İçeriğe atla

Fatmalı Kalecik Höyüğü

Arkeolojik Höyük
Adı:Fatmalı Kalecik Höyüğü
il:Elazığ
İlçe:Merkez
Köy:Fatmalı
Türü:Höyük
Tahribat:Keban Baraj Gölü altında kalmıştır.[1]
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yöntemi:Kazı

Fatmalı Kalecik Höyüğü, Keban Baraj Gölü altında kalmadan önce, Elazığ İl merkezinin yaklaşık 32 km. kuzeybatısında Fatmalı Köyü'nün 4 km. güney-güneydoğusunda bulunan bir höyüktür. Tepenin 60 metre çapında ve 2 metre yükseklikte olduğu belirtilmektedir.[1]

Kazılar

Keban Baraj Gölü altında kalacak olan arkeolojik yerleşimlerin saptanması amacıyla R. Whallon ve S. Kantman tarafından yapılan yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Kazılar, bir test kazısı olarak 1968 yılında yapılmıştır. Tek bir açma olarak yapılan kazıda 10 metreye bir metre boyutlarındaki açmanın bir kenarında 2 x 2 metrelik bir bölüm de kazılmıştır.[1]

Tabakalanma

Kazıda tepenin kuzeyinde 3,9 metre, güneyinde ise 2,8 metre yükseklikte bir kültür dolgusu saptanmıştır. İlk ve ikinci yerleşme olarak iki tabaka saptanmıştır.[1] Bu tabakalar erken dönem ve geç dönem olarak da adlandırılmaktadır.[2] Kazılarda ele geçen bir bakır parçası ve çok sayıda curufa[1] dayanılarak bu tabakalar Kalkolitik Çağ'a tarihlenmektedir.[3] Kazılarda ele geçen çanak çömlek buluntularına dayanılarak ise ilk yerleşim Erken Kalkolitik Çağ'a,[4] ikinci yerleşim ise Geç Kalkolitik Çağ'a[5] tarihlenmektedir.

Buluntular

İlk yerleşmeye ilişkin bir mimari buluntuya ulaşılamamıştır. Daha geç evrelerinde taş temelli, kerpiç duvarlı ve çok küçük birimleri olan üç evreli bir mimari ortaya çıkarılmıştır.[1]

İlk yerleşimde el yapımı, minik taş katkılı, koyu kahverengi ve gri renkte, açkılı mala ilişkin parçaları ele geçmiştir. Bunların yayvan kaselere, dışa dönük ağızlı küpe ve süzgeç gibi biçimlere ait olduğu belirtilmektedir. İkinci yerleşimde ise yine el yapımı, kırmızı yüzey renkli ve açkılı mal ile, saman katkılı, krem, kırmızı ve açık kahverengi renkli maldan parçalar bulunmuştur.[1]

Fatmalı Kalecik Höyük'te sadece bakır üretimi değil, gümüş ve kurşun üretiminin de yapıldığı ve madencilik yönünden yüksek düzeyli bir teknoloji ve uzmanlaşma görüldüğü belirtilmektedir.[6]

İlk yerleşimde çakmak taşı obsidiyene göre iki kat fazla iken ikinci yerleşimde obsidiyen kullanımı daha yaygındır.[1]

İlk yerleşimde koyun, keçi, inek ve köpek kemikleri bulunmuştur. İkinci yerleşimde ise ayrıca, domuz, porsuk, tilki ve yaban tavşanı kemikleri görülmektedir.[1]

Değerlendirme ve tarihleme

Yüzeydeki tahrip olmuş bir ocaktan gelen malzemenin radyokarbon tarihleme yöntemi sonucu MÖ 5230 – 5040 yıllarını vermektedir.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
  2. ^ "Turizm, Kültür ve Tabiat Varlıkları Sektörü Raporu". 19 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2012. 
  3. ^ a b Savaş Harmankaya, Karşılaştırmalı Tablolara göre Anadolu Kronolojisi 16 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ H. Çalışkan, Malatya-Elazığ İlleri Fırat Vadisi Yerleşimleri Çanak Çömlek Malzemesinin İncelenmesi[] Sh.: 34
  5. ^ H. Çalışkan, Sh.: 32
  6. ^ A. Erarslan, İ. Aktuğ Kolay, Kentleşme Sürecinin Öncü Kent Dönemi 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh.: 82

İlgili Araştırma Makaleleri

Tilkitepe Höyüğü ya da eski kaynaklarda Şamramaltı Van il merkezinin 7 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Günümüzde Van Havaalanı sınırları içinde olup kısmen havaalanı olarak kullanılmaktadır. Höyük 55 metre çapında, 6-7 metre yüksekliğindedir.

