İçeriğe atla

Fazlurrahman Malik

Fazlurrahman Malik
فضل الرحمان ملک
Doğum21 Eylül 1919
Hezare, Hindistan
Ölüm26 Temmuz 1988 (68 yaşında)
Chicago, Illinois, ABD
MilliyetPakistanlı
EğitimPencap Üniversitesi
Kariyeri
Dalıİslam, Din, Arapça
Çalıştığı kurumlarDurham Üniversitesi
McGill Üniversitesi
Chicago Üniversitesi

Fazlurrahman Malik (Urduca: فضل الرحمان ملک; d. 21 Eylül 1919, Hezare - ö. 26 Temmuz 1988, Chicago), Pakistanlı akademisyen, ilim ve fikir adamı. Kendisini eğitim reformuna ve içtihadın farklı bir anlayışla yeniden canlanmasına adayan, İslam'ın önde gelen bir reformcusu olarak ve tarihselci görüşleriyle bilinir.[1] Eserleri Pakistan, Malezya, Endonezya ve Türkiye gibi ülkelerde büyük ilgi görüyor.[2]

İngiltere ve Kanada'da dersler verdikten sonra, 1962'de Pakistan İslami Araştırmalar Enstitüsü'nün başına getirildi. Çalışmalarına diğer İslami reformcular tarafından geniş çapta saygı duyulmasına rağmen, muhafazakâr bilginler tarafından görüşleri eleştirilerek dinden çıkmakla itham edildi. General Muhammed Eyüb Han döneminde bazı siyaset adamları tarafından mürted olmakla suçlanarak katline 10.000 rupi ödül konuldu.[3] Bu durum neticesinde Pakistan'ı terk ederek Amerika Birleşik Devletleri'ne sürgüne gitti.

Hayatı

Pakistan'ın Hezare şehrinde 21 Eylül 1919 tarihinde hayata gözlerini açtı. Babası, Mevlana Şehabeddin Diyûbend'de eğitim görmüş, İslam hukuku alanındaki çalışmaları sonrasında âlim derecesine yükselmiştir. Babası geleneksel bir eğitim almasına rağmen çağdaş eğitimi de destekleyen bir kişiydi. Fazlurrahman ilk eğitimini medrese usulü tarzında babasından aldı. 10 yaşında Kur'an'ı ezberleyip hafız oldu. Babasının modern eğitime teşvik etmesiyle Lahor'da yüksek öğretime başladı. Aynı zamanda babasından dini ilimleri tahsil etmeye devam etti.

1940 yılında Pencap Üniversitesi Arapça bölümünden mezun oldu. 1942'de ise aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı ve ardından doktora çalışmasına başladı. Doktora çalışmasına 1946 yılında gittiği İngiltere'deki Oxford Üniversitesi'nde devam etti. Doktora çalışmasını, İbn-i Sina'nın en-Necât isimli yapıtının “en-Nefs” bölümü üzerine yaptı. Doktora tezini sağlıklı bir şekilde bitirebilmek için Grekçe, Latince, Fransızca ve Almanca öğrendi. Avicenna’s Psychology adlı doktora tezini 1949 yılında bitirmiştir ve Oxford'da 1952 yılında yayınlanmıştır.[3]

Ardından 1950 yılında Durham Üniversitesi'nde akademisyen olarak göreve başladı. Burada İslam felsefesi ve İran medeniyeti üzerine dersler verdi. Daha sonra McGill Üniversitesi'nde İslami ilimler doçenti olarak 1961 senesine kadar eğitim verdi. 1961 yılında Pakistan hükûmetinden gelen davet üzerine Pakistan'a geri döndü. Karaçi'deki İslami Araştırmalar Enstitüsü'nde ders vermeye başladı ve 1962'de enstitünün genel müdürlüğüne getirildi ve bu görevini 1968 yılına kadar devam ettirdi. 1961-68 yılları arasında yirmiden fazla makale ve iki kitap neşretti. 1965 yılında Islamic Methodology in History kitabında hadis, sünnet ve fıkıh alanlarında farklı bir anlayışla içtihat yapmanın önemini irdeledi. 1966 yılından yayınlanan Islam adlı eserinde İslam düşünce tarihine eleştiriler yöneltiyordu ve bu yüzden Pakistan'da infiale sebep oldu.

Fazlurrahman ilmi faaliyetlerinin yanı sıra Pakistan Devlet Başkanı Muhammed Eyüb Han'a da danışmanlık yaparak toplumsal dönüşüme katkıda bulunuyordu. Eyüp Han'ın muhalifleri Islam adlı eserindeki bir cümlesini ileri sürerek dinden çıktığını iddia ederek katlini gerçekleştirene 10.000 rupi ödül verileceğini söylediler. Bunun üzerine Fazlurrahman Pakistan'ı terk ederek Amerika'ya yerleşti.

