Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik
Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) (Özgün adı: STEM, "science, technology, engineering, mathematics"), bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik sözcüklerinin baş harflerinden oluşan kısaltma. Amerika Birleşik Devletleri'nde STEM olarak adlandırılan bu standart, okul düzeyinde matematik ve fen bilimleri derslerinin bütünleştirilmesi olarak yaygınlaşmış olsa da mühendislik ve teknolojinin sınıf içi ve sınıf dışı etkinlikler ile öğretilmesi olarak da anlaşılmaktadır.[1][2] Örnek olarak, Amerikalı fen eğitimi standartlarına (Next Generation Science Standards) mühendislik ve mühendisliğin doğasının ve ortak çekirdek (Common Core) matematik müfredatına ise matematiksel modellemenin eklenmesi gösterilebilir. Her ne kadar ABD bağlamında STEM, ekonomik anlamda ilerleme ve liderlik için insangücü ihtiyacını karşılamayı ve güçlendirmeyi hedeflese de toplumsal barış ve eğitimde fırsat eşitliğini sağlamada bir araç olarak da kullanılabileceği savunulmaktadır.
Türkiye'deki standart
Türkiye'de FeTeMM olarak kavramlaştırılan öğrenme-öğretme stratejileri kümesinin ABD'deki STEM inisiyatifleri ile aynı hedeflere ve kapsama sahip olmadığı iddia edilmektedir. FeTeMM eğitimi, öğrenci ve öğretmenlerin ilgi ve hayat deneyimleri sonucu şekillenmektedir ve merkezde bulunan disipline ait özel bilgi ve becerilerin en az bir diğer STEM disiplini ile bütünleştirilerek öğretilmesi olarak tanımlanmaktadır.[3][4] FeTeMM Eğitimi'nin Türkiye'ye özel olarak yorumlanması sadece Türkçenin bilim dili olarak kullanımının teşvik edilmesi dolayısıyla değil aynı zamanda ABD'deki bilimin popülerleştirilmesi merkezli yaklaşımlardan farklılaşma ve Türkiye bağlamında öğrenmeyi merkeze alma ihtiyacına dayanmaktadır.
Hem Türkiye'deki FeTeMM Eğitimi'nin hem de Amerika'daki STEM'in ortak noktası ise ilgili alanların orta öğretimde,[5] yüksek öğretimde[6] ve öğretmen eğitiminde[3] birbirinden ayrı olarak öğretilmesinden kaynaklanan endişeler ile alakalıdır.
Ayrıca, Türkiye'de FeTeMM Eğitimi, ABD'ye (ve İngiltere, Almanya) gibi merkezî bir şekilde gelişmemektedir. Devlet ve özel eğitim kurumlarının bünyesinde çeşitli FeTeMM eğitimi kapsamında uygulamalar yapılmaktadır. Sivil toplum kuruluşları ve diğer kurum ve kuruluşlar FeTeMM eğitimi kapsamında proje destekleri almaktadır. Bu desteklerin genellikle öğrencilere yönelik okul sonrası programlar (yaz okulları, yaz kampları, bilim okulları gibi) kapsamında olduğu söylenebilir.
Bir diğer ortak nokta ise hem FeTeMM Eğitimi'nin hem de STEM'in sadece sınıf-içinde değil okul dışı etkinliklerle de gerçekleştirilebileceğidir.[1][2]
Robotik ve FeTeMM
Eğitimde robotik uygulamalarının kullanılmasının öğrencilere önemli kazanımlar sağlaması ve robotik teknolojilerindeki hızlı gelişmeler eğitim alanında bu tür çalışmaların sayısının artmasına neden olmaktadır. Okul öncesi eğitimden üniversite düzeyine kadar birçok seviyede eğitsel robotik uygulamalarına rastlanmaktadır. İlkokul düzeyindeki çalışmalar incelendiğinde öğrencilerin problem çözme ve matematiksel düşünme becerilerine, cinsiyet farklılıklarına, FeTeMM alanlarındaki başarı düzeyine odaklanıldığı ve olumlu sonuçlar elde edildiği dikkat çekmektedir.[7]
Gelişim
FeTeMM kavramı İngilizce haliyle STEM olarak ortaya çıkmış olup zaman içinde orijinal açılımına yeni kelimelerin eklenmesi ile gelişmiştir. Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik kelimelerinin birleşimi ile türetilen STEM kavramına sanat(art) branşının da eklenmesiyle STEAM halini almıştır.[8] Daha sonrasında okuma becerileri(reading litecary) branşının eklenmesi ile STREAM halini almıştır.[9] Kavrama yeni branşların eklenmesi ile kısaltma farklı harflerle değişebilmektedir.
