İçeriğe atla

Felsefi Soruşturmalar

Felsefi Soruşturmalar (AlmancaPhilosophische Untersuchungen), filozof Ludwig Wittgenstein'ın bir eseridir. Kitap ölümünden sonra 1953'te yayınlandı. Wittgenstein, anlambilim, mantık, matematik felsefesi, psikoloji felsefesi, eylem felsefesi ve zihin felsefesi alanlarında sayısız problem ve bulmacayı tartışarak, dil kullanımını çevreleyen kavramsal karışıklıkların çoğu felsefi problemin kökeninde olduğu görüşünü ortaya koyar. Wittgenstein, sorunların dilin doğası hakkında, dilin özüne ilişkin belirli bir kavrayışı önceden varsayan bir dizi ilişkili varsayıma kadar izlenebilir olduğunu iddia eder. Bu anlayış çok genel olduğu için kabul edilir ve nihayetinde reddedilir; yani, dilin doğasının özcü bir açıklaması olarak, dille yaptığımız çeşitli şeyleri açıklayamayacak kadar dar. Bu görüş, daha önceki çalışması Tractatus Logico-Philosophicus'ta (1921) tartıştığı şeylerin çoğuyla çelişiyor veya reddediyor olarak görülebilir.

Felsefi Soruşturmalar oldukça etkilidir. Analitik gelenek içinde kitap, birçok kişi tarafından 20. yüzyılın en önemli felsefi eserlerinden biri olarak kabul edilir. Kitap, yirminci yüzyılın ortalarında Oxford felsefesine egemen olan ve aynı zamanda pragmatizmi etkileyen gündelik dil felsefesinin yolunu açtı. Çalışma, dil ve zihin felsefesinde çalışan çağdaş filozofları etkilemeye devam ediyor.

Metin

Felsefi Soruşturmalar, iki bölüme ayrılmıştır. Wittgenstein'ın önsözünde Anscombe tarafından "açıklamalar" olarak tercüme edilen Bemerkungen dediği parçalardan meydana gelir.[1] İlk bölümde, sözler nadiren bir paragraftan daha uzun ve sırayla paragraflara göre numaralandırılmıştır. Önsözde Wittgenstein, işaretlerini birleşik bir çalışmaya dönüştürmedeki başarısızlığını anlatıyor. Bu başarısızlık nedeniyle, kitabın yapısının "bizi her yönde çapraz kesişen geniş bir düşünce alanı üzerinde seyahat etmeye zorladığını" söylüyor.[2] Wittgenstein daha sonra ilk bölümdeki sözlerini "bu uzun ve zorlu yolculuklar sırasında yapılmış bir dizi manzara çizimi" olarak tanımlamaya devam ediyor.

Philosophical Investigations'ın ilk bölümü, § 1 ila § 693 arasındaki paragraflardan oluşur.[3] Wittgenstein, Augustinus'un bir dil öğrenme tanımını eleştirerek ve İtiraflar'da dili gösterişli bir tanımla açıklayarak başlar.[4] Bu tartışma, paragraf 1 ila § 38'i kapsar. Daha sonra § 138'den § 242'ye kadar olan paragraflardaki kuralları ve kuralların uygulanmasını tartışır.[5] Wittgenstein'ın özel dil konusundaki birincil tartışması 244. paragrafta başlar ve 271. paragrafla devam eder.[6] Görme ve görme ile ilgili tartışma 398. paragrafta başlar ve birinci bölümün 401. paragrafına kadar devam eder.[7]

Kitabın ikinci bölümü on dört parçaya bölünmüştür; açıklamalar daha uzun ve Roma rakamları kullanılarak numaralandırılmıştır.[8] Dizinde, ilk bölümdeki açıklamalar, sayfa yerine numaralarıyla belirtilmiştir; ancak, ikinci bölümdeki referanslar sayfa numarası ile belirtilmiştir.[9] İkinci bölümün nispeten alışılmadık doğası, Wittgenstein'ın ilk bölüme yeniden dahil olmayı amaçlamış olabileceği notları içermesinden kaynaklanmaktadır. Ölümünden sonra metin birinci, ikinci ve üçüncü baskılarda "Bölüm II" olarak yayınlandı.[10]

Standart kaynak göstermelerde, bir sayfayı, bölümü veya teklif numarasını takip eden küçük bir harf bir paragrafı belirtir.[11][12]

Eleştiri

Bertrand Russell, Felsefi Gelişimim adlı kitabında Felsefi Soruşturmalar üzerine şu yorumu yapmıştır:

