İçeriğe atla

Ferhad Paşa

Ferhad Paşa
Kubbealtı veziri
Hükümdar I. Süleyman
Kişisel bilgiler
Doğum 1485
Ölüm 1525
İstanbul

Ferhad Paşa ya da Damad Ferhad Paşa (1485[1] - Ekim / Kasım 1525[1][2]), Osmanlı devlet adamı.

Memlük Beyi Canberdi Gazâlî'nin ayaklanmasının bastırılması sırasında, Suriye'ye düzenlenen seferin serdarı olarak atandı. I. Selim'in İran'a ve I. Süleyman'ın Rodos'a düzenlediği seferlerde yer aldı. I. Süleyman'ın kız kardeşi Beyhan Sultan ile evlenerek Damad unvanını aldı. Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa ve Pargalı İbrahim Paşa'ya karşıydı. 1525 yılında I. Süleyman'ın emriyle idam edildi.

Kökeni ve ilk yılları

Ferhad Paşa, Arnavut[2] ya da Hırvat[1] kökenlidir. I. Selim'in ilerlemesine katkıda bulunan kişisel hizmetkarlarından biriydi.[3] Enderûn'da eğitim gördü. Kariyerine yeniçeri olarak başladı[2] ve 1516'da Rumeli Beylerbeyi oldu. 1518'de İran'a karşı düzenlenen sefere katıldı.[4] Bazı tarihçiler tarafından "ordudaki en gösterişli asker" olduğu iddia edildi.[5]

1521'de Osmanlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen Şam kuşatması

Selim'in 1520'de ölümünden sonra, Şam Osmanlı Valisi Canberdi Gazâlî, Osmanlı İmparatorluğu'na isyan etti. Gazâlî, Cuma namazlarında verilen vaazlarda, Osmanlı sultanının adından bahsedilmesini yasakladı, Osmanlı yetkililerini ve askerlerini Suriye'den kovdu ve Osmanlı kıyafetini yasakladı. Kendisini sultan ilan ettikten sonra Trablusgarp, Hama ve Humus kentleri isyanına ortak oldu.[6] Safevî İmparatoru Şah İsmail ve Osmanlı'nın Mısır Valisi Hayır Bey'in desteğini aldıktan sonra yine de bir ordu kurdu ve Halep'i fethetmeye başladı. Ancak Halep halkı Osmanlı saltanatını destekledi ve Gazali'nin isyanına karşı direndi. Ordusu şehri 15 gün kuşattı ve bu süre zarfında 200'den fazla sivil ve Osmanlı askeri öldürüldü. Daha sonra Şam'a gitmek zorunda kaldı.[6] Şubat 1521'de Ferhad Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Şam eteklerine vardı ve Canberdi'nin askerleri ile karşılaştı.[7] Canberdi'nin ordusu Osmanlı askerlerine yenik düştü ve 6 Şubat'ta idam edildi. Canberdi'nin kesilen başı Ferhad Paşa tarafından Süleyman'a gönderildi.[a][5][9] Canberdi Gazali İsyanının bastırılmasıyla birlikte Suriye'deki Memlûklerin etkisi nihayet sona erdi.[6] Ferhad Paşa geçici olarak Şam Beylerbeyliğine atandı.[2]

Süleyman, Ferhad Paşa'yı övdü ve kız kardeşini ona eş olarak verdi.[5][7] 1524'te Piri Mehmed Paşa'nın bu pozisyon için bir başkasını tavsiye etmesine rağmen[3] üçüncü vezir yaparak onu destekledi.[2]

Düşüşü

İlk başta Ferhad Paşa Süleyman'ın takdirini kazanmış olsa da, 1523 yazında Pargalı İbrahim Paşa'nın sadrazamlık görevine yükselmesi ile Ferhad Paşa'nın düşüşü birbirine bağlanmıştır.[3]

Ferhad Paşa, kişisel düşmanlarını, yasalara aykırı olarak Osmanlı Devleti'nin düşmanı olarak idam etti ve rüşvet aldı. Süleyman, İbrahim Paşa'nın[3] önerisiyle Ferhad Paşa'yı görevinden aldı ve geri çağırdı. Ancak Süleyman'ın annesi ve kız kardeşi (Ferhat Paşa'nın karısı) Süleyman'ı Ferhad Paşa'yı affetmesi için ikna etti.[5] Süleyman, daha sonra Ferhad Paşa'yı deneme amacıyla Semendire'ye sancakbeyi olarak gönderdi.[2] Ancak Ferhat Paşa geçmişteki hatalardan sonuç çıkarmadı ve kendisine emanet edilen topraklarda rüşvet almaya devam etti.[5] Sonuç olarak, yine görevden uzaklaştırıldı.

