İçeriğe atla

Fikirtepe

Fikirtepe
Mahalle
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Koordinatlar: 40°59′36″N 29°03′09″E / 40.993215°K 29.052562°D / 40.993215; 29.052562
Ülke Türkiye
İlİstanbul
İlçeKadıköy
Bulunduğu yerAnadolu Yakası Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Yüzölçümü
 • Toplam0.53 km²
Nüfus
 (2023)
12.235[2]
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu216[3] Bunu Vikiveri'de düzenleyin
İl plaka kodu34[4] Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Posta kodu34720[5] Bunu Vikiveri'de düzenleyin
İstatistiki bölgeİstanbul alt bölgesi (TR10) Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Seçim çevresiİstanbul 1. seçim çevresi[6] Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Mahallenin ilçedeki yeri
Mahallenin ildeki yeri

Fikirtepe, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda, Kadıköy ilçesi sınırları içinde bir semt. Fikirtepe mahallesinin yanı sıra, Eğitim ve Dumlupınar mahallerini de kapsayan bir bölgenin adıdır.

Batıda Kurbağalıdere ve 15 Temmuz Şehitler Köprüsü çevre yolu (Otoyol 1) ile Hasan Paşa Mahallesi'ne; doğuda Merdivenköy'e; güneyde Kayışdağı Caddesi ile Zühtüpaşa ve Feneryolu mahallelerine; kuzeyde D 100 Otoyolu ile Ünalan Mahallesi'ne komşu olan Fikirtepe, 1975'te artan nüfusu yüzünden, üç mahalleye bölünmüştür. Bunlar, Devrim (1980 sonrası Dumlupınar), Fikirtepe ve Eğitim mahalleleri olup semte adını veren asıl Fikirtepe Mahallesi, Mandıra Caddesi ile Hızır Bey Caddesi arasında kalan bölgede yer almaktadır. Güneyinde Eğitim, kuzeyinde Dumlupınar mahalleleri vardır.

Tarihçe

Çevredeki önemli arkeolojik buluntulara göre, Fikirtepe yöresinin tarihi çok eskilere gider. Her iki tarafı vadilerle sınırlı olan ve Kurbağalıdere'ye doğru çıkıntı yapan alçak bir tepe olan Fikirtepe'nin, eski devirlerde denizle bağlantılı olduğu tahmin edilmektedir. Bazı bulgulara bakılırsa, eskiçağlarda Kalamış Koyu, Fikirtepe eteklerine dek uzanıyordu.[]

Bizans ve erken Osmanlı dönemlerinde, Fikirtepe'de yerleşim olup olmadığı bilinmemektedir. Ancak 1786'da Kauffer'e çizdirilen şehir haritasında, “Fikir Tepesi” adı görülür. Halk arasındaki bir söylenceye göre, yöre, adını derviş Fikir Baba'dan alır.

18. yüzyılda, o zamanlar "Kadıköy Deresi" olarak bilinen Kurbağalıdere, Hasanpaşa'ya kadar haliç şeklinde uzanırdı ve bol suya sahipti. Üzerindeki Kasr-ı Ali Köprüsü'nün doğusunda uzanan hassa çiftliklerinin çevresindeki mesire yerleri, İstanbul halkının gözde mekanları arasındaydı. Dönemin elçilik raporlarında, Kurbağalıdere üzerinde yapılan kayık gezintilerinden, mesire yerlerindeki eğlencelerden söz edilirken ressam ve şairlerin ilham almak için Fikir Tepesi'ne gittiğine değinilir. 1876'da kısa süre tahta çıkan V. Murad'ın av köşkü Fikirtepe'nin neredeyse tek yapısı olma özelliğini 1950'lere kadar sürdürmüştür. Bugün Marmara Üniversitesi Göztepe Kampüsü'nün bulunduğu yerdeki köşk ve padişahın kişisel mülkü olan çiftlik, çilek ve bamya tarlalarıyla, akasya ve kestane ormanlarıyla çevrili idi.

O zamanlar Kızıltoprak Mahallesi'ne bağlı olan Fikirtepe'de, 1950'lerin sonlarına kadar öğretmen Refik Apa'nın evinden başka yerleşim olmadığı söylenir. 1950'lerden itibaren yoğun bir iç göçe sahne olan ve hızla bir gecekondu bölgesi hâline gelen Fikirtepe, 1965'te Kadıköy ilçesine bağlı bir muhtarlık olmuştur. İstanbul halkının mesire yeri olarak kullandığı çayırlar, çilek ve bamya tarlaları tahrip edilmiş ve yerlerini binlerce gecekondu almıştır. Nüfusun hızlı artışı yüzünden, 1975'te Fikirtepe, Dumlupınar ve Eğitim mahallelerine ayrılmıştır.

