İçeriğe atla

Fetali Han Hoyski

Fetali Han Hoyski
Azerbaycan Başbakanı
Görev süresi
28 Mayıs 1918 - 14 Nisan 1919
Yerine geldiğiYeni makam
Yerine gelenNesib Bey Yusufbeyli
Azerbaycan Dışişleri Bakanı
Görev süresi
24 Aralık 1919 - 1 Nisan 1920
Yerine geldiğiMemmed Yusuf Caferov
Yerine gelenMakam kaldırıldı
Görev süresi
26 Aralık 1918 - 14 Mart 1919
Yerine geldiğiAlimerdan Topçubaşov
Yerine gelenMemmed Yusuf Caferov
Azerbaycan Savunma Bakanı
Görev süresi
18 Kasım 1918 - 25 Aralık 1918
Yerine geldiğiYeni makam
Yerine gelenSamet bey Mehmandarov
Kişisel bilgiler
Doğum 7 Aralık 1875
Şeki, Rus İmparatorluğu (şimdi Azerbaycan)
Ölüm 19 Haziran 1920 (44 yaşında)
Tiflis, Gürcistan
Partisi Tarafsız
Bitirdiği okul Moskova Devlet Üniversitesi
Mesleği Siyasetçi
Dini Şii İslam
İmzası
Nemesis Operasyonu
Ermenistan'ın başkenti Erivan'daki Kırım müzesinde Nemesis Operasyonu hakkındaki sergi
Arka plan
Öldürülenler
Suikastçiler ve planlayanlar
Sonrası

Fetali Han Hoyski (Azerice: Fətəli xan Xoyski; 7 Aralık 1875 - 19 Haziran 1920), Azeri avukat, Rus İmparatorluğu Devlet Meclisi üyesi ve daha sonra 1918'de kurulan bağımsız Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı.

Gençliği

Fetali Han, 7 Aralık 1875 tarihinde Şeki'de, Rus Ordusunun albayı olan İsgender Hoyski'nin ailesinde doğdu.[1][2] Aile kökeni Hoy kentinden geldiği için, soyadları Rusça Hoylu anlamında Hoyski soyadını benimsemiştir. Hoy Hanı olan büyük dedesi Cafer Qoli, Kaçar şahı Fath-Ali Şah tarafından yenildi ve 20.000 kişilik ordusu ile Eçmiyazin'e çekildi. 1804-1813 Rus-Kaçar savaşında Cafer Qoli Han Rus İmparatorluğu'nun yanında yer aldığı için Çar I. Aleksandr tarafından Şeki kağanlığına han olarak atandı ve rütbesi teğmen albaylığa yükseltilmiştir. Fatali Khan, 1901 yılında mezun olduğu Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde okudu. Mezun olduktan sonra Khoyski Gence, Sohum, Batum, Kutaisi'de avukat olarak çalıştı. Yekaterinodar ilçe mahkemesinin savcı yardımcılığına atandıktan sonra sosyo-politik faaliyetlere katılmaya başladı.

Siyasi kariyeri

Rus İmparatorluğu

Fatali Han Hoyski (solda oturmuş), II. Devlet Duması bir grup milletvekili ile. 1907

Hoyski, Yelizavetpol Guberniyası'ndan Rus İmparatorluğu'nun İkinci Dumasına milletvekili seçildi. 2 Şubat 1907'de Duma'dan önce bir konuşma yaparken, Azerbaycan ve Kafkaslardaki Rus sömürgecilik politikalarını eleştirdi. Resmi olarak Anayasa Demokrat Partisi'ne (Kadetler olarak bilinir) kayıtlı olmasına rağmen, Duma'daki Müslüman kesime de katıldı.[2] 27 Mart'ta Rusya'daki 1917 Şubat devriminden kısa bir süre sonra Hoyski, Müslüman Ulusal Konseyleri (ÇUŞ) Geçici Yürütme Komitesi'ne üye oldu. 26-31 Ekim 1917'deki ilk Musavat zirvesi sırasında Hoyski, Azerbaycan için özerklik lehine konuştu. Aralık 1917'de yeni oluşturulan Transkafkasya Sejm üyesi seçildi ve daha sonra bağımsız bir Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Adalet Bakanı olarak atandı.

