İçeriğe atla

Fatos Nano

Fatos Nano
Fatos Nano (2003)
Arnavutluk Başbakanı
Görev süresi
31 Temmuz 2002 - 10 Eylül 2005
BaşkanAlfred Moisiu
Yerine geldiğiPandeli Majko
Yerine gelenSali Berişa
Görev süresi
25 Temmuz 1997 - 28 Eylül 1998
BaşkanRexhep Meidani
Yerine geldiğiBashkim Fino
Yerine gelenPandeli Majko
Görev süresi
22 Şubat 1991 - 5 Haziran 1991
BaşkanRamiz Alia
Yerine geldiğiAdil Çarçani
Yerine gelenYlli Bufi
Kişisel bilgiler
Doğum Fatos Thanas Nano
16 Eylül 1952 (72 yaşında)
Tiran, Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti
Partisi Arnavutluk Sosyalist Partisi
Evlilik(ler) Rexhina Nano (1976–2001)
Xhoana Nano (2002–sürüyor)
Çocuk(lar) Sokol
Edlira
Klajdi (üvey oğlu)
Bitirdiği okul Tiran Üniversitesi
Mesleği siyasetçi
Dini Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi
İmzası

Fatos Thanas Nano (d. 16 Eylül 1952 Tiran, Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti), üç kez Arnavutluk Başbakanı olan bir Arnavut siyasetçidir.

Hayatı

Fatos Nano, 16 Eylül 1952 tarihinde Arnavutluk'un başkenti Tiran'da doğdu. Babası Arnavutluk Devlet Radyo ve Televizyonu'nun eski direktörü Thanas Nano, annesi devlet memuru Maria (Şuteriki) Nano idi. Ailedeki kız kardeşleri arasındaki tek erkek çocuktu.[1]

Siyasi hayatı

2004 yılında Fatos Nano son başbakanlık döneminde.

1984 ile 1990 yılları arasında çalıştığı Tiran'daki Marksist-Leninist Araştırmalar Enstitüsü'nde Doğu Bloku ülkelerinin piyasa ekonomilerindeki sosyo-ekonomik sorunlar ve reformların araştırmacısı olarak görev yaptı.[1][2] Fatos Nano, Marksist-Leninist Araştırmalar Enstitüsü'nde çalışırken Enver Hoca'nın karısı Necmiye Hoca'nın gözetimi altındaydı. Özel bir görev için seçildi; Necmiye Hoca'nın kariyerini takip ettiği ve stratejik noktalarda işten işe taşınmasına yardımcı oluyordu.[1]

Çeşitli Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde komünist rejimlerin çöküşü, Cumhurbaşkanı Ramiz Alia'yı eski komünist nomenklatura (Doğu Bloku ülkelerinde bürokraside çeşitli kilit idari pozisyonları ellerinde tutan elitler) görevlilerini, bürokrasi ve hükûmetten kademeli olarak kaldırmaya zorladı, bu nedenle Şubat 1991'in sonunda Alia Nano'yu bu amaçla geçiş hükûmetinin başbakanı olarak atadı. O yıl ülkede komünizm sonrası yapılan ilk demokratik seçimleri organize etti ve ülkenin liberal demokrasi ve Serbest piyasa ekonomisine geçişini hazırladı.[1][2][3]

1991-1996 ve 1997-2009 yılları arasında Arnavutluk Sosyalist Partisi'nin ve Arnavutluk Meclisi'nin ilk üyesi ve kurucusuydu. Arnavutluk Emek Partisi'nin Anti-Revizyonist Marksist-Leninist ideolojisini, halefi Sosyalist Parti için sosyal demokrasiye dönüştürdü.[4]

Sosyalist Parti liderliği sırasında, reformların bir sonucu olarak, Sosyalist Enternasyonal ve Avrupa Sosyalistler Partisi'ne katıldı.[5][6] Nano, 2007 cumhurbaşkanlığı seçiminde aday oldu ancak kazanamadı. 2012 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yine aday adayı olarak çalıştı, ancak aday olamadı.[7] Çünkü Parlamentodaki partilerin liderleri, milletvekilleri seçimlerinde kendisinin aday olarak seçilmesini engellediler.[8]

