İçeriğe atla

Fengshen Yanyi

Fengshen Yanyi
edebiyat eseri
başlık封神演義 Değiştir
ana konusuMuye Muharebesi, Xian (Taoizm), Taoizm Değiştir
yaratıcı çalışma biçimiroman Değiştir
türügods and demons fiction Değiştir
yazarıXu Zhonglin Değiştir
menşe ülkesiMing Hanedanı Değiştir
isim ya da eserin diliBaihua Değiştir
anlatımın geçtiği zamanMÖ 11. yüzyıl Değiştir
anlatımın geçtiği konumShang Hanedanı Değiştir
karakter listesilist of Investiture of the Gods characters Değiştir
betimlenenWu, Di Xin, Jiang Ziya Değiştir

Fengshen Yanyi (geleneksel Çince: 封神演義; basitleştirilmiş Çince: 封神演义; pinyin: fēngshén yǎnyì) ("Tanrıların Atanması" veya "Tanrıların Yaratılışı" olarak çevrilebilir), Fengshen Bang (Çince: 封神榜) olarak da bilinen, Ming Hanedanlığından yerel lehçe ile yazılmış önemli romanlardan biridir. Hikâyesi Shang Hanedanlığının düşüşü ve Zhou Hanedanlığının yükselişini konu alır ve Çin mitolojisinin birçok öğesini, farklı tanrı, tarnıça, ölümsüz ve ruhları da konuyla ilişkilendirir. Bu açıdan o dönem Çin'deki yaşamın ki din günlük yaşamda çok önemli bir yere sahipti bu dönemde, temel özellikleri açısından tanımlayıcı ve betimleyicidir. Fengshen Yanyi'nin yazarının Xu Zhonglin (許仲琳; 许仲琳) (ö. 1566) veya Lu Xixing (陸西星; 陆西星) (ö. 1601) olduğuna dair atıflar mevcuttur.

Epik roman (Yanyi Batı epik yazınının Çin edebiyatındaki dengidir) Shang Hanedanlığı hükümdarı Di Xin'in (Zhòu olarak da bilinir) zalimliğinin nasıl Zhou Kralı Wu tarafından altedilip tahttan indirilmesine yol açtığını konu almaktadır. Romanda birçok sözlü ve yazılı Daoist hikâyelerinde yer edinmiş kahraman, ölümsüz ve çeşitli ruhlar da hikâyenin seyrine katkıda bulunur ve olaylara karışır. Ruhlar genellikle avatar formunda, farklı canlı veya eşya şeklinde yer alırlar: tilki ve tavuklar gibi. Hikâyeye göre aslında bir tilki ruhu olan Daji isimli cariyesi tarafından büyülenen Di Xin sadık bakanlarını zalim şekillerle öldürtür: yılanlarla dolu çukurlara yem olarak atmak gibi. Durum gittikçe kötüleşir ve Di Xin kendi oğullarını bile öldürmeye kalkar. Shang Hanedanlığının çöküşü gecikmez ve sonunda Zhou Kralı Wu kendi hanedanlığını kurarak Zhou Hanedanlığını başlatır. Hikâyenin sonunda kötü olarak betimlenen karakterlerle birlikte ölen tüm karakterler cennette çeşitli makamlara erişirler ve dolayısıyla tanrısal hâle gelirler ki eserin ismi ("Tanrıların Yaratılışı") de buradan kaynaklanmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Taoizm</span> Çin kökenli dini veya felsefi gelenek

Taoizm, Antik Çin'de ortaya çıkmıştır ve temeli Laozi'nın yazılı eseri Dao De Jing'e dayanan bir öğretidir. Dao öğretinin temelidir. Çincede yol, yürümek, konuşmak, yön, yöntem, akış vb. anlamlara işaret eder. Dao Öğretisi'nin kurucu üstadları Laozi, Çuangzi ve Liezi'dir. Bu üstadların yazıları kozmogoni yani kainat ve onun doğuşu, kainatın yasa ve ilkeleri, insan ve doğanın kainat ile bağı, toplumsal yönetişim ilişkilerinin asıl doğası üzerine kuruludur. Antik Çin'de ortaya çıkan astronomi, hekimlik ve birçok doğa bilimlerinin köksel savını oluşturmuştur. Bahar-Güz Devri ve takip eden Savaşan Eyaletler Devrinde Çin'de ortaya çıkmış Yüz Düşünce Okulu içinde yer alan en önemli birkaç akımdan biridir. Bu akımlar arasında Kongzi (Konfüçyüs) de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Shang Hanedanı</span> MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çinde Sarı Nehir deltasında hüküm sürmüş hanedanlık

