Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.
Scutum ya da Kalkan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda oluşturulmuştur. Scutum adı Latince'de kalkan, koruyucu anlamlarına gelir.
Karanlık madde, astrofizikte, elektromanyetik dalgalarla etkileşime girmeyen, varlığı yalnız diğer maddeler üzerindeki kütleçekimsel etkisi ile belirlenebilen varsayımsal maddelere denir. Karanlık maddelerin varlığını belirlemek için gök adaların döngüsel hızlarından, gök adaların diğer gök adalar içerisindeki yörüngesel hızlarından, geri planda yer alan maddelere uyguladığı kütleçekimsel mercekleme özelliğinden ve gök adaların içerisindeki sıcak gazların sıcaklık dağılımından yararlanılır. İncelemeler, gök adalarda, gök ada gruplarında ve Evren'de, görülebilen maddelerden çok daha fazla karanlık madde olduğunu göstermektedir. Karanlık maddelerin bileşenleri tamamen bilinmemekle birlikte, WIMP'ler, aksiyonlar, sıradan ve ağır nötrinolar, gezegenler ve sönmüş yıldızlarla birlikte verilen isim MACHO'lar ile ışıma yapmayan gaz bulutlarından oluşur.
NGC 1999, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1,500 ışık yılı uzaklıkta bulunan toz dolu, parlak bir yansıma bulutsusu. William Herschel tarafından 5 Ekim 1785 tarihinde keşfedilmiştir. Yakınlarında bulunan değişen yıldız V380 Orionis'in ışığı ile aydınlanmaktadır.
Deniz Kulağı Bulutsusu Yay takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 4000 - 6000 ışık yılı uzaklıkta bulunan çok büyük bir bulutsu. H II bölgesi ve Salma bulutsu olarak sınıflandırılmıştır. Deniz Kulağı Bulutsusu Guillaume Le Gentil tarafından 1747 yılında keşfedilmiştir ve orta-kuzey enleminde çıplak gözle zayıf da olsa gözlemlenebilir.
Yıldız patlama galaksisi, galaksilerdeki yıldızlararası dev moleküler bulutlarında oluşan soğuk gaz rezervlerinden meydana gelirler. Yıldız doğumları oranının istisnai derecede yüksek olduğu galaksiler “starburst galaksileri” adıyla bilinir. Bu galaksiler aşırı miktarda yıldız üretmeye sürekli olarak devam etselerdi gaz rezervlerini tüketerek ömürlerini iyice azaltırlardı. Fakat bu etkinlikleri genellikle yalnızca on milyon yıl kadar sürer ki, bu süre bir galaksinın ömür süresine nazaran nispeten kısa bir süredir. "Starburst galaksileri" Evren tarihinin erken dönemlerinde daha yaygındılar. Günümüzde bile bu galaksilerin yıldız doğumları toplamına katkıları tahminen %15 civarındadır.
Gökadaların ortaya çıkma ve evrimlerinin incelenmesi bir bakıma gökadaların nasıl meydana geldikleri ve evren tarihinde nasıl bir evrim yolu izledikleri sorularının yanıtlanması girişimleridir. Bu alandaki bazı teoriler geniş ölçüde kabul görmekle birlikte, bu alan astrofizikte hâlen ilerlemeler bekleyen etkin bir alandır.
Sarmal Gökada, Hubble düzeni'ne göre bir gökada sınıfıdır. Adlarını yıldızların oluştuğu parlak kollarına borçuludurlar. Bu kollar yaklaşık logaritmik olarak merkezden dışa doğru açılırlar.
IC 5146, Kuğu takımyıldızı'nda bulunan ve Caldwell Kataloğu'nda yer alan bir Yansıma/Salma bulutsusu. Görünen parlaklığı +10,0/+9,3/+7,2. gökyüzü koordinatları S.A. 21sa 53,5d , D.A.+47° 16′. Çıplak gözle de görülebilen Pi Cygni, Kertenkele takımyıldızı içerisindeki açık yıldız kümesi NGC 7209 ve parlak açık yıldız kümesi M39 yakınlarında bulunmaktadır.
Barnard'ın Galaksisi'ndeki Kabarcık Bulutsusu için Kabarcık Bulutsusu konusuna bakınız
Alev Bulutsusu veya NGC 2024, Avcı takımyıldızı bölgesinde ve yaklaşık olarak 900 ile 1500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir salma bulutsusudur.
Karina Bulutsusu, çevresindeki açık yıldız kümesiyle birlikte büyük ve parlak bir bulutsu. Eta Carinae ve HD 93129A, Samanyolu içindeki en büyük kütleli ve parlak yıldızlardır. Bulutsu, Karina takımyıldızı yönünde Dünya'dan yaklaşık olarak 6.500 ilâ 10.000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır ve çoklu O-tipi yıldızlar içerir.