Sosyalist Parti içinde yeni hareket girişimi

Haziran 2012'deki Cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra Nano, "sosyalist zaferi için Nano Hareket" adlı bir hareket başlattı. Amacı Parti Lideri Edi Rama tarafından kurulan otokrasiyi bitirip, Sosyalist Partinin liderliğini geri almaktı. Çoğu siyasi gözlemciye göre, bu yeni hareket görevdeki Başbakan ve Sosyalist Parti lideri Edi Rama'yı yenemeyecek kadar az popüler ve zayıf gösteriliyordu. Nano'nun aynı derecede popüler olmayan eski Başbakan Sali Berişa ile yaptığı arka plan anlaşmaları nedeniyle Nano'nun geçmişteki popülaritesi, elini zayıflattı ve Edi Rama'nın yargı, yönetim ve ekonomi üzerine gerçekleştirdiği popüler reformları, onun Arnavutluk Sosyalist Partisi'nin Başbakanı ve Lideri olarak görevini sürdürmesini sağladı.[9][10]

Bibliyografya

Fatos Nano'nun üç kitabı bulunmaktadır.

  • Socialimperializmi sovjetik në ekonominë kapitaliste botërore (Dünya kapitalist ekonomisinde Sovyet sosyal emperyalizmi) (1987)
  • Die Sowjetunion: ein kapitalistisches, imperialistisches Land (Sovyetler Birliği: Kapitalist, emperyalist bir ülke)(1988)
  • Dosja Nano (Nano dosyası) (1994)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Cable 97TIRANA1976, Biography of New Albanian Prime Minister" (İngilizce). WikiLeaks. 30 Ağustos 2011. 10 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 
  2. ^ a b Rexhina Nano (2008). "Të jetosh kohën" (Arnavutça). Botimet DUDAJ. s. 66. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022. 
  3. ^ Blendi Fevziu (4 Şubat 2010). "Opinion" (Arnavutça). 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 
  4. ^ Rexhina Nano (2008). "Të jetosh kohën" (Arnavutça). Botimet DUDAJ. s. 108. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022. 
  5. ^ "XX Congress of the Socialist International" (İngilizce). New York. 9–11 Eylül 1996. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  6. ^ ""PES Associate Parties"" (İngilizce). 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  7. ^ Sokol Balla (19 Nisan 2012). "Fatos Nano, interviste ne Top Story". 4 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  8. ^ "Takimi ne mbremje, Rama sot me Berishën: Nano, jo kandidat i PS" (Arnavutça). Panorama. 3 Haziran 2012. 8 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016. 
  9. ^ "Lëvizja Nano për fitoren e socialistëve" (Arnavutça). Top Channel. Haziran 2012. 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 
  10. ^ "Lëvizja Nano: Nismë statutore për largimin e Ramës". Gazeta Panorama (Arnavutça). 13 Haziran 2012. 5 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Fatos Nano ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Parti siyasi görevi
Yeni makamSosyalist Parti Başkanı
1991–2005 		Sonra gelen
Edi Rama
Siyasi görevi
Önce gelen
Adil Çarçani		Arnavutluk Başbakanı
1991 		Sonra gelen
Ylli Bufi
Önce gelen
Başkim Fino		Arnavutluk Başbakanı
1997–1998 		Sonra gelen
Pandeli Majko
Önce gelen
Pandeli Majko		Arnavutluk Başbakanı
2002–2005 		Sonra gelen
Sali Berişa

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Hoca</span> Komünist eski Arnavutluk lideri

Enver Halil Hoca, Arnavut komünist politikacı. 1941'den 1985'te ölümüne kadar Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri'ydi. Aynı zamanda Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi, Arnavutluk Demokratik Cephesi Başkanı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıydı. 1944'ten 1985'te ölümüne kadar ülkeyi yönetti. Ayrıca 1944'ten 1954'e kadar 22. Arnavutluk Başbakanı ve çeşitli zamanlarda Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin hem dışişleri bakanı hem de savunma bakanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Sosyalist revizyonizm</span> Sosyalist revizyonizm, Marksist hareketin içinde revizyonizm sözcüğü, önemli Marksist öncüllerin çeşitli fikirlerinin, ilkelerinin ve teorilerinin revizyondan geçmesi gerektiğine inanan bir düşünce tarzıdır.

