İçeriğe atla

Fatih Camii, Tirilye

Koordinatlar: 40°23′35″K 28°47′49″D / 40.39306°K 28.79694°D / 40.39306; 28.79694
Fatih Camii, Tirilye
Harita
Temel bilgiler
Koordinatlar40°23′35″K 28°47′49″D / 40.39306°K 28.79694°D / 40.39306; 28.79694
İnançSünni İslam
Mimari
Mimari türCami
Tamamlanma730
Fatih Camii 1990

Fatih Camii Bursa ilinin Tirilye (Zeytinbağı) ilçesinde bir camidir . Yapı ilk olarak 8. veya 9. yüzyılda Bizans kilisesi olarak inşa edilmiş ve daha sonra 16. yüzyılda Müslüman ibadethanesine dönüştürülmüştür.[1] 1920-1922 yılları arasında tekrar Rum Ortodoks kilisesi olarak hizmet vermiş, 1923 yılında yeniden camiye dönüştürülmüştür.[1]

Tarih

Orijinal yapı 720 ile 730 yılları arasında (ya da Robert Ousterhout'a göre muhtemelen 9. yüzyılın başlarında) inşa edilmiş olabilir [2] ve büyük ihtimalle İsa Kilisesi ve Günah Çıkaran Aziz Stephen Kilisesi olarak biliniyordu; sıklıkla Trigleia'daki Aziz Stephen Kilisesi veya Aziz Theodore Kilises olarak anılırdı.[3][4] Kilisenin Cyril Mango ve Ihor Ševčenko'nun Trigleia Manastırı (Yunanca: Moni Trigleias) olarak tanımladığı bir manastırla ilişkili olduğuna dair bazı kanıtlar var, ancak diğerleri bunun yerine Chinolakkos Manastırı'na (Moni tou Chinolakkou ) bağlı olduğunu öne sürdüler. .[4]

Osmanlı'nın Anadolu'yu fethinin ardından Bizans kilisesi camiye dönüştürüldü ve Fatih Camii olarak yeniden adlandırıldı.[1] Daha sonra 1920 Yunan Yaz Taarruzu sırasında Bursa kısa süreliğine Yunan kuvvetleri tarafından işgal edildi ve cami kısa süreliğine Ortodoks kilisesi olarak yeniden tahsis edildi.[5] 1923 yılında site yeniden camiye dönüştürüldü.[1]

Tanım

Yapının bölgede ayakta kalan en eski Bizans yapısıdır ve koruma statüsüne sahiptir. Aynı zamanda Bizans'ın kare planlı haç kilisesinin bilinen en eski örneklerinden birini oluşturur. İlk yıllarında bina, daha sonra yıkılan bir güney şapelini içeriyordu.[2][6] Camiye ana giriş, metal başlıkları süslü dört sütun üzerinde duran, ahşap çatıyla örtülü bir revakla sağlanmaktadır. Sekiz pencereli silindirik bir tolobat üzerine oturan yapının merkezi kubbesi 19 metre yüksekliğinde ve yaklaşık 4,5 metre genişliğindedir [6][7] Kilise 8. yüzyıl civarında inşa edilmiş olmasına rağmen, bazıları daha sonraki bir tarihte yeniden oyulmuş olabilecek 6. yüzyıl heykelleri gibi daha eski unsurları bünyesinde barındırıyordu.[2] Bazı bilim insanları, kilisenin resimler ve ikonalarla da süslendiğini, ancak bunların artık hayatta kalmadığını öne sürerler.[1]

