Fazlî - Turkipedia

Fazlî Çelebi Fuzûlî-zâde
Doğum	Fəzli Çələbi Füzulizadə 1543 Kerbela
Ölüm	1605
Milliyet	Azerbaycanlı
Meslek	Şair

Fazlî Çelebi Fuzûlî-zâde (Azerice: فضلی چلبی فضولی زاده, Fəzli Çələbi Füzulizadə) veya sadece Fazlî (1543 – 1605) 16. yüzyıl Azerbaycanlı şairdi. Azerbaycan Türkçesi, Farsça ve Arapça eserler vermiş ve Azerbaycan şairi Fuzûlî'nin oğlu olmuştur. Fazlî, en çok şiirlerinde kronogramlar ve bilmeceler yaratmadaki yeteneğiyle tanınıyordu.

İsmi

Fazlî'nin tam adı Fazlî Çelebi Fuzûlî-zâde'dir.^[1]^[2]^[3] Mahlası olan Fazlî, "berekete veya bolluğa ait olmak" anlamına gelir ve muhtemelen babası şair Fuzûlî'nin müstear ismine bir övgüdür.^[4]

Hayatı

Kerbela'da doğan Fazlî'nin^[5] doğum tarihi kesin olarak bilinmiyor, ancak babasının öldüğü 1556 yılından önce olduğuna inanılıyor. Şair Ahdî-i Bağdadî'nin 1563/64 tarihli Tezkire'sinde onu olgun bir şair olarak tanımlamıştır ve bu yüzden Fazlî'nin 1543 civarında doğduğu öne sürülür. Fazlî, şiir eğitiminin çoğunu babasından almıştır. 1605 yılında öldüğü sanılmaktadır.^[4]

Şiiri

Fazlî, sınırlı miktarda ve nitelikte eseri olması nedeniyle küçük bir şair olarak tanınır. Azerbaycan Türkçesi, Farsça ve Arapça olarak aruz ölçüsüyle şiirler yazmıştır. Şiiri, kayda değer bir yaratıcılık derecesi ile karakterizedir. Ahdî'ye göre Fazlî, dini çalışmalardan çok seküler bilgilerle ilgileniyordu. Kıtalarından birinde Sünni inançları desteklediğini ve Kızılbaş görüşlerine karşı olduğunu ifade etmektedir. Fazlî, şiirlerinde kronogramlar ve bilmeceler yaratmadaki olağanüstü yeteneğiyle tanınıyordu. Onun goşma (dini olmayan nazım şekli) şiirlerinin de daha sonra Azerbaycan'ın Türk şairlerine ilham verdiğine inanılıyor.^[1]^[4]

Bibliyografi

Hess, Michael R. (2015). "Fazli". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Stewart, Devin J. (eds.). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. doi:10.1163/1573-3912_ei3_COM_27073. ISSN 1873-9830.
Karahan, Abdülkadir (1996). "FUZÛLÎ". TDV Encyclopedia of Islam, Vol. 13 (Fikih – Gelenek) (in Turkish). Istanbul: Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies. ISBN 978-975-389-440-1.
Kılıç, Filiz (2014). "FAZLÎ, Fuzûlî-zâde Fazlî Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ahmet Yesevi Üniversitesi. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
"Məhəmməd Füzulinin oğlu Fəzlinin şeirləri tapılıb". AzerTAC. 4 Ocak 2018. 25 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023.
Yarshater, Ehsan, ed. (2000). "FOŻŪLĪ, MOḤAMMAD". Encyclopædia Iranica, Volume X/2: Forūḡī–Fruit. London and New York: Routledge & Kegan Paul. pp. 121–122. ISBN 978-0-933273-41-2.

Dış bağlantılar

Vikikaynak'ta Fəzli ile ilgili metin bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerice</span> Azerbaycanın resmî dili olan Türk dili

Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

Leylâ ile Mecnun, Arap efsanesine dayanan klasik bir aşk hikâyesidir.

Fuzûlî, Azerbaycan Türkçesi, Arapça ve Farsça eser veren Osmanlı dönemi Türk divan şâiridir. Asıl adı Mehmed bin Süleyman'dır. Oğuzlar'ın Bayat boyuna mensuptur. Arapça ve Farsça eserleri de bulunmakla birlikte Azerbaycanca'nın en önemli lirik şairi olarak kabul görmüştür. Mehmed Fuzûlî Alevî Müslümanların Yedi Ulu Ozanlarından birisidir.

Divan edebiyatı, Türk kültürüne has süslü ve sanatlı bir edebiyat türüdür. Bu edebiyata genellikle "divan edebiyatı" adı uygun görülmekte olup bunun en büyük nedenlerinden birisinin şairlerin manzumelerinin toplandığı kitaplara "divan" denilmesi olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan, divan edebiyatı gibi tabirlerin modern araştırmacılar tarafından geliştirildiğini ve halk-tekke-divan edebiyatları arasındaki ayrımların bazen oldukça muğlak olduğu ve bu edebiyatlar arasında ciddi etkileşimlerin de bulunduğu vurgulanmalıdır.