Sosyalist revizyonizm, Marksist hareketin içinde revizyonizm sözcüğü, önemli Marksist öncüllerin çeşitli fikirlerinin, ilkelerinin ve teorilerinin genellikle burjuvazi sınıfı ile birlik olma benzeri değişiklikler içeren bir revizyondan geçmesi gerektiğine inanan bir düşünce tarzıdır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Emek Partisi</span> 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’daki tek yasal siyasi parti

Arnavutluk Emek Partisi 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’da yasal tek siyasi parti olarak iktidarda olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Edi Rama</span> Arnavut siyasetçi

Edi Rama, Arnavut siyasetçi ve ressamdır. 2005 yılından beri Arnavutluk Sosyalist Partisi'nin lideridir. 1998-2000 yılları arası Kültür, Gençlik ve Spor Bakanı ve 2000-2011 yılları arası başkent Tiran'ın Belediye Başkanı oldu. Rama 23 Haziran 2013 tarihinde, görevdeki Başbakan Sali Berişa'yı yenerek, 2013 seçimlerini kazandı. Yeni Arnavutluk parlamentosunun açılmasının ardından başbakan olarak hükûmeti kurmakla görevlendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Hocaizm</span>

Hocaizm, adını Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti lideri Enver Hoca'dan alan, 1970'lerin sonunda dünya komünist hareketindeki bölünme sonucunda ortaya çıkan, Marksizm-Leninizm'in revizyonizm karşıtı bir çeşididir. Stalin sonrası dönemin ve iktidardaki iki komünist parti olan Çin Komünist Partisi ve Arnavutluk Emek Partisi arasındaki 1978'deki keskin ayrılığın ardından Enver Hoca'nın görüşlerini tanımlamak için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pandeli Majko</span>

Pandeli Majko, bir Arnavut siyasetçidir. İki kez Arnavutluk Başbakanı olarak görev yaptı; 1998'den 1999'a ve bir kez 2002'de.

Bashkim Fino, Arnavut siyasetçi ve Arnavutluk'un 28. başbakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandër Meksi</span>

Aleksandër Gabriel Meksi, Arnavut siyasetçi ve arkeolog. Arnavutluk'un 13 Nisan 1992'den 11 Mart 1997 tarihine kadar 27. Başbakanıydı. Eski bir arkeolog olarak, komünist yönetimin sona ermesinden sonra Arnavutluk'un başbakanlığı yapan ilk kişidir.

Ylli Bufi, 1991 yılında Arnavutluk'un 25. Başbakanı olarak görev yapan Arnavut politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Adil Çarçani</span>

Adil Çarçani, Enver Hoca tarafından yönetilen komünist rejimde Arnavut bir politikacı. Komünist rejimin çöküşünden hemen önceki yıllarda Arnavutluk hükûmetinin başkan yardımcısı olarak görev yapıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ramiz Alia</span>

Ramiz Tafë Alia, 1985-1991 yılları arasında Arnavutluk'un ikinci ve son komünist lideri ve ülkenin 1982-1992 yılları arasında devlet başkanıdır. Enver Hoca tarafından halefi olarak atandı ve Hoca'nın ölmesinden sonra iktidarı ele geçirdi. 7 Ekim 2011 tarihinde Tiran'da 85 yaşında akciğer hastalığı yüzünden öldü. 1991-1992 yılları arasında Arnavutluk'un ilk Cumhurbaşkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kastriot İslami</span> Arnavut siyasetçi

Kastriot Selman Islami, Bir Arnavut siyasetçidir. 17 Nisan 1991'den 6 Nisan 1992 tarihine kadar Arnavutluk Meclisi Başkanı olarak görev yaptı. Son komünist cumhurbaşkanı Ramiz Alia'nın istifası üzerine 3 Nisan 1992'de üç gün boyunca geçici cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