Nüfus

Yıl Değişim Nüfus Tespit Yöntemi
202312.235ADNKS

Yapılaşma

Çapa'da bulunan Yüksek Kız Öğretmen Okulu'nun 1966'da Fikirtepe'ye taşınmasıyla gelişmeye başlayan güney kesimi, Eğitim Mahallesi adıyla anılmaktadır. Sınırlarını Hızır Bey, Dr. Erkin ve Fahreddin Kerim Gökay caddelerinin oluşturduğu Eğitim Mahallesi, Fikirtepe'nin en modern kesimidir. Çoğunluğunu çok yüksek blokların oluşturduğu yerleşim modeli ile Fikirtepe ve Dumlupınar mahallelerinden hemen ayrılır. Doğudaki Dumlupınar ve batıdaki Fikirtepe mahallelerinde iki ya da üç katlı düzensiz gecekondu yerleşimi gözlenir. Fikirtepe ve Dumlupınar mahalleleri Kadıköy sınırları içindeki tek gecekondu yerleşimidir. İstanbul şehir merkezinde inşaat yapılacak arazilerin büyüklüğünün hayli az olması nedeniyle bu bölge pek çok yatırımcının iştahını kabartmaktadır.[7]

Eskiden yörede yaygın olan oto tamir atölyeleri, Bostancı Oto Sanayi Sitesi'ne taşınmıştır.

Fikirtepe’nin arka kısmında konumlu olan Uzunçayır, E-5’in açılmasıyla iskan alanına dönüşmüştür. Yapılaşma, çayırın haritadan tamamen silinmesi ile sonuçlanır.[8]

Tarihi yapılar

Kazılarda çıkan eserler İstanbul'un en eski yerleşim yerlerinden olduğunu göstermiştir. Arkeoloji müzesinde buradan çıkarılan birçok eser sergilenmektedir. Az sayıda tarihi yapının bulunduğu Fikirtepe yöresindeki önemli tarihi yapı Kasrı Ali Caddesi üzerindeki V.Murat'ın av köşküdür. Dini yapılar arasında Fikirtepe Mahallesi'nde Aklar, Tepe, Pehlivan ve Merkez camileri; Dumlupınar Mahallesi'nde Şahsüvaroğlu, Hacı Nusreddin, On iki İmamlar ve Fuat Zilelioğlu camileri; Eğitim Mahallesi'nde de Bayraktar, Saliha Kulaksız ve İhsaniye Camileri vardır.

Eğitim kurumları

Marmara Üniversitesi Göztepe Kampüsü

Fikirtepe dolaylarındaki eğitim kurumları arasında en önemlisi 1966'da kurulan Atatürk Eğitim Enstitüsü çevresine yapılan ek binalarla faaliyet gösteren Marmara Üniversitesi Fikirtepe (sonradan Göztepe) Kampüsü'dür. Kampüs civarındaki Avrupa Birliği Enstitüsü ve Atatürk Fen Lisesi'nden başka, Mehmed Bayezıd Lisesi, İnönü İlköğretim Okulu, Münevver Şefik İlköğretim Okulu, Kaptan Hasan Paşa İlköğretim Okulu, Murat Paşa İlköğretim Okulu, Hüseyin Ayaz (Eski adı ile Arif Paşa İlköğretim Okulu) Fikirtepe civarındaki eğitim kurumlarındandır.

Bölgedeki önemli bir kamu yapısı da Dumlupınar Mahallesi sınırları içindeki Devlet Malzeme Ofisi'ne ait depo binalarıdır.

