Feminist Gece Yürüyüşü

Feminist Gece Yürüyüşü Türkiye'de, her 8 Mart'ta, çeşitli kadın örgütlerinden, çevrelerden, forumlardan katılan kadınların; patriyarkaya, cinsiyetçiliğe, ayrımcılığa, heteroseksizme, erkek şiddetine karşı yaptığı yürüyüş.

Yürüyüş Tarihçesi

8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü ilk kez 2003 yılında Taksim Meydanı'ndan başlayarak Mis Sokak'a doğru gerçekleştirildi. Yürüyüşün teması "Savaş ve İşgal"di. Yürüyüşte 'Hitler, Mussolini, Şaron, Miloseviç, Bush, Saddam… Hepsi erkek, tesadüf mü?' yazan bir pankart taşındı.^[1]
2004 yılında kadınlar yine aynı yerde toplandı. Bu yürüyüşün teması ise kadına karşı uygulanan şiddetti. 'Erkek vuruyor devlet koruyor, mezar değil sığınak istiyoruz' yazan pankartlarla yürüdüler.
2005 yılındaki yürüyüş ise Galatasaray’dan Taksim Meydanı'na doğru yapıldı ve 'Erkek düzenine itaat etmiyoruz' pankartı taşındı.^[2]
2006 yılında 'feminist başkaldırı' pankartı ile yüründü.
2007 yılında ise ‘Patriyarkaya, kapitalizme, militarizme ve milliyetçiliğe karşı feminist mücadele' pankartları ile yüründü.
2008 ve 2009 yıllarında yapılan yürüyüşlerin ana sloganı ise ‘Militarizme, kapitalizme, milliyetçiliğe, patriyarkaya karşı feminist mücadele’ idi.
2010 yılında ise kadınlar 'Feminist isyan, kadın cinayetlerine isyandayız' ve 2011 yılında da 'Erkek egemen düzene karşı feminist mücadele' sloganlarını kullandılar.
2012 yılında yürüyüşteki kadınların gündeminde aile vardı. Pankartlarda 'Aile değil kadınız, feminist isyandayız' sloganı yazıyordu.
2014 yılında yapılan yürüyüşte ise, yürüyüşe katılan kadınlardan bazılarının, yine yürüyüşe katılan bir grup erkek tarafından şiddete maruz kaldığı iddia edildi. Bunun üzerine kadınlar ve Lgbti bireyler tepkilerini göstermek için tekrar Galatasaray Lisesi'ne doğru yürüdüler. Feministler bu arbedeye duydukları tepkiyi, hazırladıkları bir duyuru ile gösterdiler.^[3]
2019 yılında polis İstiklal Caddesi'ndeki yürüyüşü engelledi. Yürüyüş için toplanan binlerce kişiyi göz yaşartıcı gaz ve plastik mermiler kullanarak zorla dağıttı.^[4]

17. Feminist Gece Yürüyüşü

17. Feminist Gece Yürüyüşü, 8 Mart 2019 akşamı 19.30'da gerçekleştirilecekti. Bu doğrultuda, çeşitli STK'ların ve kadın örgütlerinin çağrısıyla göstericiler akşam saatlerinde İstiklal Caddesi'nin kuzey ucunda, Taksim Meydanı'nda toplanmaya başladı. Yürüyüşün bu noktadan başlayıp Tünel'e kadar devam etmesi planlanıyordu. Ancak yürüyüş öncesinde sosyal medyada paylaşılan fotoğraflarda Taksim Meydanı ve İstiklal Caddesi'nde polisin yoğun güvenlik önlemleri aldığı görüldü. Ayrıca önceki gün İBB tarafından yapılan açıklamada İstiklal Caddesi'ne çıkan bazı yolların bu yürüyüş sebebiyle araçlara kapatılacağı ancak bazı alternatif yolların açık olacağı bildirildi.^[5]^[6]