FeTeMM eğitimi kapsamı ve ilişkili uygulamalar
- proje-bazlı öğrenme
- matematiksel modelleme
- hesaplamalı düşünme[4]
- mühendislik eğitimi
- robotik
- mesleki öğrenme toplulukları ya da uygulama toplulukları
- formal olmayan eğitim
- bütünleşik müfredat kuramları
- teknolojik pedagojik alan bilgisi
Eleştiriler
Genel olarak bütünleşik müfredat kuramlarının matematik ya da fen bilimlerine özgü bilgi ve becerilerin eğitimini geri plana attığı şeklinde eleştiriler vardır. Buna karşıt bir eleştiri ise matematik ve fen bilimleri eğitiminin fazlaca önem kazanırken teknoloji ve mühendislik ile ilgili bilgi ve becerilerin göz ardı edilmiş olduğudur [].
STEM kavramındaki "Science" kelimesinin "Fen Bilimleri" şeklinde çevrilerek FeTeMM kavramına konulması eleştirilmektedir. Bilimin yalnızca fen bilimleriyle sınırlı tutulmaması gerektiğini ve FeTeMM kısaltması yerine orijinal hali olan STEM kısaltmasının kullanılmasını savunanlar vardır.
Bir başka eleştiri ise, FeTeMM eğitimi ile bazı diğer branşların eğitiminin önemsiz algısınadır. Bu amaçla örneğin sanat derslerinin FeTeMM eğitiminin bir parçası olmasını sağlayan STEAM kavramı ve okuma becerilerini ekleyen STREAM kavramı geliştirilmiştir.
Eğitim dışı kullanımları
STEM kısaltması ABD'de ilgili alanlarda çalışan göçmenlere verilen vizeler için de kullanılmaktadır. Bahsedilen vize çalışması yüksek teknoloji alanında görülen kalifiye eleman sıkıntısını gidermek amacıyla başlatılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b Sahin, A., Ayar, M.C., & Adiguzel, T. (2014). Fen, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik içerikli okul sonrası etkinlikler ve öğrenciler üzerindeki etkileri. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(1). doi: 10.12738/estp.2014.1.18763
- ^ a b Ayar, M. C., Yalvac, B., Ugurdag, F., Sahin, A. (2013). A robotics summer camp for high school students: learning about engineering design at first hand and career interest in engineering.Proceedings of the American Society for Engineering Education (ASEE), Atlanta, GA, USA: June 23-26, 2013.
- ^ a b Corlu, M. S., Capraro, R. M., & Capraro, M. M. (2014). Introducing STEM education: Implications for educating our teachers in the age of innovation. Education and Science, 39(171), 74-85. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/2142/651 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Corlu, M. S. (2014). FeTeMM eğitimi makale çağrı mektubu [Call for STEM education research in the Turkish context]. Turkish Journal of Education, 3(1), 4-10. http://www.turje.org/index.php?page=archive&aa=117 28 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Öner, T. et al. (2014). Teksas-FeTeMM Okullarının Akademik Performanslarının İlişkili Oldukları Eğitim Servis Merkezlerine göre İncelemesi: Boylamsal bir Çalışma. Turkish Journal of Education.
- ^ Corlu, M. S. (2013). Insights into STEM education praxis: An assessment scheme for course syllabi. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(4), 2477-2485
- ^ Küçük, S., & Şişman, B. (2017). Birebir Robotik Öğretiminde Öğreticilerin Deneyimleri. İlköğretim Online, 16(1).
- ^ Videla, Ronnie; Aguayo, Claudio; Veloz, Tomas (2021). "From STEM to STEAM: An Enactive and Ecological Continuum". Frontiers in Education. 6. doi:10.3389/feduc.2021.709560/full. ISSN 2504-284X.
- ^ "STEM vs. STEAM vs. STREAM: What's the Difference?". Niche (İngilizce). 25 Nisan 2018. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2023.