Shang Hanedanı ya da Yīn Hanedanı (殷代) MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çin'de Sarı Irmak deltasında hüküm sürmüş hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">Usun</span> Halk

Usun ya da Wusun ya da Vusun,, Han Hanedanı döneminde yaşamış göçebe-yarı göçebe Türk veya Hint-Avrupa kökenli bir halk. Çin kaynaklarının aktardığına göre Çin'in kuzey batısında Yüeçiler'e yakın bir bölgede yaşamış, Yüeçiler tarafından yenilgiye uğratılınca MÖ 176 yıllarında Hiung-nu'ların egemenliğine girmiş, daha sonra İli Nehri ve Issık Göl bölgesine yerleşmiş ve en azından beş yüzyıl boyunca bölgedeki gücünü korumuştur.

Çin mitolojisi, Çin halk ve kültürünün biriktirdiği mitolojik ve efsanevi söylence, inanç ve tarih anlayışın bütününü tanımlar. Oxford'un Asya Mitolojisi Sözlüğü Çin mitolojisini tanımlarken şu ifadeye yer verir:

Çin mitolojisi, ..., tarih, efsane ve mitin bir karışımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yasak Şehir</span> Çin imparatorluk sarayı

Yasak Şehir, Ming Hanedanı'nından Çing Hanedanı'nın sonuna kadar kullanılmış Çin imparatorluk sarayıdır. Çin'in Pekin şehrinin ortasında bulunmaktadır. Yaklaşık 500 yıl imparator ve hizmetlilerine ev sahipliği yapmış, aynı zamanda Çin hükûmetinin törensel ve politik merkezi olmuştur. 1925'ten beri Saray Müzesi'ni barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Konfüçyüsçülük</span> Çin merkezli etik ve felsefi sistemi

Konfüçyüsçülük, Ruizm veya Ru klasisizmi olarak da bilinir, antik Çin'de ortaya çıkan bir düşünce ve davranış sistemidir ve çeşitli şekillerde bir gelenek, felsefe, din, hükûmet teorisi veya yaşam biçimi olarak tanımlanır. Konfüçyüsçülük, Çin filozofu Konfüçyüs'ün öğretilerinden, daha sonra Yüz Düşünce Okulu dönemi olarak anılacak bir dönemde gelişti.

Neokonfüçyüsçülük, Song Hânedanlığı zamânında oluşup kökeni Konfüçyüsçülük'te olan, fakat aynı zamanda Daoizm ve Budizm'den de etkilenmiş dînî ve felsefî bir akımdır. Neokonfüçyüsçülük, Song Hânedanlığı kurulduğundan beri Çin'e hâkim olmuş en etkin düşünsel akımlardan biridir. Çincede bu kavram, bu şekliyle mevcut değildir. Onun yerine Songxue, Lixue veyâ Xinli Xue diye bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Batı'ya Yolculuk</span>

Batı'ya Yolculuk Çin edebiyatının Dört Büyük Klasik Romanından biridir. Aslı 1590'larda, Ming Hanedanlığı döneminde, anonim bir şekilde yayımlanmıştır. Her ne kadar yazarının kimliğine dair doğrudan bir kanıt bulunmasa da 20. yüzyıldan bu yana yazarının Wú Chéng'ēn olduğu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Wu Zetian</span> Çin tarihinin tek kadın hükümdarı

Wu Zetian doğum adı Wu Zhao (武曌), unvanı İmparator Yoldaş Wu (武后) Çin tarihinin tek kadın İmparatoru. 690 yılında hüküm sürmeye başladı. 705 yılında öldü.