Wittgenstein'ın Felsefi Araştırmaları'nda bana ilginç gelen hiçbir şey bulamadım ve neden bütün bir okulun sayfalarında önemli bir bilgelik bulduğunu anlamıyorum. Psikolojik olarak bu şaşırtıcı. Önceden yakından tanıdığım Wittgenstein, tutkuyla yoğun düşünmeye bağımlı, ondan hoşlandığım, önemini hissettiğim ve gerçek felsefi dehaya sahip olduğum (ya da en azından öyle düşündüğüm) zor sorunların derinden farkında olan bir adamdı. Daha sonraki Wittgenstein, tersine, ciddi düşünmekten bıkmış ve böyle bir faaliyeti gereksiz kılacak bir doktrin icat etmiş gibi görünüyor. Bu tembel sonuçları olan öğretinin doğru olduğuna bir an bile inanmıyorum. Bununla birlikte, buna karşı aşırı derecede güçlü bir önyargım olduğunun farkındayım, çünkü eğer doğruysa, felsefe, en iyi durumda, sözlükbilimciler için hafif bir yardım ve en kötü ihtimalle, boş bir çay masası eğlencesi.[13]

Ernest Gellner; Ludwig Wittgenstein, J. L. Austin, Gilbert Ryle, Antony Flew, P. F. Strawson ve diğerlerinin çalışmalarını şiddetle eleştirdiği Kelimeler ve Şeyler kitabını yazdı. Ryle kitabın editörlüğünü yaptığı Mind felsefesi dergisini gözden geçirilmesini reddetti ve onaylayan bir önsöz yazmış olan Bertrand Russell, The Times'a yazdığı bir mektupla protesto etti. Ryle'dan bir yanıt ve uzun bir yazışma geldi.[14]

Kaynakça

  1. ^ Wittgenstein (1953), Preface. (All citations will be from Wittgenstein (1953), unless otherwise noted.)
  2. ^ "Preface". Philosophical Investigations: The German Text, with a Revised English Translation (İngilizce). Blackwell. 1953. ss. vii. ISBN 9780631231592. 
  3. ^ Biletzki, Anat; Matar, Anat (2018), Zalta, Edward N. (Ed.), Ludwig Wittgenstein, Summer 2018, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 8 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Mayıs 2019 
  4. ^ Finding One's Way Through Wittgenstein's Philosophical Investigations: New Essays on §§1-88 (İngilizce). Springer. 2017. s. 26. ISBN 9783319635071. 
  5. ^ Routledge Philosophy Guidebook to Wittgenstein and the Philosophical Investigations (İngilizce). Routledge. 1997. s. 74. ISBN 9780415111911. 
  6. ^ Candlish, Stewart; Wrisley, George (2014), Zalta, Edward N. (Ed.), Private Language, Fall 2014, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Mayıs 2019 
  7. ^ Wittgenstein's Philosophy of Psychology (Routledge Revivals) (İngilizce). Routledge. 1989. ss. 77-99. ISBN 9781134515158. 
  8. ^ Routledge Philosophy Guidebook to Wittgenstein and the Philosophical Investigations (İngilizce). Routledge. 1997. s. 9. ISBN 9780415111911. 
  9. ^ Hacker, PMS, (Ed.) (2009). Philosophical Investigations. Rev. 4th. Anscombe, GEM tarafından çevrildi. Chichester, West Sussex, U.K.: Wiley-Blackwell. ss. 288. ISBN 9781405159289. OCLC 368019558. 
  10. ^ Hacker, PMS, (Ed.) (2009). Philosophical Investigations. Rev. 4th. Anscombe, GEM tarafından çevrildi. Anscombe, G. E. M. (Gertrude Elizabeth Margaret), Hacker, P. M. S. (Peter Michael Stephan), Schulte, Joachim. Chichester, West Sussex, U.K.: Wiley-Blackwell. ss. ix. ISBN 9781405159289. OCLC 368019558. 
  11. ^ Wittgenstein on Rules and Private Language: An Elementary Exposition (İngilizce). Cambridge: Harvard University Press. 1982. ss. 2 n.2. ISBN 9780674954014. 
  12. ^ "Notes for Contributors to Wittgenstein-Studien" (PDF). Internationale Ludwig Wittgenstein Gesellschaft (İngilizce). 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Haziran 2019. 
  13. ^ My Philosophical Development. New York: Allen & Unwin. 1959. ss. 216-217. ISBN 0041920155. 
  14. ^ T. P. Uschanov, The Strange Death of Ordinary Language Philosophy 14 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The controversy has been described by the writer Ved Mehta in Fly and the Fly Bottle (1963).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ludwig Wittgenstein</span> Avusturyalı-İngiliz filozof (1889-1951)

Ludwig Josef Johann Wittgenstein, Avusturya doğumlu filozof, matematikçi.