Yürüyüşün başlamasına birkaç saat kala, polisin Taksim Meydanı'ndan İstiklal Caddesi'ne geçişe izin vermediği, ancak bazı yan sokaklardan geçişin açık olduğu gözlemlendi. Ayrıca, Taksim Metro İstasyonu'nun İstiklal Caddesi çıkışının kapatıldığı, yolcuların Gezi Parkı çıkışına yönlendirildiği görüldü. Ardından emniyet yetkilileri, İstiklal Caddesi'nde bu akşam herhangi bir etkinliğe müsaade edilmeyeceği, etkinlik isteyenlerin İstiklal'in bir alt sokağına yönlendirileceğini bildirdi.^[7]^[8]

Saat 19.30 olduğunda polisin, İstiklal Caddesi'ne çıkan tüm ara yolları barikatlarla kapattığı görüldü. Çevik Kuvvet ekipleri ve TOMA'lar, Gezi Parkı'nda bekletilirken bazı çatılara Özel Harekât polisleri konuşlandırıldı. Bu sırada kadınların sıkı bir aramadan geçirilerek Fransız Başkonsolosluğu önünde toplanmalarına izin verildi ancak İstiklal'e girişler kapalı tutulmaya devam edildi. Bu sırada yürüyüşe izin vermemesi nedeniyle çoğu kadınlardan oluşan kalabalık gruplar Taksim Meydanı'na doğru birikmeye başladı.

İstiklal'e girmeye çalışan bir ambulansa yol veren göstericiler, açılan bu boşluktan İstiklal'e yürümek istedi. Polis buna izin vermeyerek grubun önünü kesti. Polis, bu grubun önünü keserek gaz mermisiyle müdahalede bulundu. Böylelikle buradaki kadınların bir kısmı Sıraselviler Caddesi'ne doğru dağıldı. Uyarılara rağmen dağılmayan kadınlar göstericilere polis, plastik mermi ve biber gazıyla ara ara müdahale etmeye devam etti.^[9]

Geçişlerine izin verilmeyen kadınlar polise karşı “Aç, aç, aç!” şeklindeki slogan başta olmak üzere, “Susmuyoruz, korkmuyoruz, itaat etmiyoruz!”, “Dünya yerinden oynar kadınlar özgür olsa”, “Geceleri de, meydanları da, sokakları da terk etmiyoruz”, “Yürüyüş Hakkımız Engellenemez”, “Yaşasın kadın dayanışması!”, Kürtçe “Jin, jiyan, azadî!” ve Türkçe karşılığı olan “Kadın, yaşam, özgürlük!” gibi pek çok slogan attılar. Yine pek çok kadın düdük, trampet veya tef gibi müzik aletleri çalarak polisin geçişe izin vermemesini protesto etti.^[10]^[11] Öte yandan kadına yönelik şiddeti kınayan, kürtaj hakkını ve LGBT haklarını savunan, eşit işe eşit ücret talep eden siyasi sloganlar da atıldı ve yürüyüşçüler tarafından buna benzer pankartlar taşındı.^[12]

Zambak Sokak önünde barikat kuran polis güçleri, biber gazı ve yere sıkılan plastik mermilerle müdahale ederek kadınları üç ayrı gruba böldü. Bir grup kadını Taksim Meydanı'na doğru sürükleyen polis, diğer grupların da ilerlemesine izin vermedi. Bir araya gelmek isteyen kadınlarla polis arasında yer yer arbede yaşandı. Saat 21.17 sularında ise İstiklal Caddesi'ndeki tüm göstericiler Taksim Meydanı'na doğru sürükledi ve cadde boşaltıldı. Ayrıca ara sokaklara dağılmış olan gruplara da müdahale edilmeye devam edildi.^[13]

Cadde saat 22.30 sıralarında tekrar yaya trafiğine açıldı.^[14]

Türkiye Barolar Birliği, polisin müdahalesini yazılı açıklamayla kınadı ve anayasaya atıfla silahsız bir toplantı ve gösteri yürüyüşü yapmanın temel bir hak olduğunu ifade etti.^[15]