün milliyetçiliğine atıfta bulunmaktadır. Bir ideoloji olarak, Yunan milliyetçiliği, modern öncesi çağlardan beri ortaya çıkmış ve evrimleşmiştir. 18. yüzyıldan başlayarak, Yunan Kurtuluş Savaşı'nda (1821-1829) Osmanlı İmparatorluğu aleyhine sonuçlanan önemli bir siyasi hareket haline geldi. Bugün Yunan milliyetçiliği, Yunan-Türk arasındaki Kıbrıs meselesinde önemini koruyor.

<span class="mw-page-title-main">Nikolaos Skufas</span>

Nikolaos Skufas, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Yunanistan'ın bağımsızlığını savunan Filiki Eterya'nın kurucularından biri olan Yunan tüccar ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Atanasios Çakalof</span> Osmanlı İmparatorluğuna karşı Yunanistanın bağımsızlığını savunan Filiki Eteryanın kurucularından biri olan Yunan aktivist

Atanasios Çakalof, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Yunanistan'ın bağımsızlığını savunan Filiki Eterya'nın kurucularından biri olan Yunan aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Emmanuil Ksantos</span>

Emmanuil Ksantos, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Yunanistan'ın bağımsızlığını savunan Filiki Eterya'nın kurucularından biri olan Yunan tüccar.

<span class="mw-page-title-main">Emmanuil Pappas</span> Yunan Aktivist

Emmanuil Pappas, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Yunanistan'ın bağımsızlığını savunan Filiki Eterya üyesi Yunan aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Teodoros Kolokotronis</span>

Theodoros Kolokotronis, Yunan Bağımsızlık Savaşı'nda başrol oynayan Yunan mareşali. Yunan tarihinin en önemli ve ünlü milli kahramanlarından biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Markos Boçaris</span>

Markos Boçaris, Suliyot lideri ve Yunan Bağımsızlık Savaşı önderlerinden Yunan asker. Boçaris, Yunanistan'ın en saygı duyulan ulusal kahramanları arasındadır. Ölümünden sonra general unvanını aldı.

Kostas (Kiços) Boçaris, Yunan Bağımsızlık Savaşı önderlerinden Yunan general ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Hristoforos Perrevos</span>

Hristoforos Perrevos, Yunan Bağımsızlık Savaşı önderlerinden Yunan general ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Mihal Suço</span> Boğdan Prensi, Bâb-ı Âli tercümanı

Mihal Suço veya Vodas Fenerli Rumlardan Suço ailesinden gelen, 12 Haziran 1819 ve 29 Mart 1821 yılları arasında Boğdan Prensliği yapmış bir soyludur. Filiki Eterya'ya üyeydi, Boğdan ve Eflak'ta Yunan Devrimi'ni destekledi ve Yunanistan'ın kurulmasından sonra ülke dışında büyükelçisi olarak görev yaptı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.