1969 yılından 26 Temmuz 1988'de ölümüne kadar Chicago Üniversitesi'nde İslam düşüncesi profesörü olarak görev yaptı. Elmhurst, Illinois'de gömülüdür.

Türkiye'de tanınma süreci

Fazlurrahman, Türkiye'yi ilk kez 1977 yılında ziyaret etti. Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde halka ve din adamlarına konferanslar verdi. Bu ziyareti sırasında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'ni de ziyaret etmiş ve burada yapılan tartışmaların neticesinde bazı hocalar tarafından küfürle suçlanmıştır.[4] İlber Ortaylı bu ziyareti sırasında Ankara İlahiyat'ta kalmak istediğini ancak bunun gerçekleşmesinin mümkün olmadığını ifade etmiştir.[5]

Fazlurrahman'ın 1980'lerden sonra kitaplarının çevrilmeye başlanmasıyla Ankara İlahiyat merkezli olarak tanınmaya başlanmıştır. Kitaplarını çevirerek Türkiye'de tanınmasına ön ayak olanlar Alparslan Açıkgenç ve öğrencisi Bekir Demirkol'dur. Fazlurrahman'ın Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde okunmaya ve tanınmaya başlanması İlber Ortaylı sayesinde olmuştur. İlber Ortaylı, Fazlurrahman'ı 1974 yılında Chicago Üniversitesi'nde tanımış ve derslerine katılmış ve yıllar sonra kendisinden övücü cümlelerle söz etmiştir.[5]

1997 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından "İslam ve Modernizm: Fazlurrahman Tecrübesi" konulu uluslararası sempozyum düzenlenmiştir. Bu sempozyum İstanbul Belediyesi tarafından kitaplaştırılmış ve sunuş yazısında dönemin Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan Fazlurrahman'dan "Pakistan'ın yetiştirdiği büyük bilim adamı ve düşünür..." olarak bahsetmiştir.[4]

Eserleri

  • Islam, University of Chicago Press, 2nd edition, 1979. 0-226-70281-2
  • Prophecy in Islam: Philosophy and Orthodoxy, University of Chicago Press, 1979, 2011 9780226702858
  • Islam and Modernity: Transformation of an Intellectual Tradition, University of Chicago Press, 1982. 0-226-70284-7
  • Major Themes of the Qur'an, University of Chicago Press, 2009. 978-0-226-70286-5
  • Revival and Reform in Islam (ed. Ebrahim Moosa), Oneworld Publications, 1999. 1-85168-204-X
  • Islamic Methodology in History, Central Institute of Islamic Research, 1965.
  • "Riba and Interest" (PDF). Islamic Studies. 3 (1). Karachi. Mart 1964. ss. 1-43. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2019. 
  • Shariah, Chapter from Islam [Anchor Book, 1968], pp. 117–137.

Türkçeye çevrilmiş eserleri

  • İslam
  • İslamî Yenilenme
  • İslam'da İhya ve Reform
  • İslam ve Modernizm
  • Ana Konularıyla Kuran
  • Tarih Boyunca İslamî Metodoloji Sorunu

Kaynakça

  1. ^ Sonn, Tamara. (1995). "Rahman, Fazlur". In John L. Esposito. The Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World. Oxford: Oxford University Press.
  2. ^ Bektovic, Safet. Towards a neo-modernist Islam. Journal Studia Theologica - Nordic Journal of Theology. p.160-178.
  3. ^ a b ALPARSLAN AÇIKGENÇ, "FAZLURRAHMAN", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/fazlurrahman (22.02.2019).
  4. ^ a b Mustafa Öztürk, Kuran ve Tarihsellik Üzerine, 2. baskı, sayfa: 24-29
  5. ^ a b İlber Ortaylı, "Hocamız Fazlur Rahman", İslamî Araştırmalar (Fazlur Rahman Özel Sayısı), cilt: 4, sayı: 4, (1990), s. 262-263

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İlahiyat</span> din ile ilgilenen bilim dalı

İlahiyat, teoloji veya tanrıbilim, "tanrı" kavramı ve din olgusunun sistematik olarak ele alan disiplindir. Temel konusu doğaüstü güçlerdir ancak dini epistemoloji ve vahiy ile ilgilenir. Vahiy üzerinden tanrı ya da tanrıların varlığının kabulüne ulaşır. Bunların sadece, doğa ötesi varlıklar olması ile değil, dünya ile ilişki kurmak ve insanlara varlığını göstermeye istekli olduklarını ispat etmeye çalışır.