Arnavutluk; iki büyük siyasi partinin öncülüğünde, çok partili sistem ile yönetilen bir ülkedir. Merkezi Seçim Komisyonu'nun 2014 yılı verilerine göre mecliste toplam 124 siyasi partinin kaydı bulunmaktadır. Buna rağmen 2015 Yerel Seçimleri yalnızca 54 partinin katılımıyla gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Komünist Partisi</span> Arnavurlukta bir komünist parti

Arnavutluk Komünist Partisi, Arnavutluk'ta 1991 yılında kurulan Marksist-Leninist, Hocaist ve revizyonizm karşıtı komünist parti. Arnavutluk Emek Partisi'nin 1991 yılında Arnavutluk Sosyalist Partisi'ne dönüşmesinden ve yeni partinin sosyal demokrasi'yi benimsemesinden sonra, eski partinin bölünmesiyle kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hysni Milloshi</span>

Hysni Milloshi, Arnavutluk Emek Partisi'nin halefi olan Arnavutluk Komünist Partisi'nin kurucusu ve ilk genel sekreteri.

Yeniden Yapılandırılan Arnavutluk Emek Partisi, Arnavutluk'ta faaliyet gösteren Marksist-Leninist komünist parti.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Demokratik Hükûmeti</span>

Arnavutluk Demokratik Hükûmeti 20 Ekim 1944'te 1940-1944 Arnavut partizan direnişi sona erdiğinde Ulusal Kurtuluş Hareketi tarafından kuruldu. Geçici olan bu hükûmet, ülkenin 28 Kasım'da Alman kuvvetlerinden kurtarılmasının ardından iktidara geldi. Ülkenin geçici başbakanı Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri Enver Hoca oldu. Geçici hükûmet, demokratik seçimler yapılıncaya ve bir Kurucu Meclis toplanana kadar var olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Azem Hajdari</span>

Azem Hajdari, Arnavut siyasetçi. 1990-1991 yıllarında Arnavutluk'ta Marksizm-Leninizm'in çöküşüne yol açan öğrenci hareketinin lideriydi. Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin sona ermesinin ardından Arnavutluk Demokratik Partisi'nin (PP) milletvekili oldu. Arnavutluk'ta demokratik dönemin başlangıcını simgeleyen siyasetçilerden biridir. Arnavutluk Meclisi'nin bir üyesi ve Savunma Komisyonu Başkanı idi. 12 Eylül 1998'de Tiran'da gerçekleştirilen bir suikast sonucu öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Niko Peleshi</span>

Niko Aleks Peleshi, Eylül 2013'te Arnavutluk Başbakan Yardımcısı olarak görev yapan Arnavut siyasetçi. 2004-2005 yılları arasında Görice valisi ve 2007-2012 yılları arasında Görice belediye başkanı olarak görev yaptı. 2012 yılından bu yana Sosyalist Parti Başkanlığı üyesidir. 2019'dan beri resmi bir milletvekilidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta sosyalizmin çöküşü</span>

Arnavutluk'ta sosyalizmin çöküşü, Avrupa'da Sovyetler Birliği dışında gerçekleşen son olay, Aralık 1990'da başkent Tiran'daki öğrenci gösterileriyle başladı, ancak aynı yılın Ocak ayında İşkodra ve Kavaja gibi diğer şehirlerde de protestolar başlamıştı Arnavutluk Komünist Emek Partisi Merkez Komitesi 11 Aralık'ta siyasi çoğulculuğa izin verdi ve ertesi gün en büyük muhalefet partisi Demokrat Parti kuruldu. Mart 1991 seçimleri İşçi Partisi'ni iktidarda bıraktı, ancak genel grev ve kentsel muhalefet, komünist olmayanları da içeren bir istikrar hükûmetinin kurulmasına yol açtı. Arnavutluk'un eski komünistleri, Mart 1992'de ekonomik çöküş ve toplumsal huzursuzlukların ortasında yapılan seçimlerde bozguna uğradı. Demokrat Parti sandalyelerin çoğunu kazandı ve parti başkanı Sali Berişa cumhurbaşkanı oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.