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti

Hoyski'nin inisiyatifinde yayınlanan ADR pullarından biri

28 Mayıs 1918'de cumhuriyet dağıldı ve bağımsız bir Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi. Cumhuriyet dünyasında ilk defa işlev gören ve Müslüman dünyaya dayanan ilk devletti. Fatali Han cumhuriyetin ilk kabinesini kurmakla görevlendirildi. Başbakan Hoyski, 30 Mayıs 1918'de bağımsız bir Azerbaycan cumhuriyetinin ilan edilmesi konusunda dünyanın ana siyasi merkezlerine radyogram göndermekten onur duyuyordu.[3] Hükûmet Gence şehrinde geçici ikametgâhına taşındığında hükûmet ciddi zorluklarla karşılaştı. Azerbaycan devleti ateş altında kaldı.17 Haziran'da Fatali Han, Ulusal Konseyin kapalı oturumunda hükûmetin istifasını ilan etti, ancak hükûmeti yeniden oluşturmak üzere görevlendirildi. Başbakanlık görevine ek olarak, ikinci hükûmette adalet bakanlığı görevini yürüttü.[3] Hoyski, Bakanlar Kurulu Başkanı ve İçişleri Bakanı olarak görev yaptı.17 Haziran 1918'de Nasib Yusufbeyli liderliğindeki Hoyski tarafından ikinci hükûmet kuruldu. Türk hükûmeti ile ittifak kurmada, Merkezi Hazar Diktatörlüğünü Bakü'de yenilgiye uğramasında ve diğer ülkelerle diplomatik ilişkiler kurmada önemli bir rol oynadı. Hoyski bu görevde Azerbaycan devletini korudu. Ayrıca Paris Barış Konferansı'nda Azerbaycan'ın bağımsızlığını tanıyarak Azerbaycan'ın bağımsızlığını savundu.[3] Azerbaycan Devlet Üniversitesi'ni kurduğu için de kredilendirildi. Hoyski tarafından kurulan üçüncü hükûmet döneminde, Ulusal Konsey Başkanı ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Görev süresi boyunca Yelizavetpol Guberniyası adlarını kaldırmayı ve Gence'nin tarihi adını tekrar vermeyi ve Karyagino ilçesini Cebrayıl eyaletine yeniden adlandırmayı, çok partili bir sistem kurmayı, Azerbaycan posta pullarını ve Azerbaycan para birimi Manat'ı kurmayı, okulları kurmayı ve Azerice eğitim veren kolejler açmak adına çabalamıştır. Mart 1919'da üçüncü hükûmet dağıldı. Ocak 1920'de, Müttefik Kuvvetler de facto Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Müttefik Güçler Konseyi'ni tanıdığında[4] Sovyet Dışişleri Komiseri Georgy Chicherin tekrar tekrar Hoyski'ye Anton Denikin ve Beyaz hareketiyle yüzleşmesi için yeni bir cephe açmasını istedi. Fatali Han'ın ADR'nin Rusya'nın iç işlerine karışmayacağını söyleyerek olumsuz yanıtlar verdiği. Son dördüncü yazışmasında Chicherin, Khoyski'yi Azerbaycan'ın 11. Kızıl Ordusu'nun işgali hakkında bilgilendirdi. Hoyski, 28 Nisan 1920'de Bolşevik Kızıl Ordu'nun Bakü'yi işgal etmesinden önce ailesini Tiflis'e taşıdı.

