İçeriğe atla

Fasiyasyon

Fasiyasyon gösteren Wyethia helianthoides veya katır kulağı kır çiçeği (sağda)
Saguaro Ulusal Parkı'nda (Batı), Arizona, ABD'de bulunan, fasiyasyondan kaynaklanan "tepeli" bir saguaro kaktüsü (Carnegiea gigantea )

Fasiyasyon ("grup" veya "şerit" anlamındaki Latince kökünden /ˌfæʃiˈeɪʃən/) olarak telaffuz edilir ve şerit püskül (İngilizce: cresting) olarak da bilinir, normalde tek nokta etrafında ve yaklaşık olarak silindirik doku oluşturan (büyüyen uç) damarlı bitkilerde apikal meristem de anormal büyümenin nispeten nadir bir durumudur, bunun yerine tepe büyüme yönüne dik olarak uzar, böylece düz, şerit gibi, püsküllü (veya "kristat") veya özenle bükülmüş doku üretir.[1] Fasyasyon, bazı durumlarda bitki parçalarının ağırlık ve hacim olarak artmasına da neden olabilir.[2] Bu doğa olayı gövdede, kökte, meyvede veya çiçek başında meydana gelebilir.

Bazı bitkiler tepelenmeleri için estetik olarak yetiştirilir ve ödüllendirilir.[3] Herhangi bir şerit püsküllenmenin Herhangi bir fasya oluşumu, hormonal, genetik, bakteriyel, fungal, viral ve çevresel nedenler dahil olmak üzere çeşitli olası nedenleri vardır.

Nedensellik

Büyülenme, büyümenin meydana gelebileceği hücreler olan bitkilerin meristematik hücrelerindeki hormonal dengesizliklerden kaynaklanabilir.[4] Fasciation ayrıca rastgele genetik mutasyondan da kaynaklanabilir.[5] Bakteriyel ve viral enfeksiyonlar da fasyalaşmaya neden olabilir.[6] Bakteriyel fitopatojen Rhodococcus fascians ,tatlı bezelye (Lathyrus odoratus) bitkilerinde[7] olduğu gibi fasiyasyonun bir nedeni olarak gösterilmiştir, ancak birçok fasciye bitkisi çalışmalarda bakteriler için negatif test edilmiştir, dolayısıyla bakteriyel enfeksiyon özel bir neden değildir.

Tepelenmeye neden olabilecek ek çevresel faktörler arasında mantar, akar veya böcek saldırısı ve kimyasallara maruz kalma yer alır. Bir bitkinin büyüme ucundaki genel hasar[8] ve soğuğa ve dona maruz kalma da büyülenmeye neden olabilir.[5] Bezelye ve horozibiği Celosia gibi bazı bitkiler bu özelliği miras alabilir.[8]

Fasiyasyon bulaşıcı değildir, ancak fasyalaşmaya neden olan bakteriler, enfekteli bitkilerden diğerlerine, enfekteli bitkilerdeki yaralarla temastan ve bakterileri diğer bitkilere taşıyan sudan yayılabilir.[9]

Oluşum

Fasciasyon genel olarak nadir olmakla birlikte, 100'den fazla vasküler bitkide familyasında gözlenmiştir. Acer, Aloe, Acanthosicyos, Cannabis, Celosia, Cycas, Delphinium, Digitalis, Echinacea, Euphorbia, Forsythia, Glycine max (özellikle, soyafasulyesi bitkileri), cins üyeleri dahil[10] Primula, Iochroma, Prunus, Salix, Cactaceae ve kaktüs ailesinin birçok cinsi. Tepeleme, olgun saguaro kaktüsünde bulunan tipik "kollar" yerine dalgalı kıvrımlarla sonuçlanır.[11]

Bazı Celosia çeşitleri, özellikle "horoz peteği " olarak adlandırılan güvenilir şekilde büyülenmiş çiçek başları için yetiştirilir. Japon fantail söğüt (<i id="mwgw">Salix sachalinensis</i> 'Sekka') fasiyasyon için değer verilen başka bir bitkidir.[6]

Önleme

Genetik materyale ve bakterilere verilen zararın neden olduğu fasciation, fasciated bitkilerin kullanılmaması ve fasciated bitkilerin atılmasıyla kontrol edilebilir.[9] Bitki tabanlarına zarar vermekten kaçınmak ve onları kuru tutmak bakterilerin yayılmasını azaltabilir.[9] Tepelenmiş bitkilerin aşılanmasından ve tepelenmiş maddenin budanmasından kaçınılması da bakterilerin yayılmasını azaltabilir.[9]