Bragadino'nun açıklamasına göre, Ferhad Paşa kendisinin yargılanması esnasında İbrahim Paşa'ya küfür etti ve ona bardassa (alçak; kaba haliyle homoseksüel; pasif yozlaşmış sodomite) dedi.[10][11] Süleyman Ferhad Paşa'yı dışarı çıkarmalarını emretti. Ferhad Paşa dışarı çıkarmaya çalıştıklarında küfür etti, direndi ve zorla sürüklenmek zorunda kaldı. Diğer rivayetler farklıdır. Bragadino'nun raporuna göre, Ferhat Paşa bir bıçak çıkardı ve kavga etti, onu bağladılar ve başını kestiler. Kesik başlı vücudu üç gün boyunca yerde kaldı.[10] Lamb'a göre Ferhad Paşa boğuldu. "Hükümdarın annesi bu ölüm yüzünden büyük üzüntüye düştü ve hükümdar sadece onu hapsetme emri verdiğini, ancak direndiğini ve yanlışlıkla öldürüldüğünü bahane etti."[10][11] Bu olay 19 Ekim'de[12] (veya 1 Kasım[1]) 1525'te Edirne'de oldu.

Kişiliği

“Vahşilik, onun doğasının bir parçasıydı.”[5] Savaşta yararlıydı, ancak bir eyaleti yönetirken onun yöntemleri sürekli şikayetlere yol açtı.[5] Peçevî onun hakkında şöyle yazdı: "Arnavut kökenli gururlu ve açgözlü bir adamdı." Vezirlikten alındıktan sonra Semendire'ye sancak beyi olarak geri gönderilmesine rağmen, hırsını durduramadı ve dilini tutamadı. Kendisine yönelik sürekli şikayetler sonucunda, padişah koltuğunda Edirne'de başını kaybetti. Bu olay 931 yılında (1524/25) gerçekleşti.

Ailesi

I. Selim'in kızı, Süleyman'ın kız kardeşi Beyhan Sultan ile evliydi. Görünüşe göre çiftin ilişkisi yakındı çünkü kocasını savunurken o da tüm görevlerden uzaklaştırıldı. Onun sayesinde Ferhad Paşa'ya kariyerine yeniden başlama şansı verildi. Ferhad Paşa'nın infaz edilmesinden sonra Beyhan Sultan, kardeşi Süleyman ile ilişkisini kesti. Onunla annesinin evinde buluştuğunda şöyle demeye cüret etti: "Umarım yakında kardeşim için yine yas tutarım."[10][5]

Bu evlilikten çocuk olup olmadığı bilinmemektedir.

Popüler kültürde

Ferhat Paşa, Türk yapımı tarih-kurgu televizyon dizisi Muhteşem Yüzyıl'ın karakterlerinden biridir; rol Kıvanç Kılınç tarafından canlandırıldı. Ayrıca 2003 yapımı Hürrem Sultan adlı Türk televizyon dizisinde ise Ferhat Paşa rolü Gülhan Elmalıoğlu tarafından canlandırıldı.

Notlar

  1. ^ Theodore Spandounes'a atıf yapan Jorga, savaştan sonra adamlarından biri tarafından öldürüldüğünü yazmıştır.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Öztuna 2006, s. 233.
  2. ^ a b c d e f Süreyya, 2. cild 1996, s. 517.
  3. ^ a b c d Turan 2009, s. 24.
  4. ^ Uzunçarşılı 1988, 2 cild, s. 283.
  5. ^ a b c d e f g h Lamb 1951, s. 78.
  6. ^ a b c Rogan 2009, s. 24.
  7. ^ a b Peirce 1993, s. 57.
  8. ^ Iorga 2008, s. 17.
  9. ^ Uzunçarşılı 1988, 2 cild, s. 295.
  10. ^ a b c d Relationi 1855, s. 107.
  11. ^ a b Iorga 2008, s. 18.
  12. ^ Süreyya, 2 cild 1996, s. 517.

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">III. Mehmed</span> 13. Osmanlı padişahı (1595–1603)

III. Mehmed, divan edebiyatındaki mahlasıyla Adlî, 13. Osmanlı padişahı ve 92. İslam halifesidir. Sancağa giden son, I. Süleyman'dan 30 yıl sonra sefere çıkan ilk padişahtır ve bu nedenle de Avusturya’ya karşı kazanılan Eğri Kuşatması’nda ordunun başında olması nedeniyle kendisine Eğri Fatihi unvanı verilmiştir. Döneminde gerçekleşmiş olan Haçova Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa topraklarında kazandığı son büyük zaferidir. Sancak düzenini kaldırmış ve kendisinden önceki hükümdarlar dönemlerinde de süren Celali İsyanları’nı 1595-1603 yılları arasında kanlı şekilde bastırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Süleyman</span> 10. Osmanlı padişahı (1520–1566)

I. Süleyman, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam halifesidir. Batı'da Muhteşem Süleyman, Doğu'da ise adaletli yönetimine atfen Kanûnî Sultan Süleyman olarak da bilinmektedir. 1520'den 1566'daki ölümüne kadar, yaklaşık 46 yıl boyunca padişahlık yapan ve 13 kez sefere çıkan I. Süleyman, saltanatının toplam 10 yıl 1 ayını seferlerde geçirmiştir. Süleyman böylece imparatorluğun hem en uzun süre hüküm süren hem en çok sefere çıkan hem de en uzun süre sefer yapan Osmanlı Sultanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sokollu Mehmed Paşa</span> 36. Osmanlı sadrazamı