<span class="mw-page-title-main">Ay Festivali</span>

Ay Festivali veya Ay Keki Festivali, Çinliler ve Vietnamlılar tarafından ortaya çıkarılan popüler bir Ay takvimi hasat festivalidir. Bu festivalin ilk tanımlamaları bundan 3000 yıl önce, Rites of Zhou isimli Batı Zhou Hanedanlığının dinsel ritüellerinin yazılı olduğu bir koleksiyonda bulunmuştur. Bu kutlama Tang Hanedanlığı döneminde popüler hale gelmiştir. Festival, Çin takviminin sekizinci ayının 15. Günü yapılmaktadır. Miladi takvimde bu tarih her yıl değişmekle birlikte, Eylül ayı ve Ekim ayının başı arasında değişmektedir. Çin hükûmeti bu festivali 2006 yılında “değiştirilemez kültürel miras” olarak belirlemiş ve 2008 yılında ise ulusal tatil ilan edilmiştir. Ayrıca bu festival Tayvan’da da ulusal tatildir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Çin kültürü</span>

Çin kültürü, modern dünyadaki en eski jeopolitik varlık olan Çin'in topraklarında yer alan, en zenginleri 10.000 yıl öncesine dayanan, çok çeşitli alanlardaki muazzam ve karmaşık başarıları kapsar. Nitekim günümüz Çin, hanedanların ve siyasi rejim değişiklikleriyle Çin Şi Huang'ın M.Ö. 221 yılında kurduğu Çin İmparatorluğu'nun doğrudan vârisi olarak görülebilir. Pratiklerin, nesnelerin ve kavramların etkili bir şekilde yayılmasına olanak sağlayan bu süreklilik, Çin kültürünün belli unsurlarına bölgesel ve tarihsel farklılıkların ötesine geçen genel bir görünüm kazandırmaktadır. Bu unsurlardan bazı örnekler, mandarin rejiminde ve toplumsal ve ailevi ilişkilerin kavranmasında görünebilen Konfüçyüsçü etkiler ya da Çin dünyası genelinde benimsenmiş felsefi veya metafizik kavramların ve dini pratiklerinin kökeninde bulunan Taoizm damgası. Çin İmparatorluğu'nun prestiji, bu ortak kültürünün Uzak Doğu ve Güneydoğu Asya'ya yayılmasına katkıda bulunmasının yanı sıra Çin uygarlığını zenginleştirmiş birçok yabancıyı cezbetmiştir. Diğer kültürel başarılar ancak belli bir bölgeye ya da bir döneme özgüdür. Bu açıdan, Çin kültürünün çeşitli alanlarının 19. yüzyıldan beri Batılı nüfuza ve moderniteye yaklaşma biçimi ve küreselleşmeye karşı göstermeye devam ettiği tepki büyük bir ilgi meselesidir. Çin'in ekonomik gelişimi popüler geleneklere ve sanatlara meydan okumaktadır. Nakış veya tiyatro gibi birçok kültür biçimi kaybolma sürecindedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de din</span> Çin içerisindeki birçok din