Mensa ya da Masa takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir ve 18. yüzyılda oluşturulmuştur. Mensa adı Latince'de masa anlamına gelir. Yaklaşık olarak 4 saatten 7.5 saate sağ açıklık ile —71 dereceden —85.5 dereceye dikaçıklığa uzanan, göğün kilittaşı şeklinde üçgenimsi bir bölümü kaplar. Güney gökkutbundaki Sekizlik takımyıldızından sonra en güneyde kalan takımyıldızdır, bunun sonucu olarak da kuzey yarımküreden gözlenemez.
Kalp Bulutsusu,, Kraliçe takımyıldızı bölgesinde galaksimizin kahraman kolu 'nda yaklaşık olarak 7500 ışık yılı uzaklıkta yer alan dağınık bir bulutsudur. 3 Kasım 1787'de William Herschel tarafından keşfedildi. Parlayan iyonize hidrojen gazı ve koyu toz şeritleri gösteren bir salma bulutsusudur.
Pelikan Bulutsusu, Kuğu takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 2000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Kuzey Amerika Bulutsusu ile bağlantılı olan bir H II bölgesidir. Bulutsu, şeklinden dolayı pelikan olarak adlandırılmaktadır. Deneb yıldızının kuzey doğusunda geniş bir alanı kaplar ve koyu renkli toz dolu bir molekül bulutu tarafından, büyük parlak komşusu Kuzey Amerika Bulutsusundan ayrılır.
IC 1396 Kral takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 3,000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir açık yıldız kümesi ve etrafındaki salma bulutsusu. Edward Barnard tarafından 1893 yılı Ağustos ayında keşfedilmiştir.
Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması ya da SDSS, New Mexico Apache Point Gözlemevi, Amerika Birleşik Devletleri’nde, 2,5 metre, geniş açılı optik teleskop kullanılarak yapılan çok filtreli görüntüleme ve spektroskopik kızıla kayma araştırmasıdır. Proje adını projeye önemli bir bağış yapan Alfred P. Sloan Kuruluşu’ndan almıştır. 2000 yılında başlayan veri toplama sürecinde nihai görüntüleme verileri 500 milyon civarında cismin fotometrik gözlemi ve 1 milyondan fazla cismin spektrumu ile gökyüzünün %35’ten fazlasını kapsamaktadır. Asıl örnek gezegenin z=0,1’in orta redshift’ine sahiptir; parlak kırmızı galaksiler için z=0,7 olduğu sürece redshift vardır ve z=5 olduğu sürece kuasarlar da vardır; ve z=6’nın ilerisindeki redshiftlerdeki kuasarları gözlemlemek için görüntüleme anketlerde katıldılar. Ocak 2011’de yayınlanan 8. veri sürümü (DR8) SDSS görüntüleme kamerasıyla yapılan gökyüzünün 14.555 kare derecesini kapsayan bütün fotometrik gözlemleri içermektedir. 31 Temmuz 2012 tarihinde yayınlanan 9. veri sürümü Baryon Salınım Spektroskopik Araştırması’ndan (BOSS) gelen 800.000 den fazla yeni spektrum içeren ilk sonuçları kapsamaktadır. Bunların içinde 500.000'den fazla spektrum evrende 7 milyar yıl önce var olan nesnelere aittir. 31 Temmuz 2013 tarihinde halka açıklanan 10. veri sürümü (DR10) önceki sürümlerde yayınlanan tüm verileri ve APO Galaktik Evrim Deneyi (APOGEE) spektrografından gelen, Samanyolu Galaksisi’nin yıldızlarının 57.000'den fazla yüksek çözünürlüklü (kızılötesi) spektrumunu içeren verileri kapsamaktadır. Ayrıca DR10 verileri uzak evrendeki galaksilerin ve kuasarların 670.000'den fazla yeni BOSS spektrumunu içermektedir.
IC 2944, Erboğa takımyıldızında yaklaşık olarak 6.500 ışık yılı (2.000 pc) uzaklıkta bulunan bir açık yıldız kümesi ve ilişkili bir salma bulutsusudur. 7 Mayıs 1904 tarihinde Royal Harwood Frost tarafından keşfedildi. Bulutsu, λ Centauri yıldızına yakın bir konumda bulunur ve yanlış bir şekilde Lambda Centauri Bulutsusu olarak da belirtilir. Genellikle aktif yıldız oluşum bölgesi olarak bilinen Bart damlacıkları içerir.
Karanlık Bulutsu, soğurma bulutsuları olarak da anılan bu yıldızlararası bulutlar, koyu renkli gaz ve toz topluluklarıdır ve sıklıkla içlerinde oluşmakta olan yıldızları barındırmaktadırlar. Karanlık bulutsular, parlak bir bulutsunun bir kısmını örttüklerinde veya arka plandaki yıldızları örttüklerinde görülebilirler.
Atbaşı Bulutsusu, Avcı takımyıldızındaki küçük karanlık bir bulutsudur. Avcı Kuşağı'nın en solundaki Zeta Orionis veya Alnitak'ın hemen yanında, büyük ve koyu renkli moleküler bulutun bir parçasıdır.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam