İçeriğe atla

Federasyon

  Federal devletler
  Üniter devletler
Siyaset serisinin bir parçası
Hükûmet biçimleri
Hükûmet biçimleri listesi
İktidar kaynağı
Demokrasi
(çoğunluğun yönetimi)
Oligarşi
(azınlığın yönetimi)
Otokrasi
(bir kişinin yönetimi)
Anarşi
(kimse tarafından yönetilmeme)
İktidar ideolojisi

(sosyo-politik ideolojiler)

(sosyo-ekonomik ideolojiler)
  • Dinî
  • Seküler

(jeo-kültürel ideolojiler)
Güç yapısı
Üniterlik
Bağımlı devlet
Federalizm
Uluslararası ilişkiler
İdari bölünüş
İlgili

Federasyon veya federal devlet, coğrafi yapılarına göre oluşmuş birden fazla devletin kendi istekleriyle bir araya gelerek dışarıya karşı tek bir siyasal güç olarak görülmeleri ve bu amaçla kurdukları örgütün, kendisini oluşturan devletlerin üzerinde olması; iç işlerinde ise, yine aralarındaki anlaşmaya göre geniş veya dar ölçüde özerk olmaları ile oluşan topluluk.

Federal devlet; bu anlamda iç yapıları itibarıyla özerk olan devletlerin (federe devlet) oluşturduğu siyasi bir birliktir. Federe devletlerin her biri kendi anayasasına sahip iken diğer devletlerle olan ilişkilerin düzenlenmesinde yetki federal devlete aittir. Bununla birlikte federe devletlerin içinde kendi yasama, yürütme ve yargı organları da vardır. Fakat yasalar üst devlet (federal devlet) kimliğine ait anayasaya aykırı olmama koşulu taşır. Federe devletler iç güvenliklerini sağlamak amacı ile kendi polis teşkilatını kurabilir ve farklı yargılama hususları belirleyebilir. Bir federe devlet için suç teşkil eden bir yasa diğer devlet için suç teşkil etmeyebilir. Farklı federe devlet yasalarının uygulanmasında çoğunlukla bulunulan yer göz önüne alınır fakat uygulamada kişilerin hangi federe yapıya bağlı bulunduğu hususuna göre de hareket edildiği görülmektedir. Bu durum ülkeden ülkeye ve özerklik genişliğine göre farklılık taşımaktadır. Yine uygulamada görülen başka bir durumda dolaşım esnasında olan vatandaşın çelişen yasalara muhatap kalması durumunda üst anayasa kanunlarının geçerli olabileceğidir.

Kuruluş biçimleri

Birleşme yoluyla federalizm

Birbirlerinden bağımsız olan üniter devletler, bir araya gelerek federal devlet oluştururlar. Bu geçiş aşamasında devletler, ilk önce konfederasyon meydana getirirler. Oluşturulan konfederasyon daha sonra federasyona dönüşür. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri ve İsviçre Federal Devletleri birleşme yoluyla kurulmuştur.[1]

Ayrılma yoluyla federalizm

Üniter nitelikte olan bir devletin il gibi birimleri ayrılmak isteyebilir. Ayrılmak isteyen birimler bağımsız devletler kurmak yerine, federe devlet haline gelmeyi tercih ederler. Bunun sonucunda federe devlet haline gelirler. Örneğin, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun 1918 tarihinde dağılmasından sonra Avusturya, federal devlet haline gelmiştir. Rusya 1924 tarihinde Sovyetler Birliğine dönüşmüştür.[1]

