İçeriğe atla

Feridun Bey Köçerli

Firidun bey Köçerli

Firidun bey Ehmedbeyoğlu Köçerli (Azerice: Firidun bəy Köçərli;[1] Rusça: Фиридун-бек Кочарлинский ya da Кочарли) (26 Ocak 1863, Şuşa – 1920, Gence), Azerbaycanlı yazar, filolog ve edebiyat eleştirmenidir.

Hayatı

Köçerli, Ahmed Bey Köçerli'nin tek çocuğu olarak 1863 yılında Şuşa'da doğdu. Firidun, yerel Rus-Müslüman okulundan mezun oldu ve Gori'deki Transkafkasya Öğretmenler Okulu'na kabul edildi. 1885'te diplomasını aldıktan sonra Erivan'da bir Rus-Müslüman okulunda Azerice ve din dersleri vermeye başladı.[2] 1895'te mezun olduğu okulda öğretmenlik yapması için Gori'ye geri döndü.[3]

Yazılı Azerbaycan dilinin standartları hakkında sorular soran ilk Azerbaycan edebiyatçılarından biriydi.1895'te ilk makalesini Tatar Komedileri ("Tatar", 1920'den önce Azeriler için ortak bir Rusça isimdi), ardından Edebiyatımız Üzerine Denemeler (1904) yazdı. 1903'te 130 Azerbaycanlı yazar ve şair hakkında eleştiriler içeren kritik bir eser olan Azerbaycan Tatarlarının Edebiyatı adlı ilk akademik çalışmasını yayımladı. Sonraki yıllarda Mirza Fatali Akhundov (1911) ve Gift to Children (1912) gibi bazı küçük eserler yayınladı. Köçerli, çoğu Rus yazarlardan oluşan Avrupalı yazarların eserlerini de Azericeye çevirdi. Başlıca akademik çalışması, ölümünden beş yıl sonra, sadece 1925'te yayınlanan Azerbaycan Edebiyatı Tarihi Üzerine Konular'dır. Azerbaycan edebiyatının tarihi ve gelişimi hakkında bilimsel verileri derlemeye yönelik ilk başarılı girişimlerden biriydi.[3] Köçerli'ye büyük hayranlık duyan Yusif Vazir Çamanzaminli,[4] 1921'de İstanbul'da yayınlamıştı. Bu kitabın bir kopyası Bakü'de Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Tarih Arşivlerinde bulunmaktadır.

1917–1918'de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şurası'nın üyesiydi.1918–1920'de Köçerli Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosuna seçildi.

1920 baharında, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin Sovyet işgali sırasında (1918-1920), Bolşevik taklidi yapan Ermeni taşnaklar (şovenist Ermeni partisi "Ermeni Devrimci Federasyonu" üyeleri), suçu olmayan Köçerli'yi tutuklayarak Gence'ye götürdüler. Köçerli'nin serbest bırakılması için Bakü'den Gence'ye özel elçiler gönderildi ancak iki gün sonra geldiklerinde çok geç olmuştu. Taşnaklar mahkemeye çıkmadan onu zaten öldürmüştü. Köçerli, öldüğü sırada 1918'de kendi isteği üzerine kurulan Gazakh Öğretmenler Semineri'nin müdürüydü.[2]

Bakü, Zakatala ve Şeki'de çalışmış olan Kazahlı bir öğretmen olan Badisabah Köçerli ile evliydi.[3]

Miras

Sovyet döneminde Köçerli'nin eserleri, anti-Komünist Müsavat Partisi ile olan siyasi ilişkisi nedeniyle büyük ölçüde bilinmiyordu. Azerbaycan Devlet Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrencisi olan Bakir Nabiyev, arşivlere erişerek ve hayatta kalan meslektaşları ve öğrencilerinden bazılarıyla röportaj yaparak Köçerli'nin mirasını araştırmaya başladığı yıla kadar, 1957'ye kadar hala bilinmiyordu. 1960'ta Nabiyev, Köçerli'nin literatüre katkılarına adanmış ilk monografiyi yayınladı.[3]

Kaynakça

  1. ^ Azerbaycan Sovyet Ensiklopedisi, Volume V, s. 554
  2. ^ a b (Azerice) Literaty Criticism 4 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Shams Rufullayeva
  3. ^ a b c d (Rusça) Firidun bey Kocharli: National Teacher and Outstanding Philologist[][] by Galina Mikeladze. Azerbaijanskie Izvestia
  4. ^ Yusif Bey Vazirov (Chamanzaminli), A Glimpse of Azerbaijan Literature (Istanbul: Istanbul Publishing House 1337 (1921), 103 pages. Azerbaijani language in Arabic script.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Muharebesi (1918)</span> 1. Dünya Savaşı sırasında Rus ve Türk orduları arasında geçen savaş

Bakü Muharebesi, 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu, Merkezi Hazar Diktatörlüğü ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Necef Bey Vezirov</span>

Vezirov Necef Bey Fatalı Bey oğlu - Azerbaycan dram yazarı, gazeteçi-yazar, Azerbaycan tiyatrosunun kurucularından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan tiyatrosu</span>

Azerbaycan'da tiyatro sanatının kökleri Azeri halkın yaşamı, şenlik ve düğün gelenekleri, ayrıca bakış açısı ile ilgilidir. Tören, ayin ve oyunlardaki gösteri unsurları bağımsız halk tiyatrosunun oluşmasında önemli rol oynamıştır. Azerbaycan halk tiyatrosu realist özellik taşımıştır. Halk tiyatrosunun repertuvarını belirli etik içerikli küçük performanslar, özellikle de fars, teşkil etmiştir. Azerbaycan tiyatrosu geleneksel halk tiyatro ve batı etkisi altında gelişen profesyonel tiyatro olarak ele alınabilir. Ancak Azerbaycan profesyonel tiyatrosunun oluşumunda halk tiyatrosu önemli rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Edebiyatı Müzesi</span>

Nizami Gencevi onuruna Azerbaycan Edebiyatı Müzesi, Bakü'de 12. yüzyıl şairi Nizami Gencevi'nin 800'üncü doğum yıldönümü münasebetiyle 1939 yılında kurulan, 1945'te ziyarete açılan edebiyat müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Vezir Çemenzeminli</span> Azeri yazar

Yusuf Vezir Çemenzeminli, Azeri yazar, araştırmacı, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Sani Ahundov</span>

Süleyman Sani Ahundov Çarlık Rusyası ve Sovyet dönemi Azeri şairi ve yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Memmedhasan Hacınski</span> Azerbaycanlı devlet adamı

Memmedhasan Caferkulu oğlu Hacınski Azerice: Məmmədhəsən Cəfərqulu oğlu Hacınski; 1875-1931, Azerbaycanlı mimar, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde (ADC) içişleri, dışişleri ve maliye bakanlığı görevlerinde bulunmuş politikacı. Ayrıca ADC'nin son başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Teymur Guliyev</span>

Teymur Guliyev, Azeri devlet adamı. Azerbaycan SSC Halk Komiserleri Sovyeti Başkanı (1937-1946) ve Azerbaycan SSC Bakanlar Konseyi Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Cihangir Berker</span> Azerbaycanlı tümgeneral

Cihangir Berker veya Cihangir Bey Novruzov Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bir subayı, Türk Silahlı Kuvvetleri tuğgeneralidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan askerî tarihi</span>

Modern Azerbaycan ordusunun tarihi, 1918'de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri 26 Haziran 1918'de kurulduğunda, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ne dayanmaktadır. ADR Savunma Bakanı Dr. Khosrov bey Sultanov olmuştur. Bakanlık resmi olarak kurulduğunda, General Samet bey Mehmandarov, bakan ve Lt-Gen, Aliağa Şıhlinski yardımcısı oldu. ADR Ordusu Genelkurmay Başkanı Maj-Gen'di. Habib Bey Salimov, Mammad Bey Şulkevich ve Maj-Gen. Abdulhamid Bey Gaytabaşı da rehber oldular.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli</span>

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli veya Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi, Rus-Ermeni savaşı, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, Eylül ayından başlayarak 4 Aralık 1920 tarihine kadar geçen sürede, eski Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu toprakları üzerinde kurulmuş olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni Sovyet hükûmeti kurmak için gerçekleştirdiği askerî seferdir. Müdahale, Ermeni Bolşeviklerin başkent Erivan ve diğer şehirlerde çıkardıkları ayaklanma ile de eş zamanlıdır. Müdahale, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesine ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasına neden olmuştur.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Milli Ordusu, Azerbaycan'ın bağımsızlığından sonra 1918 yılında Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Hükûmeti tarafından oluşturulan milli bir ordudur. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti silahlı kuvvetlerinin teşkilatı, cumhuriyetin ilanından itibaren başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Âşık Peri</span>

Aşık Peri - Azerbaycanlı aşık, şair.

<span class="mw-page-title-main">Habib Bey Selimov</span>

Selimov Hebib Bey Hacı Yusuf oğlu Tümgeneral, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin ilk Genelkurmay Başkanı, “Asgeran Savaşı Kahramanı” olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ceyhun Hacıbeyli</span> Rus dilbilimci (1891-1962)

Ceyhun Hacıbeyli veya Ceyhun Hacıbeyov, Azerbaycanlı yazar, gazeteci ve etnograftı.

<span class="mw-page-title-main">Hüsrev Bey Sultanov</span> Azeri siyasetçi

Hüsrev Bey Alipaşa Bey oğlu Sultanov, aynı zamanda Hüsrev Bey Sultanov olarak da bilinir, Azerbaycanlı devlet adamı, Karabağ Genel Valisi ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Savunma Bakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Velibeyov, Seferali bey</span>

Seferali bey Hasan bey oğlu Velibeyov (Velibeyli) - tanınmış bir Azerbaycanlı eğitimci, yayıncı, öğretmen ve tercüman. Transkafkasya (Gori) öğretmen okulunun Azerbaycan şubesinin ilk mezunu. Azerbaycan dilinde okuma üzerine ilk ders kitaplarının yazarı ve derleyicisi.

Zeynal bey Vezirov Azerbaycanlı bir siyasetçi, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti parlamentosu üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Kazah</span> Türk asker

Mehmet Kazah veya Gülmemmed Gülmemmedov, Azerbaycan Cumhuriyeti Ordusu'nun subayı, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Albayıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.