<span class="mw-page-title-main">İslam</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

İslam (Arapça: اَلْإِسْلَامُ, romanize:

<span class="mw-page-title-main">İlber Ortaylı</span> Türk tarihçi, akademisyen ve yazar

İlber Ortaylı, Türk tarihçi, akademisyen ve yazar. Türk Tarih Kurumu şeref üyesidir. Ortaylı, Uluslararası Osmanlı Etütleri Komitesi yönetim kurulu üyesi ve Avrupa İranoloji Cemiyeti ve Avusturya-Türk Bilimler Forumu üyesidir.

İslami feminizm, modern düşün hayatında yer bulmaya başlayan melez ideolojilerin bir örneği. İslami paradigma içinde dile getirilen feminist söylem ve uygulamalar bütününe verilen adlandırma. Modern İnsan Hakları bildirgelerinde tüm insanların eşit olduğu söylenirken, İslam dünyasında, gündelik yaşamda geleneksel inanışlar ve dini inanca dayalı, konjonktür ile uyuşmayan kadın-erkek ayrımı ve erkeklerin üstünlüğü söylemine karşı, kadınların eşitliği ve/veya üstünlüğünü savunan bir düşünce sistemiyle İslam düşüncesini harmanlamaya itmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Seyyid Hüseyin Nasr</span>

Seyyid Hüseyin Nasr, George Washington Üniversitesi'nde İslâmî ilimler uzmanı İranlı profesör, müslüman mütefekkir.

<span class="mw-page-title-main">İslamcılık</span> Politik bir akım

İslamcılık, modern devlet ve devletçiklerin anayasal, ekonomik ve yargısal olarak, bu kesimde canlanma ya da otantikliğe dönüş olarak algılanan İslami uygulamalarla yeniden kurulması gerektiğini öne süren siyasi ideolojidir. Bu akımlardaki hakim anlayış Emr-i bi'l ma'rûf ve nehy-i anil münker'in yerine getirilmesidir. Siyasal İslam'ın Seyyid Kutub ve Mevdudî gibi köktendinci öncüleri "Allah'ın sistemi" olarak gördükleri şeriata dayanmayan güç sahipleri olarak tanımladıkları tağuta isyanı tevhidin ön şartı olarak sundular.

<span class="mw-page-title-main">İslam sanatı</span>

İslam sanatı, İslâm kültürünün büyük bir bölümünü oluşturur. İslamî sanat(lar) terimi görece yeni bir terimdir ve genel olarak modern bir kavram olarak ele alınabilir. Terim ile kastedilen İslam topraklarında üretilen, İslam kültürünün izini taşıyan sanat eserleridir; eserlerin illâ ki Müslüman için veya Müslümanlar tarafından yapılmış olması gerekmez. Nitekim birçok Hindu, Hristiyan ve Yahudi sanatçılar İslamî sanat eserleri verdikleri gibi, Müslümanlar tarafından yapılan bazı sanat eserlerinin alıcıları, sahipleri gayri müslimdir. Zaman zaman tarihi İslamî sanat eserleri ve sanatçılar çağdaş zamanlarda dinîden ziyade millî sanat açısından değerlendirilmiştirler; bununla birlikte bu genelde yanlış bulunur zira İslamî sanatlarda tarih boyunca ortak olan değer ve vurgu İslamdır ve sanatlar birçok etnik grubun katkısının sonucu olarak ortaya çıkmışlardır. Nitekim o dönemlerde İslam topraklarında bulunan vatandaşların da ayırıcı özelliği etnik gruplarından ziyade dinleriydi ve bu sebeple de bugün birçok tarihî İslamî sanatçının yaşadığı toprağa bakarak etnik kökenini bilmek çok zordur.

Süleyman Ateş, Türk ilahiyatçı, İslam hukukçusu ve 12. Diyanet İşleri Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">El-Ezher Üniversitesi</span>

El-Ezher Üniversitesi, 975 yılından itibaren Kahire, Mısır'da İslam İlimleri ve fen bilimleri üzerine eğitim veren üniversite. Mısır'ın en eski lisans veren üniversitesidir ve "Sünni İslam'ın en prestijli üniversitesi" olarak ünlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">William Hardy McNeill</span> Kanadalı tarihçi ve yazar (1917 – 2016)

William Hardy McNeill, Kanada kökenli Amerikalı tarihçi. Tarihçi J. R. McNeill'in babasıdır.

Chicago Üniversitesi veya kısaca UChicago, Chicago, Illinois'de bulunan özel bir araştırma üniversitesidir. Üniversitenin ana kampüsü Chicago'nun Hyde Park semtindedir.