Tractatus Logico-Philosophicus, Ludwig Wittgenstein'ın hayatı boyunca yayımladığı tek eseridir. Gerçeklik ve dil arasındaki ilişkileri tanımlamak ve bilimin sınırlarını betimlemek amacıyla yazılmıştır. Wittgenstein kitabın notlarını I. Dünya Savaşı'nda askerlik yaparken hazırlamıştır. Ağustos 1918'de, İtalya'da savaş esiriyken tamamlamıştır. Kitap 1921'de yayımlanmış, önsözü Bertrand Russell tarafından yazılmıştır. Daha sonra 1929 yılında Wittgenstein bu eseri Cambridge Üniversitesi'nden doktora derecesi almak için kullanacaktır. Wittgenstein, felsefi hayatının ikinci döneminde bu eseri basit bularak dil oyunlarını temel alan Felsefi Soruşturmalar adlı eseriyle uğraşacaktır. Tractatus'un Wittgenstein'in dünya, gerçeklik, bilim, etik, mantık, din, mistisizm, felsefe, dil ve düşünce alanında yaptığı önermeler ve bu önermeleri açıklamak için kullandığı alt-önermelerden oluşan bir yapısı vardır. G. E. Moore, kitabın adının Baruch Spinoza'nın Tractatus Theologico-Politicus adlı eserine atıfta bulunduğunu söyler.

Aile benzerliği, Ludwig Wittgenstein'ın geç dönem felsefesinde kullandığı önemli bir analoji olup kelimelerinin anlamları üzerine nasıl düşündüğümüzü açığa kavuşturmak için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gilbert Ryle</span>

Gilbert Ryle (1900-1976), çağdaş İngiliz filozofudur. Dil felsefesi geleneği içinde yer alır. Ludwig Wittgenstein'ın felsefi sorunlara yaklaşımını paylaşan İngiliz sıradan dil filozofları kuşağının bir temsilcisiydi. Aristoteles'ten etkilenip, Edmund Husserl ve Meinong'la da ilgilenen Ryle'ın en önemli iki kitabı Zihin Kavramı ve İkilemler'dir.

<span class="mw-page-title-main">Dil felsefesi</span>

Dil felsefesi, analitik felsefede dilin doğası ve dili; dil kullanıcıları ve dünya arasındaki ilişkileri araştırır. Dil ile felsefe arasındaki ilişki temelde filozofların dili kullanarak felsefe yapmalarından kaynaklanmaktadır. Özelde ise bu araştırmalar anlamın doğası, kasıtlılık, referans, cümlelerin yapısı, kavramlar, öğrenme ve düşünce içerir; dil felsefesi başlığı altında dilin özü, anlamı, kökeni ve yapısı felsefî açıdan sorgulanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Analitik felsefe</span> felsefenin ana işlevinin analiz olması gerektiğini öne süren felsefe geleneği

Analitik felsefe, felsefenin ana işlevinin analiz olması gerektiğini öne süren felsefe geleneğidir. Ezici çoğunlukla Anglosfer ve İskandinav dünyasında yaygındır. Kıta felsefesi ile birlikte, çağdaş felsefede ön planda olan iki gelenekten biridir. Nadir bir kullanım olsa da, çözümleyici felsefe ismiyle de bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Batı felsefesi</span>

Batı felsefesi, Antik Yunan'dan başlayıp günümüze kadar gelen Batılı felsefe tarihi anlayışı. Özellikle Avrupa'nın ve batı olarak adlandırılan dünyanın 19. yüzyıl'da felsefe tarihini yazarken kategorize ettikleri düşünce geleneği Batı felsefesi olarak adlandrılır. Platon'dan başlayıp modern zamanlara uzanan belirli bir felsefe yapma tarzı batı felsefesinin ayırıcı özelliği, daha ayrıcalıklı özelliği olarak anlaşılır. Bu eğilim genel bir yaklaşımla "Doğu'da felsefe yoktur" savını ileri sürer. Antik Mısır, Mezopotamya, İran, Çin ve Hint kültürleri tarih olarak çok daha eski olmalarına ve buralarda yaşayan insanların belirli düşünce geleneklerine sahip olmalarına rağmen, Batı felsefesi Antik Yunan dönemiyle birlikte başlatılır ve bunlar dışta bırakılır. Doğu felsefesi, Hint ve Çin felsefeleri dahil olmak üzere çok önceleri başlamıştır, bu gelenekler etkileşimlerle sürekli varlıklarını devam ettirmişlerdir, ancak Batı felsefesi bu gelenekleri felsefe-dışı sayma yönelimindedir. Felsefe tarihi kitapları, genel bir eğilim olarak, MÖ 500'lerden başlayarak bugüne kadar, batı olarak addedilen bölgelerde ve batılı düşürlerce ortaya konulan felsefe yapma geleneği Batı felsefesi olarak görülür.