Karaz Höyük, Erzurum il merkezinin yaklaşık 16 km. batı – kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Yaklaşık 200 metre çapındaki tepe 16 metre yüksekliktedir. Karasu Çayı'nın suladığı ovanın kuzeyindedir.

Çine Tepecik Höyük, Aydın İl merkezinin güneyinde, Çine İlçesinin 5 km. batısında, Karakollar Köyü'nün 3 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Çine Çayı'nın 1 km. doğusunda bulunan höyük 120 x 40 metre boyutlarında olup 9 metre yüksekliktedir.

Tepecik / Makaraz Tepe Höyüğü, Elazığ İl merkezinin yaklaşık olarak 31 km. doğusunda, günümüzde Keban Baraj Gölü suları altında kalmış olan bir höyüktür. Höyüğün asıl ismi Makaraz Tepe'dir. Fakat arkeolojik yazında daha çok Tepecik olarak geçmektedir. Tepe, 200 metre çapında olup 16-17 metre yüksekliktedir.

Yenice Yanı Höyüğü, Diyarbakır İli'nin 50 km. doğusunda, Bismil İlçesi'nin 10 km. güneydoğusunda, Dicle'nin kollarından Seyhan Çayı vadisinde, çayın doğu kıyısında yer alan bir höyüktür. Yenice Köyü'nün Eski Mezarlık Mevkiindedir. Tepe, 150 x 80 metrelik boyutlarıyla küçük sayılabilecek bir höyüktür ve yaklaşık olarak 1,2 hektarlık bir alana yayılmaktadır.

Karaoğlan Höyüğü, Ankara İl merkezinin 25 km. güneyinde, Mogan Gölü'nün güneydoğu ucunda yer alan bir höyüktür. Bulunduğu bölge Ankara bölgesinden güneydoğu ve güneybatı yönlerine uzanan ana ticaret yollarının kavşağı durumundaydı. Tepe, 260 x 180 metre boyutlarında ve 18-20 metre yüksekliğindedir. Höyük Ankara – Konya kara yolu üzerindedir.

Salat Cami Yanı, Diyarbakır İli, Bismil İlçesi'nin yaklaşık 20 km. doğusunda, Dicle'nin bir kolu olan Salat Çayı kıyısında yer alan bir höyüktür. Höyükteki Neolitik yerleşim alanı 220 x 130 metrelik bir alana yayılmıştır. Kazı çalışmaları başlamadan önce höyükten sürekli olarak toprak alınması ve yapılaşma sonucunda tepenin büyük bir kısmı ortadan silinmişti.

Çayboyu Höyüğü, Keban Barajı yapılmadan önce Elazığ İli, Muratcık Köyü'nün 750 metre doğusunda yer alan bir höyüktü. Tepe, 100 x 80 metre boyutlarında olup 3 metre yüksekliktedir. Ancak erozyon, sulama kanalları ve tepenin doğusundan akan derenin yol açtığı tahribat nedeniyle gerçek büyüklüğü vermemektedir.

Musular, Aksaray İli, Aksaray İlçesi, Kızılkaya Köyü'nün yaklaşık 1 km. güneyinde, Musular Mekii'nde yer alan bir düz yerleşmedir. Hasan Dağı ve Melendiz Dağı'nın kuzeyine düşen volkanik bir arazide Ihlara Vadisi'nin verimli ovasında, Melendiz Çayı'nın batı kıyısındadır. Aşıklı Höyük'ün 300-400 metre batısında yer almaktadır.

Kurupınar Höyüğü, Elazığ İl merkezinin yaklaşık 30 km kuzeybatısında, Aşvan'ın 5–6 km güneyinde, Ergüzek Köyü'nün 2,5 km kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Bugün için Keban Baraj Gölü'nden etkilenerek kısmen yok olmuştur. Tepe, kabaca 125 metre çapında ve 3 metre yüksekliktedir.

Aziziye Höyük, Burdur İl merkezinin güneyinde, Aziziye Köyü'nün kabaca 600 metre batısında yer alan bir höyüktür. Tepe, 200 x 150 metre boyutlarında olup ova seviyesinden 8 metre yüksekliktedir. Gölde Höyük'nün 10 km. güneyine düşmektedir.

Araptepe Höyüğü, İzmir İl merkezinin kuzeyinde, Menemen İlçesi'nin yaklaşık olarak 13 km. kuzeybatısında, Eski Foça'ya giden yol üzerinde yer alan bir höyüktür. Helvacı Höyücek Höyüğü'nün 2 km. kadar batısında, Bekirler Düz Yerleşmesi'nin 500-600 metre kuzeyindedir. Helvacı Köyü'nün batısındadır. Helvacı Ovası'ndaki yerleşme, daha çok dağlara yakındır.