İmadeddin Nesimî, 14. yüzyılda yaşamış Hurûfi meşrep Azerbaycanlı divan şairi. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

Mustafa Yusuf oğlu Zarir, 14. yüzyıl Azerbaycanlı şairi. Azerbaycan dil edebiyatının ilk gelişim döneminin temsilcilerinden biridir. Mustafa Zarir Suli Fagih gibi o da Anadolu edebiyat ekolünün temsilcisidir. M. Zarir sadece şair olarak değil, aynı zamanda tercüman olarak da görev yaptı. Fuat Köprülü, İsmail Hikmet Ertaylan, Nihad Sami Banarlı, Talat Onat ve diğer Türk bilim adamları, çeşitli çalışmalarında Mustafa Zarir'i "14. yüzyıl Azerbaycan yazarı" olarak adlandırmışlar ve şairin yarattığı sanat mirasının doğrudan doğruya Azerbaycan Türkçesinde defalarca belirtmişlerdir.

Kadı Burhaneddin, Türk devlet adamı, alim ve Azerbaycan edebiyatı ve Divan edebiyatı şairi.

Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, Celâleddin Muhammed Rumi, ayrıca Celaleddin Muhammed Belhî veya yaygın adlarıyla Mevlânâ veya Rumi, 13. yüzyılda Anadolu'da yaşamış bir Fars tasavvufçu, ilahiyatçı ve Sufi bir mistik şairdir. Mevlana'nın etkisi ulusal sınırları ve etnik ayrımları aşar: onun manevi mirası son yedi yüzyıldır İranlılar, Tacikler, Türkler, Yunanlar, Peştunlar, Orta Asya ve Hint Yarımadası Müslümanları tarafından büyük ölçüde takdir edilmektedir. Şiirleri dünya dillerinin çoğuna geniş çapta çevrilmiş ve çeşitli biçimlere aktarılmıştır. Mevlana, Amerika Birleşik Devletleri'nde "en popüler şair" ve "en çok satan şair" olarak tanımlanmıştır.

I. İsmail, bilinen adıyla Şah İsmail veya tam unvanıyla Ebu'l-Muzaffer Bahadır el-Hüseynî, Safevî Tarikatı'nın lideri, Safevî Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Türk edebiyatı</span> Türkçe yazılmış edebî eserler

Türk edebiyatı, Türk yazını veya Türk literatürü; Türkçe olarak üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir.

Azerbaycan kültürü Azerbaycan'da yaşayan halkların ve Azerbaycan tarihinde yer alan devletlerin kültürü. Bölgede yaşanan siyasi ve askeri olaylar ve Azerbaycan'ın Doğu ve Batı arasında yerleşmesi kültürün gelişimini etkileyen temel faktörlerdir. Azerbaycan Doğu Avrupa ve Batı Asya'dadır ve Avrupa Konseyi üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hatifi</span> XV. ve XVI. yy arasında yaşamış İranlı şair

Mevlana Abdullah Hatifi 15. ve 16. yüzyılda yaşamış Timurlu ve Safevi vatandaşlı bir Alevi Türk şair. Aynı zamanda Yedi Ulu Ozanlar'dan olan Fuzulî'nin Pîr ve hocasıdır.

Aşık Peri - Azerbaycanlı aşık, şair.

Kasım Bey Zakir, 19. yüzyıl Azerbaycanlı şairdi. Azerbaycan edebiyatında eleştirel gerçekçilik ve hiciv türünün kurucularındandır. 19. yüzyılın ilk yarısının önde gelen Azerbaycan şairi ve hicivcisi, 19. yüzyıl Azerbaycan satirik şiirinin en büyük ustası olarak kabul edilir.

Acem Türkçesi veya Orta Azerbaycanca, 15. ve 16. yüzyıllarda bölge Türkleri tarafından anadil, İran ve Kafkasya'daki halklar tarafından lingua franca olarak konuşulan bir Türk dilidir. Bugünkü Azerbaycan Türkçesi buradan türetilmiştir. Dil, Eski Anadolu Türkçesinden gelmektedir. Acem Türkçesi Karakoyunluların, Akkoyunluların ve Safevilerin resmi diliydi.

<span class="mw-page-title-main">Kasım-ı Envar</span>

Muineddîn Ali Hüseyni Sarabi Tebrizi, yaygın adıyla Kasım-ı Envar, ; bir Sufi mistik, şair ve Safevi tarikatının önde gelen bir dai'si (vaizi) idi.

Essar Tebrizi, Celâyir hükümdarı Şeyh Üveys Celâyir'in methiyecilerinden biri olarak görev yapan Tebrizli bir şairdi. Esas olarak 1376'da tamamlanan Mihr u Mushtari adlı şiiriyle tanınır.

Azerbaycan kültürel etkisi - Azerbaycan'ın dilsel ve kültürel ortamının etki alanının gelişim tarihi, Azerbaycan kültürünün farklı bölge ve uluslarda oynadığı rol.

Azerbaycan-Çağatay edebi ilişkileri,-Azerbaycan ve Çağatay dilleri ve edebiyatının ilişkisi ve etkisi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.