İçeriğe atla

Ferîdûn Sipehsâlâr

Ferîdûn Sipehsâlâr veya tam adıyla Mecdüddîn Ferîdûn b. Ahmed-i Sipehsâlâr (d. 1219-ö. 1312) Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve tarikatı hakkında ilk menâkıbnâmelerden biri sayılan Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkıb-ı Hazret-i Hudâvendigâr’ın yazarı.[1][2] Eserlerinde Mevlana'nın Ahî Evran'dan haz etmediğini yazar.

Selçuklu ordusunda komutan olması sebebiyle sipehsâlar (kumandan) namıyla tanınmıştır. Mevlânâ'ya 40 yıl müritlik yapmıştır. Mevlânâ'dan sonra Mevleviliğin ilk postnişini olan Hüsâmeddin Çelebi ile eşi tarafından akraba olup, Hüsameddin Çelebi döneminde (1273-1284) Mevlânâ dergâhının malî işlerinden sorumlu olmuştur. Hüsâmeddin Çelebi’nin ardından Sultan Veled’e intisap etmiştir. 1312'de öldüğü sanılmakla birlikte, ölüm tarihi net değildir.[1]

Mevlânâ'yı yakından tanıyan biri olarak gördüklerini ve işitip öğrendiklerini “Risale-i Sipehsâlar be-Menakib-i Hudavendigâr” adlı Farsça kitabında toplamıştır.[3] Ömrü eseri tamamlamaya yetmemiş, kitap oğlu Muhammed Celâleddîn tarafından tamamlanmıştır.Bahaeddin Veled'in İbtidânâme adlı eserinden sonra Mevlevilik ile ilgili yazılmış ilk menâkıbnâme olup, 3 bölümden oluşmaktadır. 1292 yılında yazımına başlanan kitabın ilk bölümü Mevlana'nın oğlu Bahâeddin Veled'e, ikinci ve en kapsamlı bölümü Mevlânâ'ya, üçüncü bölümü ise Mevlânâ'nın dostlarına ve tarikatın postnişin makamında bulunan çelebilere ayrılmıştır. Bu son bölüm büyük ölçüde oğlu Muhammed Celâleddîn tarafından yazılmıştır. Risâle-i Sipehsâlâr, daha sonra yazılmış olan Ahmed Eflâkî'nin Menâkıbü’l- Ârifîn'i ve Lokmânî Dede'nin Menâkıb-ı Mevlânâ gibi eserlere de kaynaklık etmiştir.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b Nuri Şimşekler, "Sipehsalar, Ferîdun", DİA, c. 37, Ankara 1999, s. 260
  2. ^ a b Kemal Taşçı & Seda Şat, "Sipehsâlâr Ferîdûn b. Ahmed'in Risâle-i Sipehsâlâr be-Menâkıb-ı Hüdâvendigâr Adlı Eserinin Türkiye Selçuklu Tarihi Bakımından Ehemmiyeti" 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, c. 1, sayı 2, 2018, ss. 8-9.
  3. ^ "Sipehsâlâr", Biyografya.com, (erişim: 17.2.2021)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mesnevî (Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî)</span> Mevlananın bir eseri

Mesnevî, Mesnevî-i Şerif ya da Mesnevî-yi Manevî, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin altı ciltlik Farsça eseri. Mesnevî, doğu klasik edebiyatında, uyakça müstakil beyitlerinin, ikişer mısrası kafiyeli olan bir nazım türüdür ve muhtelif şairlerin neşrettikleri birer "Mesnevî" vardır. Yalnız, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin çağından beri, Mesnevî dendiği zaman bu kitap olduğu anlaşılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Şems-i Tebrîzî</span>

Şems-i Tebrîzî, İranlı mutasavvıf. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin gönül dünyasında büyük değişikliklere sebep olan ve Mevlânâ tarafından yazılan ilâhî aşk şiirlerinden oluşan "Dîvân-ı Şems-î Tebrîzî" adındaki nazım eser sayesinde tanınan Mevlana'nın sohbet şeyhidir.

<span class="mw-page-title-main">Fîhi Mâ Fîh</span> Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmînin bir eseri

Fîhi Mâ Fîh, Arapça sözcük karşılığı "ne varsa içindedir" manasına gelen, anlam karşılığı ise "ne varsa onun içinde var" veya "ne varsa onda var"a gelen Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin bir eseri.