Fikirtepe Kültürü

Ana madde: Fikirtepe Kültürü

Yalnızca İstanbul kentinin değil Marmara Bölgesi'nin bilinen en eski kültürlerinden biri olan Fikirtepe kültürü, adını İstanbul-Kadıköy yakınlarındaki Fikirtepe yerleşmesinden almaktadır. Marmara Bölgesi'nde tarım ve hayvancılığa dayalı yerleşik mahalle yaşantısı ilk olarak MÖ 5500 yıllarına, neolitik çağa tarihlenen Fikirtepe kültürü ile başlamaktadır. Yine aynı zamanda 1980'den itibaren semtte çok fazla gayrimeşru olay meydana gelmiş ve daha çok Fikirtepe'ye bağlı bulunan Dumlupınar mevkisinin gecekondu evlerden oluşması hasebiyle daha çok tenhalığından ve Fikirtepe'nin tehlikeli oluşundan söz edilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024. 
  3. ^ "Coğrafi Numaralar". Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024. 
  4. ^ "İl bilgileri Haritası". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024. 
  5. ^ "PTT posta kodu sorgulama". PTT. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024. 
  6. ^ "Yüksek Seçim Kurulu Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2010. 
  8. ^ Ekdal, Müfit. (2005). Bir Zamanlar Kadıköy’ün Çayırları Vardı. Gazete Kadıköy. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Fikirtepe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kadıköy</span> İstanbul ilçesi (Anadolu Yakası)

Kadıköy, eskiden Kalkedon, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda yer alan ilçelerinden birisidir. Kocaeli Yarımadası'nın güneybatı kesiminde bulunan Kadıköy, batı ve güneyde Marmara Denizi, kuzeybatıda Üsküdar, kuzeydoğuda Ataşehir ve doğuda Maltepe ilçeleriyle çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıltoprak</span> Kadıköy, İstanbul, Türkiyede mahalle

Kızıltoprak, İstanbul Anadolu yakasında Kadıköy ilçesinde bir semttir.

<span class="mw-page-title-main">Göztepe, Kadıköy</span> Kadıköy, İstanbul, Türkiyede mahalle

Göztepe, İstanbul, Anadolu Yakasında, Kadıköy İlçesi sınırları içinde bulunan bir mahalledir. İsmini Merdivenköy, Şahkulu dergahının posnişini olan Gözcü Baba'nın türbesinin bulunduğu tepeden almıştır. 80'li yılların sonunda Soyak'ın Örnek Mahallesi'nde yaptığı siteye "Soyak Göztepe" adını vermesi ile Göztepe'nin E-5'e denk gelen noktalarına da Göztepe denmeye başlanmıştır. Son olarak Örnek Mahallesi ve Merdivenköy arasında kalan M4 istasyonuna da Göztepe adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Acıbadem, Kadıköy</span> Kadıköy, İstanbul, Türkiyede mahalle

Acıbadem, İstanbul’un Anadolu yakasında Kadıköy ilçesine bağlı bir mahalledir. Kuzeyinde, Üsküdar ilçesine bağlı Acıbadem Mahallesi bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Bağdat Caddesi</span> Kadıköyden başlayıp Maltepeye kadar devam eden bir cadde

Bağdat Caddesi ya da kısaca Cadde, İstanbul'un Anadolu yakasında bulunan; Kadıköy Belediyesi sınırları içerisinde; Kızıltoprak'tan başlayarak Maltepe Belediyesi sınırlarındaki Cevizli'ye kadar uzanan ünlü bir caddedir.

<span class="mw-page-title-main">Ziverbey, Kadıköy</span>

Ziverbey, İstanbul'un Kadıköy ilçesinin Eğitim, Zühtüpaşa ve Feneryolu mahallelerinin bir bölümünden oluşan semtidir. Kadıköy'den Kartal'a uzanan Minibüs Caddesi olarak bilinen caddenin üzerinde yer alır. Caddede minibüs ve otobüs sayısı çok fazladır. Semt aynı adlı bir otobüs durağına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kurbağalıdere, Kadıköy</span>

Kurbağalıdere, İstanbul ilinin Anadolu yakasında Kadıköy ilçesinde yer alan bir semttir. Fikirtepe, Kızıltoprak, Feneryolu ve Bahariye semtlerinin arasında yer almaktadır.

Altunizade, İstanbul ilinin Üsküdar ilçesine bağlı bir mahalledir. Üsküdar-Kısıklı yolu üzerinde, Bağlarbaşı ile Millet Bahçesi adı verilen park arasında kalan bölgenin güneye, Koşuyolu'na doğru uzanan kesimi.

<span class="mw-page-title-main">Kozyatağı</span> Kadıköy, İstanbul, Türkiyede mahalle

Kozyatağı, İstanbul'da Kadıköy'e bağlı olan; 1980'lerden sonra gelişimini hızlandırmış, konut bölgesi olmasının yanı sıra ofis binalarının da yer aldığı bir semt ve aynı adlı mahalle.

