İçeriğe atla

Filibe Sinagogu

Koordinatlar: 42°09′02″K 24°44′27″D / 42.15056°K 24.74083°D / 42.15056; 24.74083
Filibe Zion Sinagogu
Filibe Sinagogu
Filibe Sinagogu
Harita
Temel bilgiler
KonumFilibe, Bulgaristan
Koordinatlar42°09′02″K 24°44′27″D / 42.15056°K 24.74083°D / 42.15056; 24.74083
İnançYahudilik
MezhepSefarad Yahudileri
DurumAktif
Mimari
Mimari biçimOsmanlı mimarisi
Tamamlanma1892[1]

Filibe Zion Sinagogu, Bulgaristan'ın Filibe şehrinde bulunan bir sinagogdur. Bu sinagog, Bulgaristan'da (Sofya Sinagogu ile birlikte) günümüzde de hizmet vermekte olan 2 sinagogdan biridir.

Tarihi

Arkeolojik araştırmalara göre, eski Filippopolis'te, MS 3. yüzyılın ilk yarısında İmparator Alexander Severus'un saltanatına tarihlenen bir Sinagog inşa edildi.[2] Bunu, sonuncusu 5. yüzyılın başından itibaren (M. Martinova) gerçekleştirilmiş birkaç tadilat izledi.[3] 1360 yılında şehir Türkler tarafından fethedilince, 1492'de Aragon'dan göç eden bazı Yahudiler, Filipopolis'e yerleşerek 1540 yılında ayakta olan ancak günümüze ulaşamayan "K. K. Aragon" adlı bir sinagog inşa ettiler. 1892'de[1] Bulgaristan'ın 1878'de Osmanlı egemenliğinden çıkışının ardından, inşa edilecek ilk sinagoglardan biri Filibe'deki (Zion) Sinagogu idi. Türk yönetimi sırasında Orta Mezar adlı büyük bir Yahudi mahallesindeki küçük bir avlunun kalıntılarına inşa edilmiştir. Sefarad sinagogunun konumu günümüzde Çar Kaloyan Caddesi 13 olarak adlandırılmaktadır. İkinci Dünya Savaşı'ndan önce Yahudi mahallesi 7000 kişilik bir nüfusa sahipti.[4] Sinagog, Balkanlar'daki "Osmanlı tarzı" olarak adlandırılan sinagogların en iyi korunmuş örneklerinden biridir. Yazar Ruth E. Gruber'e göre, iç mekanı "gizli bir hazine ... muhteşem, eğer ilerlerseniz, renk cümbüşü." idi. Zengin bir şekilde boyanmış kubbeye sahip tavanın ortasında zarif bir Venedik cam avize asılıdır. Tüm yüzeyler, bir zamanlar parlak yeşiller ve mavilerle hazırlanmış, Mağribi tarzı ayrıntılı geometrik tasarımlarla kaplanmıştır. Tevrat parşömenleri yaldızlı Aron-ha-Kodesh'te saklanır.[5]

1904'te Yahudi cemaati üç sinagoga daha sahipti: Sinagogdaki mermer bir levha üzerindeki yazıta göre 1710'da inşa edilen Yeşurun; 1880'de inşa edilen Ahabat-Şalom; 1882'de Yahudiler Türk-Rus Savaşı sırasında kaçtığı sırada (1877-1878) Karlovo'dan göçmenler tarafından kurulan Shebeim Aimim veya Mafiriirim.[1]

Hahamlar

On sekizinci yüzyılın sonundan bu yana, şehrin baş hahamları şunlar olmuştur:

  • Abraham Sidi (Zedner'e göre, l. c. p. 397, "Sa'id"; 1790-1810);
  • Yahuda Sidi (1810–12);
  • Abraham ibn Aroglio (1812–19);
  • Abraham Ventura (1823–29);
  • Moses ha-Levi (1830–32);
  • Jacob Finzi (1832–33);
  • Hayyim ibn Aroglio (1833–57);
  • Moses Behmoiras (1857–76); Hayyim Meborah (1876-92);
  • 1892'den sonra görevi devralan Ezra Benaroyo[1]
  • Shmuel Behar[6]

Mirası

2020'li yıllarda Bulgaristan'daki Yahudi cemaati Holokost, yıllarca süren komünizm nedeniyle yerel Yahudi nüfusunun laikliği ve ardından Aliyah (İsrail'e Yahudi göçü) nedeniyle çok küçüktür (1994'te 863).[4]

1994'te sinagog çoğunlukla pasifti,[4] ancak topluluk yeniden büyümeye başlamıştır.[7] 2003 yılında sinagog restore edildi. Şehrin belediye başkanı, ABD ve İsrail'in Bulgaristan büyükelçileri açılış töreninde hazır bulundu. 19. yüzyıl Zion Sinagogu'nun restorasyonu için fon ABD Yurtdışındaki Amerika Mirasını Koruma Komisyonu (26.000 ABD Doları)[8] ve Londra merkezli Hanadiv Hayırsever Vakfı tarafından toplandı.[9]

Filibe Sinagogu cuma gecesi ayinlerinde ve Dini Bayramlarda açıktır. Zion sinagogu, yalnızca tapınağın web sitesinden yapılan önceden planlanmış bir ziyaretten sonra gün boyunca misafirler için kullanılabilir. Sinagog, şehrin kültür ve eğitim programıyla bağlantılı çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır.[10]

Şehirdeki ve bölgedeki Yahudi yaşamı hakkında kalıcı bir sergi oluşturulması ve Filibe ve Bulgaristan'daki topluluktan farklı nesneler ve hikâyeler sunması planlanmaktadır.[10]

Fotoğraf galerisi

  • Kubbenin detayı
    Kubbenin detayı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Filibe Sinagogu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b c d Singer, Isidore, (Ed.) (1901–1906). "Philippopolis". Philippopolis. Yahudi Ansiklopedisi. New York: Funk & Wagnalls Company. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013. 
  2. ^ "Synagogues in Bulgaria: A testimony of eighteen centuries of Jewish presence in the Balkans" (PDF). The Bulgarian Jews. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013. 
  3. ^ "Synagogue (Plovdiv)". Wikimapia. 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ a b c Singer (6 Mart 1994). "Unearthing Bulgarian Jewry in Communism's Rubble". Forward. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013. 
  5. ^ "Synagogue of Plovdiv, Bulgaria". Heritage Abroad. 5 Ekim 2009. 7 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010. 
  6. ^ Churches and the Holocaust: Unholy Teaching, Good Samaritans, and Reconciliation. Jersey City, NJ: KTAV. 2006. s. 308. ISBN 978-0-88125-908-7. 
  7. ^ "Unlocking Plovdiv's Past" (PDF). Mishpacha. 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2013. 
  8. ^ "Synagogue of Plovdiv, Bulgaria". Heritage Abroad. 1 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013. 
  9. ^ "News at a Glance". Jewish Telegraphic Agency. 11 Aralık 2003. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013. 
  10. ^ a b "Home". Plovdiv Synagogue. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Filibe</span> Güney Bulgaristanda şehir; ülkenin ikinci büyük kenti

Filibe, 2019 nüfus sayımına göre 347.851 nüfusuyla Bulgaristan'ın ikinci büyük şehridir. Filibe ilinin idari merkezidir. Ülkenin önemli ekonomi, ulaşım, kültür ve eğitim merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Karlovo, Bulgaristan</span> Bulgaristanın Filibe ili, Karlıova ilçesine bağlı kent

Karlıova veya Karlova, Orta Bulgaristan'da bulunan, 28.000 nüfuslu bir şehirdir.

İzak Algazi, Türkiye Yahudilerinin ve Sefarad Dünyası'nın hazanlarından biri ve haham.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Sinagog (Berlin)</span>

Neue Sinagogu 1856-1866 yılları arasında inşa edilmiş, Berlin Yahudi cemaatinin ana sinagogudur. Magribi stiliyle El Hamra Sarayına benzeyen bu yapı 19. yüzyılın ikinci yarısının önemli mimari eserlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi MÖ 2. yüzyıla kadar uzanır. Bu zamandan beri her zaman bir Yahudi nüfusu olan Bulgaristan'da Yahudilerin Bulgaristan tarihinde antik çağlardan Orta Çağa ve bugüne kadar önemli rolleri bulunur.

Pakistan Yahudileri Pakistan'ın küçük bir dini azınlığını oluşturmaktadır. Çeşitli hesaplamalar 20. yüzyılın başlarında Karaçi'de yaklaşık 2500 Yahudinin, Peşaver'de küçük bir Yahudi cemaatinin ve diğer şehir merkezlerinde sayısı bilinmeyen Yahudilerin olduğunu gösterir. Bu iki şehirde de birer sinagog bulunmaktaydı, raporlara göre Peşaver'deki sinagog hala aktiftir. Diğer hesaplamalara göre Orta Asya, İran ve Afganistan'dan gelen Yahudilerle bu nüfus daha fazladır.

Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi uzun ve çeşitli bir geçmişe sahiptir. Tacikistan Yahudilerinin çoğu köken olarak Buhara Yahudisidir.