<span class="mw-page-title-main">Mevlânâ Müzesi</span>

Mevlânâ Müzesi, Konya'da bulunan, eskiden Mevlâna'nın dergâhı olan yapı kompleksinde 1926 yılından beri faaliyet gösteren müzedir. "Mevlana Türbesi" olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Mevlevîlik</span>

Mevlevîlik, 13. yüzyılda yaşamış Mevlana Celaleddin Rumi'nin tasavvufî düşünceleri üzerine, kendisinin ölümü ardından gelişen tarikattır.

Seyyid Burhaneddin (d. 1165, Tirmiz - ö. 1244 Kayseri) Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin yetişmesinde büyük emeği olan İslâm alîmi ve düşünürü.

Mecalis-i Seb'a, Mevlânâ'nın 7 öğüdünün bulunduğu eserdir. Aslı Türkçe olmasına rağmen daha sonra Farsçaya çevrilmiştir. Eserde insan, Allah, varlık konuları işlenmiştir. Terim Türkçeye çevrildiğinde Yediler Meclisi anlamına gelir. Mevlânâ'nın çeşitli câmilerde yedi ayrı sohbet meclisinde yaptığı vaazlarından oluşan ve adını da buradan alan Mecâlis-i Seb‘a , bu sohbetler esnâsında tutulmuş olan notların bir araya getirilmesiyle meydana gelmiştir. Eserin Sultan Veled veya Hüsâmeddin Çelebi tarafından yazıya geçirildiği rivâyet edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ebu'l-Vefa el-Bağdadi</span>

Ebu'l-Vefâ el-Bağdâdî, el-Kâkes veya el-Kürdî lakaplarıyla da bilinen Ebu'l-Vefâ Tâcü'l-Ârifîn Seyyid Muhammed bin Muhammed Arîz el-Bağdâdî, Vefâ'îyye tarikâtının kurcusudur. Menâkıbnâme'sinde Ali el-Mûrtezâ'nın soyundan bir seyyid olduğu kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sema (tasavvuf)</span>

Sema veya Sama,, sufinin musiki nağmelerini dinlerken sesi ve anlamı işitmesi, vecde gelip hareket etmesi ve kendinden geçip dönmesi anlamında bir tasavvuf terimidir.

<span class="mw-page-title-main">Veled Çelebi İzbudak</span> Türk dil ve edebiyat bilgini, şair, milletvekili (1869 - 1950)

Veled Çelebi İzbudak, Mehmet Bahâeddin Veled ya da mahlasıyla Bâhâi, Türk dil ve edebiyat bilgini, şair, milletvekili.

Muhammed Sultan Bahaeddin Veled veya kısaca Sultan Veled, Mevlana Celaleddin Rumi'nin oğlu, Mevlevîliğin asıl kurucusu, ikinci piri ve divan şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Celaleddin Ergun Çelebi</span>

Celaleddin Ergûn Çelebi, Türk mutasavvıf, mevlevî.

Âteşbâz-ı Velî ya da gerçek adıyla Yûsuf bin İzzeddin, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin aşçısı ve Mevleviliğin önemli isimlerinden. 13. yüzyılda adına Konya'da bir türbe yapılmıştır. Ayrıca adına kızıl tuğlalardan bir türbe yaptırılan tarihteki ilk aşçı olarak bilinmektedir.

Ahmed Eflâkî, Karamanoğulları devrinde yaşamış Horasan erenlerinden din ve astronomi âlimi.

Menâkıbnâme ; velilerin, tarikat büyüklerinin ve şeyhlerin kerametlerini konu alan eserlere verilen addır.

Menâkıbü'l Ârifîn, Ahmed Eflâkî'nin Mevlana Celaleddin Rumi ve Mevlevilik hakkındaki kitabı.

Hüsameddin Çelebi Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin, Mesnevî’yi yazmasına vesile olan müridi ve halifesi.

Tasavvuf tarikatları listesi, bu listede gelişmeye bağladığı 8. yüzyıldan, çeşitli kollara ayrıldığı günümüze kadar İslam dünyasındaki tasavvufi tarikatlar listelenecektir.

<span class="mw-page-title-main">Yenikapı Mevlevihanesi</span>

Yenikapı Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Zeytinburnu ilçesinde 16. yüzyılda kurulmuş bir mevlevihane.

Tahsin Yazıcı, Fars dili ve edebiyatı uzmanı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.