Alanın camiye dönüştürülmesinden sonra, bir zamanlar eski kilisenin bema'sının (sunak ) bulunduğu binanın merkezi apsisine, yarım kubbeyle örtülü uzun, kiremitli bir mihrap yerleştirildi.[1] 1855 yılındaki depremde ağır hasar gören yapıya bir de minare eklenmiş ve daha sonra yeniden inşa edilmiştir.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Hayden, Robert; Sözer, Hande; Tanyeri-Erdemir, Tuğba; Erdemir, Aykan (2011). "The Byzantine Mosque at Trilye: A Processual Analysis of Dominance, Sharing, Transformation and Tolerance". History and Anthropology. 22 (1): 1-17. doi:10.1080/02757206.2011.546851. 
  2. ^ a b c Ousterhout, Robert (2008). Master Builders of Byzantium. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. 
  3. ^ Hasluck, F. W. (July 1906). "Bithynica". Annual of the British School at Athens. 13: 285-308. doi:10.1017/S006824540000294X. 
  4. ^ a b Mango, Cyril; Ševčenko, Ihor (1973). "Some Churches and Monasteries on the South Shore of the Sea of Marmara". Dumbarton Oaks Papers. 18: 235-77. doi:10.2307/1291343. 
  5. ^ "Fatih Cami (Hagios Stephanos Kilise)". 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2024. 
  6. ^ a b Brubaker, Leslie; Haldon, John (2001). Byzantium in the Iconoclast Era (ca. 680-850): The Sources - An Annotated Survey. Aldershot: Ashgate. 
  7. ^ Cormack, Robin (2018). Byzantine Art. Oxford: Oxford University Press. ss. 89. 

Kaynaklar

  • Brubaker, Leslie ve John Haldon. İkonoklast Döneminde Bizans (yaklaşık 680-850): Kaynaklar - Açıklamalı Bir Araştırma. Aldershot: Ashgate, 2011
  • Buchwald, Hans Herbert. Bizans Kilise Mimarisinde Biçim, Üslup ve Anlam. Ann Arbor: Michigan Üniversitesi Yayınları, 1999
  • Cormack, Robin. Bizans Sanatı. Oxford: Oxford University Press, 2018
  • Hayden, Robert, Hande Sözer, Tuğba Tanyeri-Erdemir ve Aylan Erdemir. "Trilye'deki Bizans Camisi: Hakimiyet, Paylaşım, Dönüşüm ve Hoşgörü Üzerine Süreçsel Bir Analiz." Tarih ve Antropoloji, cilt. 22, hayır. 1 (2011): 1-17
  • Hasluck, FW "Bythinica." Atina'daki İngiliz Okulu Yıllığı, cilt. 13 (1906/7): 285-308
  • Mango, Cyril ve Ihor Ševčenko. "Marmara Denizi Güney Kıyısındaki Bazı Kilise ve Manastırlar." Dumbarton Oaks Kağıtları, cilt. 18 (1973): 235-77
  • Marinis, Vasileios. Konstantinopolis Kiliselerinde Mimarlık ve Ritüel: Dokuzuncu Yüzyıldan On Beşinci Yüzyıla. Cambridge: Cambridge University Press, 2014
  • Ousterhout, Robert. Doğu Ortaçağ Mimarisi: Bizans ve Komşu Toprakların Yapı Geleneği. Oxford: Oxford University Press, 2019
  • Ousterhout, Robert. Bizans'ın Usta İnşaatçıları. Philadelphia: Pensilvanya Üniversitesi Yayınları, 2008

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ayasofya (Trabzon)</span> Türkiyenin Trabzon şehrinde yer alan bir cami

Ayasofya ya da eskiden Ayasofya Kilisesi, Trabzon'un Fatih Mahallesi'nde bulunan tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Kariye Camii</span> İstanbulda camiye çevrilen bir Rum Ortodoks kilisesi

Kariye Camii veya eskiden Azize Kurtarıcı Hora Kilisesi, İstanbul'un Fatih ilçesinin Edirnekapı semtinde camiye çevrilmiş bir Rum Ortodoks kilisesi ve müze.

<span class="mw-page-title-main">Kalenderhane Camii</span> İstanbulda bir cami

Kalenderhane Camii ya da eski adıyla Theotokos Kyriotissa Kilisesi, İstanbul'un Vefa semtinde Doğu Roma döneminden kalma bir yapıdır. Bozdoğan Kemeri'nin en doğu ucunun güneyinde yer alır. Doğu Ortodoks Kilisesi formundadır. 18. yüzyılda Osmanlı'lar tarafından camiye çevrilmiştir. Yüksek olasılıkla kilise ilk durumunda Theotokos Kyriotissa'ya adanmıştı. Yapı, Yunan haçı kemerli Bizans kilisesi örneğinin var olan birkaç örneğinden birini temsil eder. Plan ve üslup özelliklerine göre binanın 9. veya 10. yüzyıla ait olduğu varsayılır.