Sokollu veya Sokullu Mehmed Paşa, I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde 14 yıl Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Süleyman'ın son sadrazamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibarıyla hem de icraatları, projeleri ve kişiliği sayesinde en önemli Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. II. Selim'in damadı ve Esmehan Sultan'ın eşidir.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim (Osmanlı padişahı)</span> 18. Osmanlı padişahı (1640–1648)

Sultan İbrahim, 18. Osmanlı padişahı ve 97. İslam halifesidir. İbrahim, 8 Şubat 1640'ta ağabeyi IV. Murad'ın ölümü üzerine 25 yaşında ve 18. padişah olarak Osmanlı tahtına çıktı. Şehzadeliğinde çok sıkı bir saray hayatı yaşamış, erkek kardeşleri IV. Murad tarafından öldürtülmüş olduğundan korku içinde büyümüştü.

<span class="mw-page-title-main">Ayas Mehmed Paşa</span> 30. Osmanlı sadrazamı

Ayas Mehmet Paşa veya Ayas Paşa, I. Süleyman saltanatı döneminde 14 Mart 1536-13 Temmuz 1539 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Farklı yıllarda Anadolu, Rumeli ve Şam Beylerbeyi'dir. Ferhad Paşa ile birlikte Canberdi Gazâlî İsyanı'nı bastırdı.

<span class="mw-page-title-main">Serdar Ferhat Paşa</span> 43. Osmanlı sadrazamı

Serdar Ferhat Paşa, III. Murad saltanatı döneminde 1 Ağustos 1591-4 Nisan 1592 tarihleri arasında yaklaşık sekiz ay, 16 Şubat 1595-7 Temmuz 1595 tarihleri arasında da yaklaşık dört ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Sultanzade Civankapıcıbaşı Mehmed Paşa Osmanlı Padişahı Sultan İbrahim saltanatında 31 Ocak 1644 - 17 Aralık 1645 tarihleri arasında bir yıl on ay on yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Sarı Süleyman Paşa ; IV. Mehmed'in saltanatında, 18 Aralık 1685-23 Eylül 1687 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Hadım Sinan Paşa, I. Selim saltanatında 18 Haziran 1515-23 Eylül 1515 ile 26 Nisan 1516-22 Ocak 1517 tarihleri arasında iki kez sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

İstanbul Antlaşması, 22 Temmuz 1533 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve Avusturya Arşidüklüğü arasında yapılan, yazılı olmayan barış antlaşması.

<span class="mw-page-title-main">Pargalı İbrahim Paşa</span> 29. Osmanlı sadrazamı

Pargalı İbrahim Paşa, Makbul İbrahim Paşa, Frenk İbrahim Paşa, Damat İbrahim Paşa ya da öldürüldükten sonraki ünvanıyla Maktul İbrahim Paşa, I. Süleyman saltanatı döneminde 27 Haziran 1523 - 15 Mart 1536 tarihleri arasında sadrazamlık yapan, önemli siyasal ve askerî olaylarda rol oynayan Osmanlı devlet adamı. Sahip olduğu yetkiler sebebiyle Osmanlı İmparatorluğu dış siyasetinin beyni olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hayır Bey</span>

Hayır Bey, Memlük Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu'nda görev yapmış Çerkes asıllı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Halep (eyalet)</span>

Halep Eyaleti veya Halep Beylerbeyliği, 1516 yılında kurulan Osmanlı eyaleti.

<span class="mw-page-title-main">Canberdi Gazâlî İsyanı</span>

Canberdi Gazâlî İsyanı, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Şam Eyaleti'nin Beylerbeyi Canberdi Gazâlî tarafından 1521 yılında çıkarılan isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Beyhan Sultan (I. Selim'in kızı)</span> Yavuz Sultan Selimin kızı

Beyhan Sultan, Osmanlı Padişahı I. Selim'in kızı, Kanuni Sultan Süleyman'ın kardeşi.

<span class="mw-page-title-main">Han Yunus Muharebesi</span>

Han Yunus Muharebesi, 1516-1517 Osmanlı-Memlûk Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Mastaba Muharebesi</span>

Mastaba Meydan Muharebesi, 1521 kışında isyan eden Şam Beylerbeyi Canberdi Gazâlî komutasındaki asiler ile Ferhat Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu arasında gerçekleşmiş ve Osmanlı'nın isyanı bastırmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gazze Muharebesi (1516)</span> Muharebe

Gazze Muharebesi ya da Han Yunus Muharebesi, Sadrazam Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Canberdi Gazâlî komutasındaki Memlük ordusu arasında 1516 sonlarında, Gazze yakınlarında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Estergon Kuşatması (1543)</span>

Estergon Kuşatması, Avusturya Arşidüklüğü'nün elindeki Estergon'un Osmanlı İmparatorluğu tarafından, 25 Temmuz ile 8 Ağustos 1543 tarihleri arasında kuşatılması. Yaklaşık iki hafta süren kuşatma sonrasında şehir Osmanlı egemenliğine girdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.