Suikast

19 Haziran 1920'de Tiflis'te Nemesis Operasyonu çerçevesinde Ermeni saldırganlar Aram Yerganyan ve Misak Kirkoryan tarafından[5] gerçekleştirilen silahlı saldırıda öldürüldü.[5][6][7] Cenaze töreni Tiflis'te İran konsolosluğu tarafından düzenlenmiştir.[8][9]

Ayrıca bakınız

  • Azerbaycan Millî Şurası

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "ХРОНОС — всемирная история в интернете. Хойский Фатали Хан Искендер оглы". 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021. 
  2. ^ a b "Fuad Akhundov, "Fatali Khoyski - Prime Minister (1875-1920), Azerbaijan International, vol. 6.1, Spring 1998". 11 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 
  3. ^ a b c Ahmadova, Firdovsiyya (2017). "Founders of the Republic: Fatali Khan Khoyski"(PDF). irs-az.com/new/pdf/201508/1440762901408949551.pdf. Archived from the original (PDF) on 2017-07-14.
  4. ^ Fuad Akhundov (Spring 1998). "Alimardan Topchubashev - Minister of Foreign Affairs (1862-1934) 5 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Azerbaijan International. p. 31. Retrieved 2010-07-09.
  5. ^ a b Motta, Giuseppe (2013). Less than Nations: Central-Eastern European Minorities after WWI, Volume 2. Cambridge Scholars Publishing. p. 18. ISBN 9781443854290
  6. ^ "Nemesis Operasyonu (Rusça), Ermeni Kalma Sanatı: armenianarthall.com". 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2013. 
  7. ^ Newton, Michael (2014). Famous Assassinations in World History: An Encyclopedia. ABC-CLIO. pp. 269–270 3 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ISBN 9781610692861
  8. ^ "Storm over the Caucas: A glance at the Iranian regional relations with the republics of Azerbiajan, Armenia and Georgia in the first period of independence 1917-1921" ( In Persian), Kaveh Bayat, The center for documents and diplomatic history, Tehran 2001, First ed., ISBN 964-361-065-9, p. 410
  9. ^ "Storm over the Caucas: A glance at the Iranian regional relations with the republics of Azerbaijan, Armenia and Georgia in the first period of independence 1917-1921" ( In Persian), Kaveh Bayat, The center for documents and diplomatic history, Tehran 2001, First ed., ISBN 964-361-065-9 s. 410


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

Yelizavetpol Guberniyası, bir Rus İmparatorluğu guberniyası. Merkezi Yelizavetpol'dür.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Muharebesi (1918)</span> 1. Dünya Savaşı sırasında Rus ve Türk orduları arasında geçen savaş

Bakü Muharebesi, 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu, Merkezi Hazar Diktatörlüğü ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti</span> Güney Kafkasyada eski bir devlet

Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti (TDFC), Transkafkasya Federasyonu veya Kafkasardı Federatif Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu'nun çöküşü sonucunda, 1918'in Ocak ayından itibaren başlayan hazırlıkların ardından 22 Nisanda bugünkü Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan topraklarında oluşturulmuş federatif devlettir. 26 Mayıs 1918 tarihinde Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın ve 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilan edilmesi ile TDFC'nin varlığı sona ermiştir.

Azerbaycan Millî Şûrası, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk delegeli yasama organıdır. İlk olarak 27 Mayıs 1918 ve 17 Haziran 1918 tarihleri arasında, daha sonra 16 Kasım 1918 ve 3 Aralık 1918 tarihleri arasında etkin olmuş bu kurumun sonraki varisi, ülkede genel seçim yoluyla oluşturulan Azerbaycan Parlamentosu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aram Yerganyan</span>

Aram Yerganyan (Ermenice: Արամ Երկանեան;, Ermeni devrimci. Ermeni Kırımı'nda ve Bakü'deki Ermenilerin katledilişinde rol aldıkları iddiasıyla intikam eyleminde bulunarak Bahattin Şakir ve Fetali Han Hoyski'ye suikast düzenlemiştir. Ermeni ulusal kahramanı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Memmedhasan Hacınski</span> Azerbaycanlı devlet adamı

Memmedhasan Caferkulu oğlu Hacınski Azerice: Məmmədhəsən Cəfərqulu oğlu Hacınski; 1875-1931, Azerbaycanlı mimar, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde (ADC) içişleri, dışişleri ve maliye bakanlığı görevlerinde bulunmuş politikacı. Ayrıca ADC'nin son başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Davud Hüseynov</span> Azerbaycanlı politikacı (1894-1938)