Helvacı Höyücek Höyüğü, İzmir il merkezinin kuzeybatısında, Menemen İlçesinin kuzey-kuzeybatısında, Helvacı Köyü'nün 4 km. batı-güneybatısında yer alan bir höyüktür. Çevrede Höyücek ya da Üyücek adıyla bilinmekte olup, aynı addaki yerleşmelerden ayırabilmek için bu ad verilmiştir. Bununla birlikte bazı yayınlarda Höyücek, bazı yayınlarda da Helvacı olarak geçmektedir. Aşağı Gediz Ovası'nın batı kesiminde küçük bir tepe görünümündedir. Günümüzde denizden 18 km. içerdeki yerleşmenin iskan edildiği tarihlerde Gediz Nehri'ne daha yakın ve muhtemelen deniz kenarında olduğu düşünülmektedir. Kaçak kazılar ve yol yapımıyla kısmen tahrip olmuş durumdadır.

Karaağaçtepe Höyüğü, Çanakkale il merkezinin güneybatısında, Seddülbahir Köyü'nün yaklaşık olarak 3 km. kuzey-kuzeydoğusunda, Morto Koyu'ndan 1 km. mesafede, Kirte Deresi'nin sağ tarafında yer alan bir höyüktür. Bazı kaynaklarda, Heinrich Schliemann tarafından bu şekilde tanımlanmış olmasına dayanılarak Protesilaos Tümülüsü olarak da görülmektedir. Tepe, 100 metre çapında olup 8 metre yüksekliktedir. Günümüzde sahilden 1 km. kadar içeride olan Höyük'ün iskan edildiği dönemde deniz kenarında olduğu belirtilmektedir.

Karagöz / Demirci Höyük, Sinop il merkezinin yaklaşık olarak 13 km. güneyinde, Demirci Köyü'nün yanında yer alan bir höyüktür. Tepe, 160 x 70 metre boyutlarındadır.

Kumartepe, Şanlıurfa il merkezinin 1,5 km kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin kuzeydoğusunda, İğdeli Köyü'nün kuzeyinde yer alan bir düz yerleşmedir. Günümüzde Atatürk Baraj Gölü altında kalmıştır. Barajın yapımından önce Fırat'ın güney kıyısında, İncesu Vadisi ile Fırat Vadisi'nin birleştiği yerdeydi.

Hacılartepe Höyüğü, Bursa il merkezinin kuzeydoğusunda, Orhangazi İlçesi'nin güneyinde Örnekköy Köyü'nün yaklaşık olarak 1 km. batı-kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Höyük, Ilıpınar Höyüğü'nün 750 metre güneydoğusundadır. Tepe, 150 x 4 metre boyutlarında çok küçük ve uzun bir yükseltidir.

Tilkiburnu Höyüğü, Kırklareli il merkezinin yaklaşık olarak 18 km. güneyinde, Babaeski İlçesi'ne 17 km. mesafede, Nacak Köyü'nün 750 metre doğusunda yer alan bir höyüktür. Şeytanderesi'nin doğu yakasındadır. Çanak çömlek dağılımına göre yerleşmenin 180 x 130 metrelik bir alana yayılmış olduğu ileri sürülmektedir. Kültür toprağının kalınlığı bir metredir.

Kalaycıktepe Höyüğü, Tunceli il merkezinin güneybatısında, Akçapınar köyünde, Karasu Çağı'nın doğu kıyısında yer alan bir höyüktü. Günümüzde tümüyle Keban Baraj Gölü suları altında kalmıştır. Yerleşmeye, Elazığ / Kalaycık Düz Yerleşmesi ile karışmaması için Kalaycıktepe adı verilmiştir. Arkeolojik yayınlarda Kalecik ve Kalaycık ya da Kalaycık Tepe olarak da geçmektedir. Tepe, yaklaşık olarak 260 x 180 metre boyutlarında, 32 metre yüksekliğindeydi. Russell ise höyüğün boyutlarını 130 x 70 x 20-30 metre olarak vermektedir.

Kanlıtaş Höyük, Eskişehir il merkezinin kuzeyinde, Aşağıkuzfındık Köyü'nün 1 km. doğusunda, "Kanlıtaş Mevkii" olarak bilinen yörede yer alan bir höyüktür. Yerleşme, vadinin ortasındaki kayalık bir yükseltinin kuzey yamacındadır. Tepe, 30 metre çapında olup 4 - 7 metre yüksekliktedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.