Fatih Sultan Mehmet'in Portresi
 | |
| Sanatçı | Gentile Bellini |
|---|---|
| Yıl | 1480 |
| Tür | Tuval üzerine yağlı boya |
| Boyutlar | 70 cm × 52 cm (28 in × 20 in) |
| Konum | National Gallery, Londra |
Fatih Sultan Mehmet'in Portresi, Venedikli ressam Gentile Bellini'nin Osmanlı padişahı II. Mehmed'i tasvir ettiği bir tablodur. Tablo, 1480'de Bellini tarafından diplomatik bir görev için bulunduğu İstanbul'dayken yapılmıştır. 15. yüzyılda Venedik ile Osmanlı İmparatorluğu arasında var olan önemli ekonomik ve diplomatik bağların bir kaydıdır.[1] Bu tablodan önce, Osmanlılar yakın zamanda Konstantinopolis'i fethetmişlerdi. Bu, Venedik Cumhuriyeti'ni 1479'da Fatih Sultan Mehmed'in barış antlaşmasını kabul etmekten başka çaresi olmayan bir duruma soktu. Venedik, Akdeniz'e olan yakınlıkları nedeniyle Konstantinopolis'e ticari bağlarla aktif bir şekilde bağlıydı. Ham ipek, pamuk, tezhipli el yazmaları, kakma metal işleri ve baharatların ithalatı bu barış antlaşması olmasaydı durma noktasına gelirdi.[2] Venedik Cumhuriyeti ile Osmanlı İmparatorluğu arasında bir barış antlaşması imzalandıktan sonra, Sultan II. Mehmed, sarayında bir İtalyan ressamın ikamet edip onun için resim yapmasını istediğine karar verdi ve bu görev İtalyan ressam Gentile Bellini'ye verildi.[1]
19. yüzyılda Sultan Mehmed'in tablosu kötü durumdaydı ve yoğun bir şekilde yeniden boyanmıştı. Bu sebeple zaman içerisinde tablo üzerine çok sayıda müdahalede bulunuldu. Bu da birçok sanat tarihçisinin tablonun Bellini'ye ait olduğunu doğrulayamamasına neden oldu. Ancak günümüzde sanat tarihçileri, bu resimde gördüklerimizin yaklaşık yüzde 10'unun Rönesans ustası Gentile tarafından yapıldığı konusunda hemfikir.[3] Bu tablo, Padişah tarafından çok saygı gören Gentile Bellini'nin becerilerini sergilemesine rağmen, Sultan'ın sarayında Venedikli bir ressam isteme seçimini pekiştiren Avrupa ve İslam kültürünün zekice kombinasyonlarını içermektedir.[2] Bellini'nin portresi, Osmanlı resminde de kalıcı bir etki bırakmıştır; Biri Şiblîzâde Ahmed Çelebi'ye atfedilen ve kompozisyonlarını Bellini'nin tablolarından alan birkaç resim mevcuttur.[4] Fatih Sultan Mehmet'in Portresi, Birleşik Krallık'ın başkenti Londra'daki National Gallery'dedir.[5][6][7]
Açıklama
II. Mehmed, kırmızı bir tac üzerinde yer alan sarıktan oluşan başlığına ek olarak, üzerine bol bir kürk peçe takılmış kırmızı kaftanıyla tasvir edilmiştir; bu, onun rütbesini ve dini kimliğini belirtir. Çerçevenin ön kısmında mücevherlerle bezenmiş bir Osmanlı işlemesi asılıdır.[2] Sanat tarihçileri, Mehmed'in o sırada bir İtalyan sanatçı talep etmesinden kaynaklandığına inanıyor; kendisinin çok doğal bir benzerliğinin boyanmasını ve stilize edilmiş doğal bir portrede bir İtalyan hükümdarı olarak görülmek istedi. Mehmed'in giysisinin ve sarığının yuvarlak, hacimli biçimleri, çengel şeklindeki burnunun ve sivri çenesinin keskin, ince ve köşeli hatlarıyla büyük bir tezat oluşturuyor.[8] Bellini, Mehmed'i izleyiciden uzaklaşmış olarak tasvir etmek için o dönemin İtalyan klasik gelenekleri kullandı. O dönemde Venedik'ten klasikleşen portalleri anımsatan bir kemer ve bir bezle örtülmüş korkuluktan oluşan boyalı bir çerçeve portreyi çerçevelemiştir.[9] Resmin sol alt kısmında “Victor Orbis” veya “Dünyanın Fatihi” yazısı vardır.[2] Bellini'nin sanatına atıf yapan başka bir kısmi yazıt da resimde yer almaktadır: “…doğanın altın askeri Gentile Bellini'nin gerçek becerisi, padişahın [görünüşünü] anımsatır [ve] her şeyi kendi özellikleriyle temsil eder… [Bellini] aynı görüntüyü 1480 Kasım ayının 15. gününde yaptı.” Bu yazıtın zamanla deforme olması sebebiyle, sanat tarihçilerinin yazıtın tamamını güvenle tercüme etmesi zordur.[10] Resme yakından bakıldığında bariz tutarsızlıklar veya yanlış bağlantılar bulunmaktadır. Kemer ve figürün dışındaki genel tablo göz önüne alındığında, cilalı, iyi boyanmış, ancak inanılmaz derecede dayanıksız görünmektedir; Mehmed'i tepeden mükemmel bir şekilde çerçevelemekte ancak sonra vücudu yanlardan kesilmektedir. Mehmed, onu çevreleyen mimariye kıyasla daha bulanık görünmektedir.[11]
Galeri
Gentile Bellini ve diğer ressamlar tarafından çizilen diğer II. Mehmed portreleri.
