İçeriğe atla

Fişekhane

Fişekhane, İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde 19. yüzyılda metalik kapsüllü fişek üretimi için kurulmuş bir sanayi yapısı.

1840'larda kurulmuş ve "Fabrika-i Hümayun" olarak adlandırılmış yapı topluluğu içinde yer alır. Makine fabrikası, silah fabrikası ve devlete bağlı zırhlı araç bakım yeri olarak işlev görmüş olan tesislerin içindeki tescilli yapılar 2020 yılında tamamlan bir restorasyon projesi sonucunda kültür-sanat ve eğlence mekanına dönüştürülmüştür. Bu yapı topluluğu içindeki fişekhane, 1881 yılında inşa edilmiştir; restorasyon süreci sonunda loft, pazar yeri, ticari mekanlar, restoran ve kafelerin yer aldığı bir mekan olarak kullanılmaktadır.

Tarihçe

19. yüzyılda özellikle Osmanlı devletinin Avrupa ülkelerinde meydana gelen gelişmeleri yakalamak üzere bir sanayi hamlesi için harekete geçilmiş ve 1843 yılından itibaren Zeytinburnu'nda "Zeytinburnu Fabrika-i Hümayun adlı demir fabrikası tesisleri kurulmuştur.[1] Marmara Denizi kıyısında, İstanbul Boğazı'nın girişinde bulunan tesislerin içinde baruthane, rokethane, fişekhane, çelikhane, güllehane, haddehane, demirhane, eğehane ve bakırhane yer almaktaydı.

Makine fabrikası olarak başlayan tesis, 19. yüzyılın ikinci yarısında bir silah ve mühimmat fabrikasına dönüşerek "Zeytinburnu Silah Fabrikası” adını aldı. Ahmed Süreyya Bey'in icadı olan seri atışlı sahra topu ve Halil Bey'in icadı olan tüfek bu tesislerde üretildi.[2] Bir uçtan bir uca yaklaşık 280 metre genişliğinde iki katlı bir yapı olan Fişekhane binası, 1881'de inşa edildi.[3]

Tesis, 1900 yılında doğrudan orduya bağlı bir mühimmat üretim tesisi oldu. Martini fişeğin yanı sıra mavzer fişeği üretimi yapabilmek için 1902'de mavzer fişeği fabrikası açıldı.[4] Tesisin üretimi zamanla geriledi ve I. Dünya Savaşı ve mütareke döneminde kapatıldı.

Zeytinburnu'ndaki silah üretim tesisi, 1936'da Fevzi Çakmak tarafından yeniden faaliyete geçirildi. Ancak teknolojik açıdan zamanı yakalayamadığından 1948 yılında “Ordu Donatım” sınıfına devredi. "I. Ordu Bakım Merkezi Komutanlığı" tarafından Zırhlı Birlikler Tank Tamir Merkezi olarak kullanlan fabrika I. Ordu Komutanlığı 2015 yılında terk etti.

2017-2020 arasında gerçekleşen restorasyon sonucu tesis içindeki fişekhane (uzun bina), dökümhane (orta bina), hamam, su kulesi, mavzer fişeği fabrikası, zırhlı araçlar tamirhanesi bir kültür-sanat ve eğlence merkezine dönüştürüldü.[5]

Fişekhane yapısının fabrika olarak kullanıldığı dönemde asker yatakhaneleri olarak kullanılan 23 adet lotf (tavanarası) dairenin bulunduğu bölüm, ofis ve konut olarak kullanılabilecek birimler haline geldi.[6] "Tarihi Uzun Bina" olarak adlandırılan fişekhane binasının en uç kısmındaki hamam bir sergi mekânına, Zırhlı Araçlar Tamirhanesi ise bir performans mekânına dönüştürüldü

Restorasyon öncesi döneme ait olan günümüze kadar gelebilmiş yapı elemanları, birkaç ocak ve Zırhlı Araçlar Tamirhanesi'nin kuzeybatı duvarı önünde yer alan ve birinci derecede önemli korunması gereken unsur olarak belirlenen ahşap-demir vinçtir.[7][8]