<span class="mw-page-title-main">Fethiye Camii</span> İstanbulda camiye çevrilen bir Rum Ortodoks kilisesi

Fethiye Camii veya Teotokos Pamakaristos Kilisesi, İstanbul'un Fatih ilçesinin Çarşamba semtinde camiye çevrilmiş bir Rum Ortodoks kilisesidir.

Aşağıda camiye dönüştürülmüş kiliselerin bir bölümü bulunmaktadır. Eğik olarak yazılan isimler günümüzde artık cami olarak kullanılmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fenari İsa Camii</span> İstanbul Fatihte bir cami

Fenari İsa Camii, Molla Fenari Camii ya da eski adıyla Lips Manastırı Kilisesi, İstanbul'da, eskiden Ortodoks kilisesi olarak kullanılırken Türklerin şehri ele geçirmesi ile birlikte camiye çevrilen bir ibadethanedir.

<span class="mw-page-title-main">Zeyrek Camii</span> Bizans İmparatorluğu dönemine ait dinî yapı

Zeyrek Camii veya Pantokrator Manastırı, İstanbul'un Fatih ilçesine bağlı Fazilet Sokağı'nda Haliç'e bakan büyük bir camidir. İki eski Bizans kilisesi ve birleştirilmiş bir şapelden oluşur ve Konstantinopolis'teki Orta Bizans mimarisinin en iyi örneğini temsil eder. Ayasofya'dan sonra İstanbul'da ayakta kalan en büyük Bizans dinî yapısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vefa Kilise Camii</span>

Molla Gürânî Câmii, Vefa Kilise Camii İstanbul'un Vefa semtinde, kiliseden camiye çevrilmiş bir dinî yapıdır. Kilise iken adı, Aziz Teodoros Kilisesi'dir.. Muhtemelen Aziz Theodoros'a adanmıştı. Kompleks, Bizans mimarisinin Komnenos ve Paleologos dönemlerine ait bir örneğidir. Vefa Kilise Camii Doğu Ortodoks kilisesi formunda olup Yunan haçı planına göre yapılmıştır. İstanbul'un fethi'nden sonra cami olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gül Camii</span> İstanbulun Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma dinî yapı

Gül Camii veya Azize Teodosya Kilisesi, İstanbul'un Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma ve fetihten sonra camiye dönüştürülmüş bir dinî yapıdır. Eski adı ve yapım tarihi hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte 10. ya da 11. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.Bu kilise, Bizans tarafından inşa edilen en yüksek kilise olarak bilinir. İkonoklazm akımı sırasında Büyük Saray'ın ana girişi Halki Kapısı üzerindeki İsa ikonasının indirilmesine karşı çıktığı için öldürülen Theodosia adlı kadının kutsal emanetlerinin bu kiliseye konduğu ve bu kilisenin Aya Theodosia olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Saray</span>

Büyük Saray veya Kutsal Saray, Fatih yarımadasının güneydoğu ucunda kurulmuş, geniş Bizans İmparatorluğu'nun imparatorluk saray kompleksi. Bizans imparatorlarının kraliyet yerleşimi olarak 330 yılından 1081 yılına kadar hizmet etmiştir. 690 yıldan fazla imparatorluk yönetiminin merkezinde yer almıştır. Günümüze çok az kalıntısı kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kanlı Kilise</span> İstanbul, Türkiyede kilise

Kanlı Kilise ya da Moğolların Azize Meryem Kilisesi ; İstanbul'da bulunan bir Ortodoks kilisesidir. İstanbul'da Osmanlı döneminde camiye çevrilmeyerek Rumların ibadetine bırakılmış Bizans döneminden kalma tek kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Kefeli Camii</span>

Kefevi Camii(ya da Kefevi Mescidi), eskiden Aziz Noel Baba Katolik Kilisesi veya Manuil Manastırı, İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan tarihi bir cami. Aslında 9 yüzyılda inşa edilen bir Bizans kilisesi iken Osmanlı padişahı IV. Murat döneminde, Recep Paşa tarafından 1630 yılında camiye çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halki Kapısı</span> Bizans dönemi Konstantinopolisteki Büyük Sarayın kapısı