Federal devletler

Federal cumhuriyetler

Ana madde: Federal cumhuriyet
Tah. YılFederasyonFederatif birimlerBaşlıca federatif birimleriKüçük federatif birimleri
1776[2] ABDAmerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri50 eyalet 1 federal bölge; 4 Milletler Topluluğu; 1 sözleşmeli toprak, 11 bağlı özerk toprak (ABD hakimiyeti altında bulunsa da, anayasanın bazı kısımlarından yararlanabilen topraksal bölge)
1821  MeksikaMeksika'nın idari bölümleri31 eyalet 1 federal bölge
1848   İsviçreİsviçre'nin kantonları26 kanton
1853  ArjantinArjantin'in eyaletleri23 eyalet 1 özerk şehir
1863  VenezuelaVenezuela'nın eyaletleri23 eyalet 1 federal bölge, 1 federal bağımlılık
1889  BrezilyaBrezilya'nın eyaletleri listesi 26 eyalet (1822 ve 1889 yılları arasındaki monarşik dönemde 18 eyalet) 1 federal bölge ve 5,565 belediye
1920  AvusturyaAvusturya'nın eyaletleri9 eyalet
1949  AlmanyaAlmanya'nın eyaletleri16 eyalet
1950  HindistanHindistan'ın idari yapılanması 28 eyalet 7 Birlik Bölgesi (Ulusal Başkent dahildir)
1956  SudanSudan'ın en üst düzey idari birimleri 17 eyalet
1956  PakistanPakistan'ın yönetim birimleri 4 il 4 federal bölge
1963  NijeryaNijerya'nın eyaletleri36 eyalet 1 toprak
1975  Komorlar3 ada
1979  Mikronezya Federal DevletleriMikronezya Federal Devletleri'nin idari bölümleri4 eyalet
1992  RusyaRusya'nın federal yapılanması 21 cumhuriyet, 46 oblast, 9 kray, 1 özerk oblast, 4 özerk okrug, 2 federal düzeyde şehir[3]
1995  EtiyopyaEtiyopya'nın bölgeleri9 bölge 2 sözleşmeli şehir
1995  Bosna-HersekBosna-Hersek siyasi bölünmeleri 2 kuruluş 1 ilçe
2005  IrakIrak'ın illeri18 il
2008    NepalNepal'in bölgeleri 14 bölge 75 ilçe
2011  Güney SudanGüney Sudan'ın eyaletleri10 eyalet
2012  SomaliSomali'nin eyalet ve bölgeleri 18 eyalet[4][5]

Federal monarşiler

Ana madde: Federal monarşi
Tah. YılFederasyonFederatif birimlerBaşlıca federatif birimleriKüçük federatif birimleri
1867  KanadaKanada'nın eyaletleri ve bölgeleri10 eyalet 3 topraksal bölge
1901  AvustralyaAvustralya'nın eyalet ve bölgeleri 6 eyalet 2 topraksal bölge
1963  MalezyaMalezya'nın eyaletleri13 eyalet 3 federal topraksal bölge
1970  BelçikaBelçika'nın idari birimleri 3 Komünite, 3 Bölge
1971  Birleşik Arap EmirlikleriBirleşik Arap Emirlikleri'nin emirlikleri7 emirlik
1983  Saint Kitts ve NevisAdalar/Saint Kitts ve Nevis'in bucakları2 ada/14 mahalle

Uzun şekilde sınıflandırma

Feshedilenler

Bazı Arap konfederasyonlar ve de facto durumda olan federasyonlarda bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

  • Anti-Federalizm, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir 18. yüzyıl hareketi
  • Avrupa Birliği

Kaynakça

  1. ^ a b GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Kitabevi, 21. baskı, 2013. ISBN 978-605-5187-65-1. 
  2. ^ ABD Anayasası, Articles of Confederation and Perpetual Union, was drafted in 1787 and was ratified in 1788. The first Congress ve President did not take office until March 1789.
  3. ^ Rusya'nın Federal yapısı 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Rusya Anayasası Madde 65.
  4. ^ "Guidebook to the Somali Draft Provisional Constitution". 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012. 
  5. ^ "Somali Federal Cumhuriyeti – Uyumlaştırılmış Taslak Anayasası" (PDF). Somali Federal Cumhuriyeti. 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012. : Kabul edilen anayasa, mevcut bölgesel yönetimleri, federal Meclis ve halk Meclisi tarafından belirlenecek federal üye devletlerin nihai sayısı ve sınırlarını içerir.
  6. ^ 1957 yılında bağımsızlığını kazanmış, Sabah ve Sarawak'a katılmış ve Singapur'un oluşturulması için 1963 yılında Malezya adını almıştır.
  7. ^ The USSR was a federation according to the letter of its constitution, but, at least until its final years in the late eighties and early nineties of the 20th century, its governance was highly centralized in practice. See: Soviet Union section.
  8. ^ The Socialist Federal Republic of Yugoslavia was officially proclaimed in 1963. Prior to this, the communist Yugoslav state was named Democratic Federal Yugoslavia in 1943 and then Federal People's Republic of Yugoslavia in 1946. See: Socialist Federal Republic of Yugoslavia.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri</span> Liste maddesi

Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri veya Amerika Birleşik Devletleri'nin devletleri, 50 tane olup birbirleriyle politik bir birlik oluştururlar. Her bir eyalet, bir coğrafi bölgede idari yetkiye sahiptir ve egemenliğini federal hükûmetle paylaşır. Egemenliğin her bir eyalet ile federal hükûmet arasında paylaşılmasından dolayı Amerikalılar hem federal cumhuriyetin, hem ikamet ettikleri eyaletin vatandaşıdır. Eyalet vatandaşlığı ve ikamet esnektir ve bir eyaletten diğerine taşınmak için herhangi bir hükûmet iznine gerek yoktur. Şartlı tahliyeyle serbest kalmış hükümlüler ve velayeti paylaşan boşanmış ebeveynlerin çocukları gibi belirli bir mahkeme kararıyla bu hakkı sınırlandırılmış kişiler, anılan kuralın istisnasını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğinin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyeti

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

İsviçre'nin kantonları, İsviçre'nin en üst düzey idari bölümleridir. Kantonlar, İsviçre Konfederasyonu'nun üye devletleridir.

Kuvvetler ayrılığı veya güçler ayrılığı, devlet organları olan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir. Devletin her biri birbirinden ayrı ve bağımsız güçlerdeki kol ve sorumluluk alanlarına ayrıldığı ve böylece her bir güç ve kolun bir diğeri ile güç ve sorumluluk alanları bakımından bir çatışma yaşamadıkları bu model ilk olarak antik Yunan ve Roma'da geliştirildi. Kuvvetler ayrılığında güçler normal olarak yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç kola ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Transkafkasya SFSC, 1922 ile 1936 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle oluşan Sovyetler Birliği cumhuriyeti. Başkenti günümüzde Gürcistan'ın başkenti olan Tiflis'ti.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Anayasası</span> Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Hakkında

Amerika Birleşik Devletleri Anayasası, Amerika Birleşik Devletleri'nin en yüksek yasasıdır. Önsöz, 7 madde ve 27 yasa değişikliğinden oluşur. Yetkiyi ulusal ve eyalet hükûmetleri arasında bölerek, federal bir sistem kurar. Anayasa'nın ilk üç maddesi kuvvetler ayrılığı ilkesiyle federal hükûmeti üç bağımsız organa ayırır: Yasama organı, iki meclisli Kongre'den oluşur ve federal yasaları yapmakla yükümlüdür ; Yürütme organının başı olarak Başkan, ulusal yasaların uygulanmasından sorumludur ; ve Yargı organı olarak Yüksek Mahkeme ve diğer federal mahkemeler, kanunları yorumlayarak ve uygulayarak federal mahkemelerde görülmekte olan davaları karara bağlamakla görevlidir.

Tüm Rusya Merkezi Yönetim Komitesi veya VTsIK Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyetinde Sovyet Kongreleri ara dönemlerinde ülkedeki en yüksek otoriteydi. Anayasal değişiklik yapmaya yetkili tek organdı. Tüm Rusya Sovyetler kongresi tarafından seçilirdi. 1917 – 1937 yılları arasında görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Federalizm</span> Federal bir devleti savunan siyasi kavram

Federalizm, genel bir hükûmeti bölgesel hükûmetlerle tek bir siyasi sistemde birleştiren ve yetkileri merkezi ve yerel hükûmet arasında bölen bir yönetim biçimidir. Modern dönemde federalizm, ilk olarak Eski İsviçre Konfederasyonu sırasında devlet birliklerinde kabul edildi.

Federal bölge, federasyonlarda bulunan bir idari bölünüş şeklidir. Federal hükûmetin doğrudan kontrolü altındadır. Federal bölge genellikle başkenttir.