<span class="mw-page-title-main">Yanbol Sinagogu</span>

Yanbol Sinagogu Bizans döneminde, Bulgaristan'ın Yanbolu şehrinden gelen Yahudilerin sinagoguydu. Çıkan bir yangın sonucu aldığı hasar sebebiyle 17 veya 18. yüzyılda tekrar inşa edilmiştir. Eskiden Yahudilerin sıkça yaşadığı Balat'ta ayakta kalan iki antik sinagogdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ben Ezra Sinagogu</span>

El-Geniza Sinagogu olarak da bilinen Ben Ezra Sinagogu Koptik Kahire, Mısır'da bulunur. Geleneğe göre bebek Musa'nın bulunduğu yerdir. Sinagogun bulunduğu topraklar 882'de Kudüslü Abraham ibn Ezra tarafından 20,000 dinar karşılığında alınmıştır. Sinagog son şeklini 1892'de almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Duşanbe Sinagogu</span>

Buhara Sinagogu olarak da bilinen Duşanbe Sinagogu, Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'deki iki Yahudi mahallesinden birinde 19. yüzyılda inşa edilmiştir. Yahudi cemaati sitesinde bu sinagog dışında diğer dinî binalar ve bir de okul bulunmaktaydı. Şubat 2006'da Tacikistan Hükûmeti şehir yapılanması ve başkanlık sarayı inşası sebebiyle yıkıma başladı. Sinagogun yıkımı uluslararası protestolar sebebiyle ve bir seri mahkeme kararlarıyla Haziran 2008'e kadar durduruldu fakat bu tarihte sinagog yerle bir edildi.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

Suriye'deki Yahudileri, ilk çağlardan beri Suriye'de yaşayan Yahudiler ile 1492'de İspanya'dan kovulan Sefaradlar oluşturur. Halep, Şam ve Kamışlı'da asırlar boyunca büyük Yahudi cemaatleri var olmuştur. 20. yüzyılın başlarında Suriye Yahudilerinin büyük bir yüzdesi ABD, Orta ve Güney Amerika ve İsrail'e göç etti. Bugün Suriye'de çok az Yahudi yaşamaktadır. Suriye Yahudilerinin oluşturduğu en büyük cemaat 75.000 kişilik nüfusuyla Brooklyn, New York'tadır.

<span class="mw-page-title-main">Dohány Sokağı Sinagogu</span> Budapeştede sinagog

Dohány Sokağı Sinagogu ya da diğer adlarıyla Büyük Sinagog veya Tabakgasse Sinagogu, Budapeşte'nin 7. idari bölgesi olan Erzsébetváros'ta yer almaktadır. Avrupa'nın en büyük ve dünyanın beşinci büyük sinagogudur. 3000 sandalyeli tapınak Neolog Yahudiliği'nin merkezidir.

Bulgaristan, 865 yılında Hristiyanlığın devlet dini olarak benimsenmesinden bu yana geleneksel olarak bir Hristiyan devlet olmuştur ve bu nedenle hakim din Doğu Ortodoksluğuna bağlı Bulgar Ortodoksluğu'dur. Balkanların Osmanlı yönetimi sırasında Sünni İslam, Bulgaristan topraklarında yerleşti; Katolik Kilisesi, Orta Çağ'dan bu yana ülkede kök salmaktadır ve Protestanlık 19. yüzyılda gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Stadttempel</span> Viyana şehrinin ana sinagogu

Stadttempel, Seitenstettengasse Tapınağı olarak da adlandırılan, Avusturya'da bulunan Viyana şehrinin ana sinagogudur. Seitenstettengasse 4 adresinde, Innere Stadt 1. bölgesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oni Sinagogu</span>

Oni Sinagogu Gürcistan'ın Oni şehrindeki VI. Vakhtang Caddesi 53 numarada yer alan bir sinagogdur. Sinagog, Gürcistan'ın Raça bölgesinde yer almaktadır. Oni sinagogu, Gürcistan cumhuriyetindeki hala faal olan en eski sinagogdur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Sinagog (Varşova)</span>

Varşova Büyük Sinagogu 19. yüzyıl Polonya'sında inşa edilen en büyük binalardan biriydi ve açılışıyla dünyanın en büyük sinagogu oldu. Varşova'daki Tłomackie caddesinde yer alıyordu.

İspanyol Engizisyonu sırasında İber Yarımadası'ndan sürülen Yahudilerin çoğu Osmanlı İmparatorluğu'na yerleşti ve İmparatorluğun ardından Güneydoğu Avrupa'da özellikle Bulgaristan, Türkiye, Yunanistan, Bosna Hersek ve Sırbistan'da büyük Sefarad topluluklarını geride bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Princes Road Sinagogu</span>

Princes Road Sinagogu, İngiltere'nin Liverpool şehrinde Toxteth'te bulunan, Liverpool Eski İbrani Cemaati'ne (Liverpool Old Hebrew Congregation) ait ibadethanedir. Sinagog, 1860'ların sonunda kuruldu, William James Audsley ve George Ashdown Audsley tarafından tasarlandı 2 Eylül 1874 tarihinde kutsandı. Princes Road Sinagogu, Büyük Britanya'daki Mağrip tarzının sinagog mimarisinin en güzel örneği olarak kabul edilmektedir. Tasarımını taklit eden sinagogdan esinlenme örnekleri Sidney'e kadar uzamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maisel Sinagogu</span>

Maisel Sinagogu, Çekya'nın başkenti Prag'da bulunan bir sinagogdur. Sinagog, 16. yüzyılın sonlarında Mordechai Maisel tarafından inşa edilmiş olup eski Yahudi mahallesinde yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.