Paul Hoyningen-Huene, dünyaca ünlü fotoğrafçı George Hoyningen-Huene'nin büyük yeğeni olan Alman bir filozoftur.

<span class="mw-page-title-main">Afrika felsefesi</span>

Yazılı bir geleneği pek bulunmamakla birlikte, Afrika'nın çoğunlukla sözlü gelenekleri ile örf ve adetlerinden beslenen bir felsefesi olduğundan bahsetmek mümkündür. Afrika'nın yazılı felsefesinin ilk ve ender ürünleri Eski Mısır'a aittir. Buna karşılık çağdaş Afrika felsefesine sözlü gelenek hakimdir.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe</span> soyut, genel ve temel birtakım probleme ilişkin yapılan sistematik çalışma

Felsefe veya düşünbilim; varlık, bilgi, değerler, gerçek, doğruluk, zihin ve dil gibi konularla ilgili soyut, genel ve temel problemlere ilişkin yapılan sistematik çalışmalardır. Felsefe ile uğraşan kişilere filozof denir.

Gündelik dil felsefesi, 20. yüzyılda ortaya çıkan bir dil felsefesi akımıdır. Bir felsefe yapma tarzı olarak, mantıkçı pozitivizmin ideal dil anlayışını eleştiren Austin, Searle, Grice gibi filozofların çalışmalarını nitelendirmektedir. Bu filozoflara göre, gündelik hayatta kullanılan dil eksik ve kusurlu değildir, bilakis dilin gündelik kullanımını analiz ederek, dil ve insan hakkında önemli bilgilere ulaşılabilir.

Genevieve Lloyd, Avustralyalı filozof ve feminist. Platon'dan Sartre'a kadar Batı felsefesini etkileyen bir dizi düşünürü ele aldığı ve akıl ideallerinin cinsiyetçiliğini sorgulayan, Erkek Akıl kitabıyla tanınmaktadır.

Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe, genellikle G. E. M. Anscombe veya Elizabeth Anscombe olarak anılan, bir İngiliz analitik filozofuydu. Zihin felsefesi, eylem felsefesi, felsefi mantık, dil felsefesi ve etik üzerine yazdı. Analitik Thomizm'in önde gelen isimlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Alasdair MacIntyre</span>

Alasdair Chalmers MacIntyre, öncelikle ahlaki ve politik felsefeye katkısı ile tanınan, aynı zamanda felsefe ve teoloji tarihindeki çalışmaları ile tanınan İskoç filozof.

<span class="mw-page-title-main">Ernest Gellner</span>

Ernest André Gellner İngiliz-Çek filozof ve sosyal antropolog. Öldüğünde The Daily Telegraph tarafından dünyanın en güçlü aydınlarından biri ve The Independent tarafından "eleştirel rasyonalizmin tek kişilik ordusu" olarak değerlendirildi.

Mantıksal atomculuk, 20. yüzyılın başlarında analitik felsefenin gelişmesiyle ortaya çıkan felsefi bir görüştür. Başlıca temsilcisi İngiliz filozof Bertrand Russell'dı. Ayrıca Avusturya doğumlu öğrencisi ve meslektaşı Ludwig Wittgenstein'ın erken dönem çalışmalarının mantıksal atomculuğu savunduğu yaygın bir şekilde kabul edilmektedir. Kimi Viyana Çevresi filozofları, mantıksal atomculuktan da etkilendiler. Özellikle, bazı felsefi amaçlarına ve Wittgenstein'ın daha önceki çalışmalarına derinden sempati duyan Rudolf Carnap. Gustav Bergmann ayrıca, özellikle J.O. Urmson'un çözümleme üzerine yaptığı çalışmalarla ilgili tartışmalarında ideal bir fenomenalist dile odaklanan bir mantıksal atomculuk biçimi geliştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Georg Henrik von Wright</span>

Georg Henrik von Wright Finlandiyalı filozoftu.

Felsefi çalışmaların gelişmesi sürecinde on dokuzuncu yüzyılda sembolik mantık ile yürüyen mantık, yirminci yüzyılda matematiksel mantıkla devam ederken, geleneksel olarak basit mantığın ötesine geçiyorsa, mantığın bir parçası olarak değil de felsefi mantık veya mantık felsefesi olarak değerlendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Jaakko Hintikka</span>

Kaarlo Jaakko Juhani Hintikka, Fin filozof ve mantıkçıdır.

Doğrudan gönderge kuramı, dil kuramında bir sözcüğün veya ifadenin anlamın dışdünyada işaret ettiği şeye bağlı olduğunu savunan görüştür. Sözcüğün tuttuğu nesneye onun göndergesi denir. Bu görüşe yönelik eleştiriler genellikle Ludwig Wittgenstein ile ilişkilendirilir.