Çin, dünyanın en eski ve sürekli öğreti ve felsefi geleneklerinin beşiği olmuştur. Çin'de batıdaki anlamıyla bire bir örtüşen bir din anlayışı hiç olmamıştır. Milattan önce 6. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan düşünce okulları kendi içinde özgün olarak sürekli gelişmiştir. Bu yüzden Çin'de inanç sistemleri olarak Çin kültürünü tarihi boyunca şekillendiren Konfüçyüsçülük, Taoizm ve çok sonradan gelen Budizm düşünce okulları sıralanır. Bu iç içe geçmiş düşünce okulları kendi aralarında kökten farklı bir evren anlayışı taşımazlar ancak klasik anlamıyla batıda ortaya çıkan Musevilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık dinlerinden kökten ayrıdırlar. Bu düşünce okulları öncesinde de Çin'in hem toplayıcı ve avcı şamanik toplumlarında hem de yerleşik tarım toplumları döneminde kainatın doğuşuyla ilgili anlatılan masal ve efsanelerde evrenin; klasik dinlerde olduğu gibi bir yaratıcı tarafından yaratılmasından çok her şeye hamile olan ve hiçbir şeyin henüz bir biçimi olmadığı karanlık bulamaç bir şeyden doğduğu inançları yer bulmaktadır. Bu bulamaç, karanlık hiçbir nesnenin henüz şekil almadığı ama her şeye hamile olunan bu hale masallarda Hundun, düşünce okullarında Dao denmektedir. Dao'dan Gök ve Yer yani somut ve soyut olan her şey doğar, yin ve yang değişim ilkeleriyle her şey biçim alır ve dönüşür. Günümüzde Kuantum Kuramı'nın kozmogoni görüşleri Çin'de ortaya çıkan bu evren anlayışına daha yakın durmaktadır. Gök uzayı, yer ise yıldızlar, gezegenler gibi yoğun her şeyi temsil etmektedir. Dao düşünce okulunda Gök ve Yerin ham doğası yani kendiliğindenlik hali olan Zìrán (自然)'a uyması çabasız çabayı uygulaması en uygun yönetim olarak anlatılırken, Konfüçyüsçü okullara göre ise Gök ve Yer ilişkisi hiyerarşik ele alınır, erdem ve görevlere önem verilir, dolayısıyla devletin yönetimi ve halk ile ilişkisi buna uymalıdır anlayışı hakim olmuştur. Çin imparatorları, özellikle Konfüçyüs okuluna göre Gök gibi olmalıydılar ve bu yüzden "Göğün Vekaleti"ni (Tianming) talep edip Çin efsanevi ve geleneksel pratiklerine katılırlardı. Yaygın inanç sistemi bu şekilde kendini gösterirken sonraki yüz yıllarda Batıda ortaya çıkan dinler Çin'de yayılmak istemiş olsa da halk arasında bu inanç sistemleri çok rağbet görmemiştir. Ancak günümüzde sayıları fazla olmasa da Çin'de Hristiyanlık ve müslümanlık da yaşamaktadır. 1949 Mao Zedong devriminden beri Çin, bir ateist ve Marksist kurum olan Çin Komünist Partisi tarafından yönetilmektedir. Bu dönemde bilimsel bir zemini olmayan hiçbir görüşe izin verilmedi. Dini hareketler ve kurumlar önce hükûmet kontrolü altına alındı, sonra Kültür Devrimi (1966-1976) sırasında baskıya uğradı. Devrimin yumuşama döneminde geleneksel öğretiler ve sonradan gelen dini örgütlere haklar verilmeye başlanmıştır. Hükûmet henüz beş tane öğreti ve dini resmen tanımaktadır: Budizm, Taoizm, İslam, Protestanlık ve Katoliklik. 21. yüzyılın başında kurumsal idarelerde Konfüçyüsçülük ve Çin halk gelenekleri giderek daha fazla tanınma kazanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Di Xin</span>

Di Xin, Çin'in Shang Hanedanı'nın son hükümdarıdır. Saltanatı MÖ 1075'ten MÖ 1046 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ejderha Teknesi Festivali</span>

Ejderha Teknesi Festivali, her yıl yaz gündönümünde gerçekleşen geleneksel Çin kökenli bir festivaldir. Festival, Çin takviminin 5. ayın beşinci gününde gerçekleştirilmektedir. Festival sırasında yapılan en yaygın etkinlikler, zongzi yemek ve hazırlama, realgar şarabı içme ve dragon teknesi yarışmasıdır.

Yōko Japon ve Çin mitolojilerinde geçen bir tür yōkaidır. İnsanları aldatması ve insan kılığına bürünmesiyle bilinir. Bakekitsune olarak adlandırıldığı da olur.

<span class="mw-page-title-main">Jizi</span>

Jizi, Gojoseon'u yönettiği söylenen Çin kökenli efsanevî bir hükümdardır. Saltanatı, MÖ 2233'ten MÖ 2184'e kadar sürmüştür.

Aşina Tuvu erken bir Göktürk şefi ve Göktürk kağanlarının atasıydı. Da Yehu unvanını taşımasının yanı sıra, onun hakkında hiçbir şey bilinmiyor.

Boling Cui Klanı (博陵崔氏) Han Hanedanlığı'ndan Beş Hanedanlık ve On Krallık döneminin sonuna kadar siyasi olarak aktif olan soylu bir Çin klanıydı. Qinghe'nin Cui klanı ile aynı soyu paylaşıyorlardı. Bu klanın kurucu babası Cui Zhongmou (崔仲牟), Qinghe Cui klanının kurucu babası Cui Ye'nin (崔業) küçük kardeşiydi. Babaları Jizi (季子), bu iki klanın ortak atasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Caishen</span>

Caishen, Çin halk dininde ve Taoizm'de tapınılan mitolojik bir figürdür.