Bilinmeyen, 1510![Gentile Bellini, 1480. Dünya üzerinde yalnızca 4 adet bulunan bu madalyonlardan birisi ABD'deki Ulusal Sanat Galerisi'nde, bir diğeri ise İstanbul Belediye Sarayı'nda sergilenmektedir.[12]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Gentile_Bellini%2C_Mehmed_II%2C_1430-1481%2C_Sultan_of_the_Turks_1451_%28obverse%29%2C_c._1480%2C_NGA_44574.jpg/375px-Gentile_Bellini%2C_Mehmed_II%2C_1430-1481%2C_Sultan_of_the_Turks_1451_%28obverse%29%2C_c._1480%2C_NGA_44574.jpg)
Gentile Bellini, 1480. Dünya üzerinde yalnızca 4 adet bulunan bu madalyonlardan birisi ABD'deki Ulusal Sanat Galerisi'nde, bir diğeri ise İstanbul Belediye Sarayı'nda sergilenmektedir.[12]
Mehmed ve Oğlu, Gentile Bellini, 1479. II. Mehmed ve oğlu Cem Sultan'ın resmedildiği varsayılan[13][14] bu tablo, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 2020 yılında Londra'daki bir müzayededen satın alınmıştır. Günümüzde İstanbul Belediye Sarayı'nda sergilenmektedir.[15]
Kaynakça
- ^ a b Kim, David Young (2015). "Gentile in Red". I Tatti Studies in the Italian Renaissance. 18 (1): 157-192. doi:10.1086/680525. ISSN 0393-5949.
- ^ a b c d Fiore, Julia (14 Ağustos 2018). "How Gentile Bellini's Portrait of a Sultan Helped End a War". Artsy (İngilizce). 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ Freely, John (2009). The Grand Turk : Sultan Mehmet II, Conqueror of Constantinople and Master of an Empire. First edition. New York. ISBN 978-1-59020-248-7. OCLC 320798791.
- ^ "Art in Renaissance Venice". Art in Renaissance Venice (İngilizce). 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ "Gentile Bellini | The Sultan Mehmet II | NG3099 | National Gallery, London". www.nationalgallery.org.uk. 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ "Bellini's portrait of Mehmed the Conqueror on display in London". www.aa.com.tr. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ Rodini, Elizabeth. "Gentile Bellini, Portrait of Sultan Mehmed II (article)". Khan Academy (İngilizce). 3 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
- ^ ""Venice and the Islamic World, 828–1797" Symposium. Metropolitan Museum of Art, New York. April 22, 2007". "Venice and the Islamic World, 828–1797" Symposium. Metropolitan Museum of Art, New York. April 22, 2007. doi:10.3202/caa.reviews.2007.78. 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022.
- ^ Cevizli, Antonia Gatward (2014). "Bellini, bronze and bombards: Sultan Mehmed II's requests reconsidered". Renaissance Studies. 28 (5): 748-765. ISSN 0269-1213.
- ^ Harper, JamesG (5 Temmuz 2017). "The Turk and Islam in the Western Eye, 1450?750 ": Visual Imagery before Orientalism (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-351-53986-9.
- ^ Rodini, Elizabeth (2020). Gentile Bellini’s Portrait of Sultan Mehmed II (İngilizce). I.B. Tauris. doi:10.5040/9781838604837. ISBN 978-1-83860-483-7.
- ^ "Dünyada 4 adet var: Fatih'in madalyonu İstanbul'a geliyor". CNN Türk. 28 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022.
- ^ "Bellini'nin Fatih Sultan Mehmet portresindeki genç tartışma yarattı: Tablodaki ikinci kişi Cem Sultan mı?". Milliyet. 1 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022.
- ^ "Murat Bardakçı tablo üzerinden İlber Ortaylı ile polemiğe girdi: 'Fatih'in karşısındaki Cem Sultan değil'". Yeni Çağ Gazetesi. 28 Haziran 2020. 31 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022.
- ^ "İBB'nin satın aldığı Fatih'in tablosu İstanbul'a ulaştı". Cumhuriyet. 31 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022.