Mirzə Davud Hüseyinov — Azerbaycan Devrim Komitesi Başkan Yardımcısı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 1921 Mayıs-Aralık tarihleri arasında Dış İşleri Bakanı, 1925 yılı içinde Maliye Bakanı. Ayrıca Yüksek İktisat Şûrası Başkanlığı, Transkafkasya SFSC XKS Başkan Yardımcılığı, Transkafkasya SFSC Halk Maliye Komiserliği, Tacikistan Komünist Partisi Merkez Komite Birinci Kâtipliği (1930-1933) görevlerinde de bulunmuştur.

Transkafkasya Seymi veya Mâverâ-yı Kafkas Seymi, Ekim Devriminden sonra Güney Kafkasya'da var olan ve Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin yüce yasama organı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu</span>

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Parlamentosu, 7 Aralık 1918 tarihinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Feridun Bey Köçerli</span> Azerbaycanlı yazar

Firidun bey Ehmedbeyoğlu Köçerli, Azerbaycanlı yazar, filolog ve edebiyat eleştirmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Reşid Han Kaplanov</span> Azerbaycanlı devlet adamı

Reşid Han Zavid oğlu Kaplanov, Reşid Han Kaplanov olarak da bilinir, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin beşinci ve dördüncü kabinelerinde Maliye Bakanı ve Eğitim ve Din İşleri Bakanı olarak görev yapan Kumuk etnik kökenli Azerbaycanlı bir devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Halil Bey Hasmemmedov</span> Azerbaycanlı siyasetçi

Halil Bey Hasmemmedov, Azerbaycanlı siyasetçi ve diplomat. Rusya İmparatorluğu İkinci ve Üçüncü Devlet Duması uyesi, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti İçişleri Bakanı ve Adalet Bakanı ve Azerbaycan'ın son Osmanlı İmparatorluğu Büyükelçisi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Esedullayev</span>

Mirza Esedullayev, Azerbaycanlı bir sanayici, hayırsever ve devlet adamı. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin üçüncü kabinesinde Sanayi ve Ticaret Bakanı olarak görev yapmıştır.

Camo bey Hacınski - Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin 4. ve 5. hükûmetlerinde Posta ve Telgraf Bakanı ve Halk Cumhuriyeti Cumhuriyet Ulusal Konseyi üyesi, politikacı, devlet adamı, tiyatro ve sanat eleştirmenidir. Bazı kaynaklarda Azerbaycan marşının sözlerinin yazarı olarak geçmektedir.

Ekber ağa Şeyhulislamov, Azeri halk figürü ve politikacı. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin birinci kabinesinde Tarım ve Çalışma Bakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Memmed Yusuf Caferov</span>

Memmed Yusuf Caferov Azerbaycanlı avukat, bilim insanı, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin Sanayi ve Ticaret Bakanı ), Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı.

Rüstem Han Hoyski - Azerbaycan'ın ulusal bağımsızlık hareketinin aktif katılımcılarından biri. Fetali Han Hoyski ve Hüseyngulu Han Hoyski'nin küçük kardeşi, Korgeneral İskender Han Hoyski'nin oğludur.

1. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Hükûmeti 28 Mayıs 1918 ile 17 Haziran 1918 tarihleri arasında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ni (ADC) yönetmiştir. Azerbaycan'ın 28 Mayıs 1918'de bağımsızlığını ilan etmesinden sonra kuruldu ve Azerbaycan başbakanı Fetali Han Hoyski tarafından aşağıdaki bileşimle kuruldu:

<span class="mw-page-title-main">Hüsrev Bey Sultanov</span> Azeri siyasetçi

Hüsrev Bey Alipaşa Bey oğlu Sultanov, aynı zamanda Hüsrev Bey Sultanov olarak da bilinir, Azerbaycanlı devlet adamı, Karabağ Genel Valisi ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Savunma Bakanıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.