Molla (Farsça:ملا), İslami ilahiyat ve dini yasa (fıkıh) üzerine eğitim almış din bilginidir.

<span class="mw-page-title-main">Tariq Ramadan</span> İsviçreli islam âlimi

Tariq Ramadan ya da Tarık Ramazan, İslamolog ve üniversite hocasıdır. Mısır kökenli olup İsviçre vatandaşıdır. 26 Ağustos 1962'de Cenevre'de doğmuştur. Eserleri İslam dini ve İslam dinine bağlı felsefi, teolojik ve siyasi alanlara dayanmaktadır. Ayrıca diğer spiritüalizm ve felsefi konuları eserlerinde geliştirmektedir. Son yıllarda özellikle İslamofobi, Avrupa'da yaşayan Müslümanlar, Müslüman dünyanın mevcut durumu, İslami hukuk ve İslami etik gibi konularda çeşitli eserler vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed</span> İslamın kurucu peygamberi (570–632)

Muhammed, dünyanın en kalabalık ikinci dini olan İslam'ın kurucusu ve merkezî figürü olan dinî, askerî ve siyasi Arap liderdir. Arap Yarımadası'nın tamamını ele geçirerek Müslüman hâkimiyetini tek bir yönetim altında birleştirmiş ve böylece İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'ın yanı sıra, öğretileri ile uygulamalarını güvence altına alarak İslami dinî inancın temelini oluşturmuştur. Müslümanlar tarafından Âdem, İbrahim, Musa, İsa ve diğer peygamberlerin daha sonradan tahrif edilmiş tek tanrılı dinlerini onaran ve tamamlayan kişi ve Allah'ın insanlara gönderdiği son peygamber olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ümmetçilik</span> Müslümanların tek bir İslam devleti altında birliğini veya İslami ilkelere sahip uluslararası bir örgütü savunan siyasi hareket

Ümmetçilik veya Pan-İslamizm, Müslümanları tek bir İslam devleti altında veya İslami prensiplere sahip uluslararası bir örgüt altında birleştirmeyi savunan bir siyasi harekettir. Tarihsel olarak, tüm Osmanlı vatandaşlarının birliğini amaçlayan Osmanlıcılıktan sonra Pan-İslamizm, imparatorluktaki Müslüman halkların bağımsızlık hareketlerini önlemek amacıyla Sultan II. Abdülhamid tarafından 19. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı İmparatorluğu'nda teşvik edilmiştir.

Dâvet ya da dâvah Müslüman olmayan birisine İslam'ın öğretilmesi demektir. Dâvet yapan Müslüman ise ya bir din görevlisi ya da gönüllü olarak çaba sarf eden bir dâ‘î olur. Dâ‘î'nin çoğulu ise Du‘ât olarak tanımlanmaktadır.

Cihatçı Selefîlik, Sünniliğin içerisinde yer alan aşırı muhafazakâr ve köktendinci hareket. Hareketin adı genellikle Vehhâbîler ile birlikte anılmaktadır. Ancak bu hareketin takipçileri Vehhabi sıfatını kendilerine yakıştırmamakta ve bunu küçük düşürücü bir ifade şekli olarak algılamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">W. Montgomery Watt</span> İskoç şarkiyatçı ve Anglikan din adamı

William Montgomery Watt, İskoç tarihçi, oryantalist, Anglikan din adamı ve akademisyen. 1964-1979 yılları arasında Edinburgh Üniversitesi'nde Arap ve İslâm Araştırmaları Kürsüsü başkanlığında bulundu.

Gerald R. Hawting (d.1944), İngiliz tarihçi ve İslam uzmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">İsmail el-Faruki</span> Filistinli akademisyen (1921 – 1986)

İsmaʻīl Rājī el-Fārūqī, İslam çalışmaları ve dinler arası diyalog konularında katkılarıyla tanınan Filistinli-Amerikalı bir filozoftur. Kahire'deki el-Ezher Üniversitesi'nde birkaç yıl geçirdi ve Kanada'da Montreal'deki McGill Üniversitesi dahil olmak üzere Kuzey Amerika'daki üniversitelerde ders verdi. El-Faruki, Temple Üniversitesi'nde din profesörü olarak görev yapmış ve burada İslami Çalışmalar programını kurmuş ve yönetmiştir. Ayrıca Uluslararası İslam Düşünce Enstitüsü'nün (IIIT) kurucusudur. El-Faruki, 100'den fazla makale ve 25 kitap yazmıştır. Bunlar arasında Christian Ethics: A Historical and Systematic Analysis of Its Dominant Ideas ve el-Tawhid: Its Implications For Thought And Life bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.