Kaynakça

  1. ^ "Zeytinburnu Fabrika-i Hümayun Fişek Fabrikası Restorasyon Projesi". Arkitera.com. 19 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  2. ^ "Dünyanin İlk Seri Atişli Sahra Topu – Derin Tarih". 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  3. ^ "164 yıllık tarihi yapılar modern yaşam alanlarına dönüştürüldü - Emlak Haberleri". Habertürk. 12 Ocak 2019. 3 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  4. ^ "MAVZER FİŞEĞİ FABRİKASI - Fişekhane'de Buluşuyoruz". www.fisekhane.com. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  5. ^ Güvenli, Deniz (1 Şubat 2021). "Tarihi Fişekhane Binası Restorasyonu". Arkitera. 4 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  6. ^ "Tarihi Uzun Binanın Tasarımı Metex Studio Erk'e..." www.mimarizm.com. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  7. ^ "VİNÇ - Fişekhane'de Buluşuyoruz". www.fisekhane.com. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  8. ^ "İlmek ilmek işleme". Milliyet. 25 Temmuz 2021. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İç Anadolu Bölgesi</span> Türkiyenin ortasındaki coğrafi bölgesi

İç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kısmında yer alan, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'de gelişmiş bölgeler arasında yer alır. Konumu sebe­biyle bu bölgeye "Orta Anadolu" da denir. İç Anadolu Bölgesi'nin yüzölçümü 151.000 km² olup bu alan Türkiye topraklarının %21'ini kaplar. Yüzölçümü bakımından Doğu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışında diğer bölgelerin hepsiyle komşudur. Aynı zamanda Türkiye'nin "tahıl ambarı" olarak da anımsanır. İç Anadolu Bölgesi'nde toplam 13 il vardır.

Hünkâr Köşkü Müzesi, Bursa'da Uludağ'ın eteklerindeki Temenyeri'de bulunan tarihî yapıda 2003 yılında ziyarete açılan bir müze.

Mais Oyak-Renault, Renault lisansı ile, Renault 12 binek otomobillerini üretmek üzere, 2 Eylül 1969 tarihinde, 6/12347 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kurulmuştur. Şirketin kuruluş sermayesi 50 milyon liradır. Kararnameye uygun olarak kuruluş iki adımda gerçekleştirilmiştir. 1. Dönem Yatırım İlk adımda, fabrika tesislerinin kurulması, tezgâhların alınması, yerleşmesi ve işletilmesi ön görülmüştür. Oyak – Renault mekanik üretim ağırlıklı olarak faaliyete geçmiştir. Motor, vites kutusu, ön ve arka takım, pedal direksiyon parçalarının üretilmesi ve birleştirilmesi kısa sürede sağlanmıştır. Ön görülen süre içinde % 67 yerli parça oranına ulaşmıştır. 2. Dönem Yatırım İkinci adımda, yerli parça oranının % 85'e yükseltilmesi, özellikle karoseri ve diğer saç parçaların üretilmesi, yıllık kapasitenin arttırılması öngörülmüştür. 1976'da başlayan ikinci dönem yatırım 1979'da tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">RPG-7</span> Sovyet yapımı geri tepmesiz tanksavar

RPG-7, Sovyetler Birliği yapımı bir geri tepmesiz tanksavar silah olup, dünyada en çok kullanılan tanksavar silahıdır. Etkili menzili 400 metredir. Özgün adı: Ручной Противотанковый Гранатомёт-Ruçnoy Protivotankovıy Granatomyot. Önceki modeli RPG-2'den geliştirilmiştir. Atası II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından geliştirilen Panzerfausttur. ABD Ordusu kendine malederek "Rocket Propelled Grenade" biçiminde açıklar.

<span class="mw-page-title-main">Sturmtiger</span> Alman tankı

Sturmtiger, II. Dünya Savaşı'nda kullanılan ve Tiger I şasesi üzerine inşa edilen ve büyük bir roket fırlatıcısı ile donatılan Alman taarruz topudur. Resmi tanımlaması Sturmmörserwagen 606/4 mit 38 cm RW 61'dir. Piyade birliklerine kentsel alan çatışmalarında destek vermek amacıyla üretildi. Üretiminde cephede ağır hasar görmüş Tiger tankları kullanıldı.

Mk VII Kruvazör Tank Cavalier (A24), Birleşik Krallık ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan ancak başarısız olan kruvazör tank sınıfında bir zırhlı savaş aracıydı. Tasarım ve üretim aşamasındaki telaş yüzünden üretilen araçlar motor gücü bakımından çok zayıf kaldı ve etkili olamadı.

<span class="mw-page-title-main">Ram tankı</span> Kanada tasarımı hafif kruvazör tank

Ram Kanada tarafından tasarlanan ve II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan, temelinde ABD yapımı M3 Tankı kullanılan kruvazör tank sınıfında zırhlı savaş aracıydı.