Merdivenköy, İstanbul ilinin Kadıköy ilçesinde yer alan bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Hacıhüsrev</span>

Hacıhüsrev, İstanbul, Beyoğlu İlçesi'nde semt. İstiklal Mahallesi'nin Hacı Ahmet Mahallesi'ne komşu olduğu batı kesiminde yer alır. Semt adını buradaki Hacı Hüsrev Caddesi'nden alır. Bu cadde Ali Kabuli Caddesi Feriköy'e çıkan Yay Meydanı Caddesi'ne bağlanır. Doğudaki Hacı Ahmet Bostanı Sokağı ile batıdaki Piyale Paşa Bulvarı arasında yükselen sırtta bulunan yerleşme alanı günümüzde Hacıhüsrev olarak adlandırılır. Hacıhüsrev kuzeyde Feriköy Mezarlığı ile sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Erenköy, Kadıköy</span> Kadıköy, İstanbul, Türkiyede mahalle

Erenköy, İstanbul, Kadıköy ilçesine bağlı bir mahalledir. Batıda Göztepe, güneyinde Caddebostan ile Suadiye, kuzeyinde Sahrayıcedit ve Kozyatağı semtleriyle komşudur. Mahallenin ekseni ve ticaret merkezi Ethem Efendi Caddesi'dir.

Zümrütevler, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda bulunan Maltepe ilçesine bağlı bir mahalledir. E-5'in üst tarafında yer almaktadır. Kuzeyde Büyükbakkalköy, doğuda Gülsuyu ve GülensuEsenkent, güneyde Girne ve Bağlarbaşı, batıda ise Başıbüyük mahalleleri ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Yeldeğirmeni, Kadıköy</span>

Yeldeğirmeni, İstanbul’un Anadolu yakasında bulunan, Kadıköy ilçesinde yer alan semt.

<span class="mw-page-title-main">Hasanpaşa, Kadıköy</span> Kadıköy, İstanbul, Türkiyede mahalle

Hasanpaşa, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda bulunan Kadıköy ilçesine bağlı bir mahalledir.

Dumlupınar, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda bulunan Kadıköy ilçesine bağlı bir mahalledir. İdari sınırlarına bakıldığında Dumlupınar mahallesinin güneyinde Eğitim; doğusunda Merdivenköy; batısında Fikirtepe; kuzeybatısında Hasanpaşa; kuzeyinde ise Üsküdar ilçesinin Ünalan mahallesi bulunmaktadır.

Eğitim, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda bulunan Kadıköy ilçesine bağlı bir mahalledir. İdari sınırlarına bakıldığında Eğitim mahallesinin güneyinde Feneryolu; güneybatısında Zühtüpaşa; doğusunda Merdivenköy; batısında Hasanpaşa; kuzeybatısında Dumlupınar; kuzeyinde ise Fikirtepe mahallesi bulunmaktadır.

Kuşdili Çayırı, Kadıköy ilçesinde yer alan eski bir mesire alanı. Günümüzde bir kısmı otopark olarak kullanılan çayırın, Kurbağalıdere kıyısındaki atıl kısmının yeşil alan olacağı açıklansa da, çeşitli planlama çalışmalarında bu kısım da otopark olarak görselleştirilmektedir. Çayır, 3. derece doğal SİT alanı olmasına rağmen, 2010'lu yıllarda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin onayıyla alışveriş merkezi yapılması kararı ile gündeme gelmiştir. Bu dönemde Kadıköy halkının 7 bin 369 yazılı dilekçeyle verdiği tepki sonucunda AVM iptal edilmiş, alanın %50'sine iki katlı yer altı otoparkı yapılması, geri kalanının da yeşil alan olarak düzenlenmesi kararı alınmıştır. Ancak söz konusu otopark düzenlemesi de süreç içerisinde iptal edilmiştir. 2024 yılı itibarıyla alanda tarihî eser olup olmadığının tespiti için bir kazı yapılması da gündeme gelmiştir.

Fikirtepe Metrobüs İstasyonu, İstanbul'da İETT tarafından işletilen Metrobüslere hizmet veren ve 3 Mart 2009'da hizmete giren metrobüs istasyonudur. Kadıköy'ün Fikirtepe Mahallesi'nde üzerinde yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.