<span class="mw-page-title-main">1974 Yugoslavya Anayasası</span>

1974 Yugoslavya Anayasası, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin 21 Şubat 1974 tarihinde yürürlüğe giren dördüncü ve son anayasası.

Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Altıncı Değişikliği, Amerika Birleşik Devletlerinin ülkenin anayasası ile uyumlu olarak yapılan yasa ve antlaşmaları düzenler, hükûmetin alacağı bir tutumda bir gereklilik olarak dini bir ölçü kullanmasını yasaklar ve Anayasaya göre Konfederasyon Maddeleri ile daha önce oluşturulan borçlardan da Amerika Birleşik Devletlerini sorumlu tutar.

<span class="mw-page-title-main">Udmurtya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Udmurtya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Adını bu topraklarda yaşayan Udmurtlardan alır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Anayasası</span>

Günümüz Rusya Federasyonu Anayasası, 12 Aralık 1993'te yapılan referandumla kabul edildi. Rusya Anayasası yayımlandığı tarih olan 25 Aralık 1993'te yürürlüğe girdi ve Sovyet cumhuriyeti sistemini yürürlükten kaldırdı. Günümüz anayasası, 1936 Sovyet Anayasasından sonra Rusya tarihinin en uzun süre yürürlükte kalmış olan anayasasıdır.

<span class="mw-page-title-main">1978 Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Anayasası</span>

1978 Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Anayasası, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nde 12 Nisan 1978 tarihinde kabul edilen anayasa.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Yüksek Sovyeti</span>

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin Yüksek Sovyet'i, sonra Rusya'nın Yüksek Sovyet'i 1938–1990 yılları arası Rusya SFSC yüksek hükûmet kurumu; 1990–1993 yılları arası sabit parlamentodur, Rusya'nın Halkın Milletvekilleri Kongresi tarafından seçiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Federasyon Konseyi (Rusya)</span> Federal Meclisin üst kanadı

Federasyon Konseyi, Rusya Federasyonu Federal Meclisi'nin (parlamento) üst kanadıdır. 22 cumhuriyet, 46 oblast, 9 kray, 3 federal şehir, 4 özerk okrug ve bir özerk oblasttan oluşan 85 Rusya'nın federal yapılanması'nın her biri Konseye iki senatör gönderir ve böylece toplam 170 konsey üyesi görev yapar.

1924 Sovyet Anayasası Rusya SFSC, Ukrayna SSC, Belarus SSC ve Transkafkasya SFSC arasında imzalanan Sovyetler Birliği oluşturan Aralık 1922 SSCB Kuruluş Antlaşması'nı meşrulaştırır.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan Devlet Egemenliği Deklarasyonu</span>

Başkurdistan Devlet Egemenliği Deklarasyonu,, Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Sovyetler Birliği'nden politik ve ekonomik anlamda özerkliğini ilan eden bildiridir. Belge,11 Ekim 1990'da Başkurdistan ÖSSC Yüksek Sovyeti'nin üçüncü oturumunda kabul edildi. Başkurdistan ÖSSC'nin bugünkü halefi, Rusya'nın federal yapılanması içerisinde yer alan ve bağımsız cumhuriyet olan Başkurdistan'dır.

<span class="mw-page-title-main">1918 Sovyet Rusya Anayasası</span>

1918 Sovyet Rusya Anayasası veya Rusya Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Anayasası, Ekim Devrimi sonrası iktidara Bolşeviklerin gelmesi sonrası kurulan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nde 1918-1925 yılları arasında yürürlükte olan anayasa. İşçi sınıfının sosyalist bir devlette resmen bir egemen sınıf olarak tanındığı ve proletarya diktatörlüğünün bir ilke olarak tanımlandığı ilk anayasa olma özelliği taşır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya hukuk sistemi</span>

Rusya hukuk sistemi, Rusya ülkesine ait bir hukuktur. Rus anayasa hukukunun kaynakları “mevcut normların taşıyıcılarının resmi deposu” dur. Rus hukukunun en yaygın kaynakları normatif eylemlerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.