Halki Kapısı, Bizans döneminde Konstantinopolis şehrinde, Büyük Saray'ın ana törensel girişi. "Bronz kapı" anlamına gelen bu adın, bronz kapı kanatları ya da çatısında bulunan yaldızlı bronz döşemeler yüzünden verildiği düşünülmektedir. İç tarafı mermer ve mozaiklerle süslenmiş; dış yüzüneyse birçok heykel yerleştirilmiştir. Bunların en baskını, Bizans İkonoklazmı sırasında ana sembol olmuş İsa ikonudur. 10. yüzyılda kapının hemen yanına inşa edilmiş bir şapel vardır. Kapı, 13. yüzyılda yıkılmıştır. Şapel ise 19. yüzyıl sonuna kadar ayakta kalmıştır.

Nea Ekklisia, Bizans İmparatoru I. Basileios tarafından 876 ile 880 yılları arasında Konstantinopolis'te inşa ettirilmiş bir kilisedir. Bizans başkentinde 6. yüzyılda inşa edilen Aya Sofya'dan sonra inşa edilmiş ilk anıtsal kilisedir. Bizans mimarisinin Orta Çağ'ının başlangıcını işaret eden bu kilise Paleologos Hanedanı dönemine kadar kullanılmıştır. Osmanlılar tarafından barut deposu olarak kullanılan bu yapı, 1490 yılında yıldırım düşmesinden sonra tahrip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bizans mimarisi</span> Doğu Roma mimarisine genel bakış

Bizans mimarisi, Bizans İmparatorluğu mimarisidir. İmparatorluk, Büyük Konstantin, Roma İmparatorluğu başkentini Roma'dan Byzantion'uma doğuya taşıdığı 330 yılından sonraki Roma İmparatorluğu'nun sanatsal ve kültürel varlığını adresler. Byzantion, "Yeni Roma", sonradan Konstantinopolis ismini almıştır, bugün İstanbul olarak adlandırılmaktadır. İmparatorluk, bir Milenyumdan fazla yaşamış, Avrupa'da Orta Çağ ve Rönesans mimarlığını etkin şekilde etkilemiş, 1453 yılında İstanbul'un fethinden sonra Osmanlı mimarisini etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tirilye</span> Mudanyanın mahallesi

Tirilye, Bursa'nın Mudanya ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Surp Kevork Kilisesi</span>

Surp Kevork ya da Sulu Manastırı İstanbul'da bulunan bir Ermeni Apostolik kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Keramaia Muharebesi</span>

Keramaia Muharebesi, 746'da Kıbrıs'ta Emevî Halifeliği'nin Mısır filosuna karşı kazanılmış büyük bir Bizans deniz zaferidir.

<span class="mw-page-title-main">Peribleptos Manastırı (İstanbul)</span>

Peribleptos Manastırı ya da Theotokos Peribleptos Manastırı, Konstantinopolis'in en önemli Rum Ortodoks manastırlarından biridir. İstanbul’un Fatih ilçesi, Samatya semtinde, Kocamustafapaşa Mahallesi, Marmara Caddesi ve Cambaziye Mektebi Sokak arasında, Surp Kevork Ermeni Kilisesi’nin bulunduğu alanda konumlanmıştır. Meryem Ana’ya adanan yapı, Orta Bizans döneminde, 11. yüzyılda inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Panaya tu Kastru</span> Rodostaki bir kilise

Panaya tu Kastru, Kalenin Meryemi veya Enderun Camii, Yunanistan'daki Rodos kentinde bulunan Orta Çağ'dan kalma bir Rum Ortodoks kilisesidir. Surlarla çevrili eski şehir sınırları içerisindeki yapı, adada günümüze ulaşan en büyük Bizans kilisesidir. Tarih boyunca, Rodos'un çeşitli devletler ve imparatorluklar tarafından fethedilmesiyle Roma Katolik kilisesi ve camii olarak kullanılmıştır..


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.