<span class="mw-page-title-main">Havagazı</span>

Havagazı, kentlerde ısınma ve aydınlanma maksadıyla kullanılmak üzere kömürden imal edilen gaz yakıttır. Havagazı "Havagazı Fabrikası" veya Gazhane denilen üretim ve depolama tesislerinde imal edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kazlıçeşme, Zeytinburnu</span> Zeytinburnu, İstanbul, Türkiyede mahalle

Kazlıçeşme, İstanbul ilinin Zeytinburnu ilçesinin alan olarak en büyük mahallesidir.

<span class="mw-page-title-main">Şişecam</span> Şirket

Şişecam veya resmi adıyla Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş., cam alanında faaliyet gösteren Türkiye merkezli şirketler grubu.

<span class="mw-page-title-main">TÜVASAŞ</span> şirket

Türkiye Vagon Sanayisi A.Ş. ya da kısaltmasıyla TÜVASAŞ, Adapazarı merkezli, TCDD'nin bağlı ortaklığında KİT vagon üreticisi eski anonim şirket. TCDD'nin raylı araçların ve parçalarının imalâtı, onarımı ve bakımından sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Konser Salonu</span> Ankarada tarihi bir konser salonu

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Konser Salonu , Ankara’da 1961-2020 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın (CSO) konserlerini verdiği ve provalarını gerçekleştirdiği 800 kişilik konser salonudur. Günümüzde Devlet Çoksesli Korosu'na tahsis edilmiştir.

Maltepe Havagazı Fabrikası 1929-1990 yılları arasında Ankara'nın Maltepe semtinde faaliyet gösteren elektrik santralı ve havagazı üretim tesisi.

<span class="mw-page-title-main">Škorpion vz. 61</span>

Škorpion vz. 61, 7.65 mm çapında, 1959'da Miroslav Rybář (1924–1970) tarafından geliştirilen ve Samopal vzor 61 resmi adı altında Çekya'nın Uherský Brod kasabasında bulunan Česká zbrojovka silah fabrikası tarafından üretilen makineli tabancadır.

<span class="mw-page-title-main">Makine ve Kimya Endüstrisi</span> Millî Savunma Bakanlığına bağlı anonim şirket

Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi, 15 Mart 1950 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin her türlü silah, mühimmat, roket, araç ve gereç ihtiyaçlarını karşılamakla görevli ve Millî Savunma Bakanlığına bağlı olarak savunma sanayi alanında faaliyet göstermek amacıyla kurulan kurum. Kamu iktisadi teşebbüsü olarak kurulan MKE, 3 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla 7330 sayılı Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi Hakkında Kanun ile anonim şirkete dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Huich'on</span>

Hŭich'ŏn Kuzey Kore'nin Chagang bölgesinden bulunan bir şehirdir. 2008 sayımlarına göre nüfusu 168,180 kişidir.

Krasnıy Oktyabr, 1889-2007 yıllarında var olan Bersenevskaya Setinde bulunan Moskova şekerleme fabrikası idi. Einem tarafından 1890'larda inşa edildi, Ekim Devrimi'nden sonra millileştirildi ve gerçek adını aldı. 2000'li yıllarda, "United Confectioners" şirketine girdi. İşletmenin kapanmasından sonra fabrika binaları korunmuş ve ofislere, perakende ve sergi alanlarına dönüştürülmüştür. Fabrikanın son sahipleri aynı zamanda Nizhnyaya Krasnoselskaya Caddesi'ndeki Babaevskiy şekerleme fabrikasının yeni binasında bulunan üretim tesisleri bulunan tüzel kişiliğini de elinde tuttu.

<span class="mw-page-title-main">Alman Tank Müzesi</span> Müze

Alman Tank Müzesi Munster, Almanya'daki Munster Eğitim Alanı kampının bulunduğu yerde yer alan bir zırhlı savaş aracı müzesidir. Temel amacı 1917'den beri Alman zırhlı birliklerinin tarihinin belgelenmesidir.

Makine üretiminin ana alanları takım tezgahlarının hazırlanması, traktör ve otomobil ekipmanı, gemi yapımı, uçak yapımı, Tarımsal Makine Yapımı, Elektrik Mühendisliği, Radyo Mühendisliği ve otomasyon ekipmanlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">SEKA Kâğıt Müzesi</span>

SEKA Kağıt Müzesi veya SEKA Mehmed Ali Kağıtçı Müzesi, Türkiye'nin Kocaeli ilinde bulunan bir sanayi mirası müzesidir. Türkiye'nin en büyük endüstriyel mirasının müzeye dönüşüm projesidir. 6 Kasım 2016 tarihinde ziyarete açılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.