Örnekler

  • Fasciation
  • Fasiyasyon ya da bir ile "tepeye" coneflower (Echinacea) bir örnek.
    Fasiyasyon ya da bir ile "tepeye" coneflower (Echinacea) bir örnek.
  • Bir karahindiba üzerinde tam olarak oluşturulmuş iki çiçek kafasına yol açan püsküllenme.
    Bir karahindiba üzerinde tam olarak oluşturulmuş iki çiçek kafasına yol açan püsküllenme.
  • Digitalis'te Fasiyasyon. Soldaki normal büyüklükteki çiçekli başak ile karşılaştırıldığında daha büyük kalınlaşmış gövdeye dikkat edin.
    Digitalis'te Fasiyasyon. Soldaki normal büyüklükteki çiçekli başak ile karşılaştırıldığında daha büyük kalınlaşmış gövdeye dikkat edin.
  • Çiçekli kiraz (Prunus) ağacında fasiyasyon
    Çiçekli kiraz (Prunus) ağacında fasiyasyon
  • Kuşkonmaz (Asparagus officinalis) fasyası. Sapın düzleştirilmiş durumuna dikkat edin. Resim 1893'te yayınlandı.
    Kuşkonmaz (Asparagus officinalis) fasyası. Sapın düzleştirilmiş durumuna dikkat edin. Resim 1893'te yayınlandı.
  • Hem normal (sağ üst) hem de tepelenmiş (ortada) çiçekleri gösteren ortak karahindiba.
    Hem normal (sağ üst) hem de tepelenmiş (ortada) çiçekleri gösteren ortak karahindiba.
  • Bir leylak çalı üzerinde fasiyasyon.
    Bir leylak çalı üzerinde fasiyasyon.
  • Phacelia campanularia veya California bluebell kır çiçeği üzerinde tepelenme.
    Phacelia campanularia veya California bluebell kır çiçeği üzerinde tepelenme.
  • Tepelenmiş gösterişli papatya (Erigeron speciosus).
    Tepelenmiş gösterişli papatya (Erigeron speciosus).
  • Tepeli Crookneck Squash
    Tepeli Crookneck Squash
  • Pictured is common dandelion with multiple fully formed flower heads and a notably wide stem joined in fascination.
    Ortak karahindiba üzerinde görülen Fasciation.

Ayrıca bakınız

  • maceracılık
  • filodi
  • cadı süpürgesi

Kaynakça

  1. ^ White (1948). "Fasciation". The Botanical Review. 14 (6): 319-358. doi:10.1007/BF02861723. 
  2. ^ Albertsen (1983). "Genetics and Comparative Growth Morphology of Fasciation in Soybeans (Glycine max [L.] Merr.)". Botanical Gazette. 144 (2): 263-275. doi:10.1086/337372. 
  3. ^ "Fasciation in Flowers – What You Need To Know". Gardentoolbox. 10 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2014. 
  4. ^ Galun, Esra (2007). Plant Patterning: Structural and Molecular Genetic Aspects 8 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. World Scientific Publishing Company. p. 333. 9789812704085
  5. ^ a b "Fasciation in Vegetables and Fruits". University of Delaware Cooperative Extension. 27 Mayıs 2011. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012. 
  6. ^ a b Lerner, B. Rosie (September 2007). "Fascinating Fasciation". Purdue University Extension. 15 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2012. 
  7. ^ Tilford, P.E. (1936). "Fasciation of Sweet Peas caused by Phytomonas fascians n.sp". Journal of Agricultural Research. 53 (5): 383-394. 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2012. 
  8. ^ a b Swift, Curtis E. (12 Nisan 1999). "Fasciation: Fascinating distortions of the plant world". Colorado State University Extension. 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2012. 
  9. ^ a b c d "Pests in Gardens and Landscapes". Statewide Integrated Pest Management Program, Agriculture and Natural Resources, University of California. 13 Ekim 2008. 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2012. 
  10. ^ Yamamoto, Etsuo (25 Nisan 2000). "Molecular characterization of two soybean homologs of Arabidopsis thaliana CLAVATA1 from the wild type and fasciation mutant". Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Gene Structure and Expression. 1491 (1–3): 333-340. doi:10.1016/S0167-4781(00)00061-0. PMID 10760600. 
  11. ^ "Campus Arboretum". University of Arizona. 20 Ağustos 2008. 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2010. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Botanik</span> bitki yaşamı bilimi

Botanik veya bitki bilim(ler)i, bitki biyolojisi, fitoloji, bitki yaşamı ile ilgili bir bilim dalı ve biyolojinin bir koludur. Bir botanikçi, bitki bilimcisi veya fitolog, bu alanda uzmanlaşmış bir bilim insanıdır. "Botanik" terimi; otlak, ot veya yem anlamına gelen Grekçe: βοτάνη (botanē) kelimesinden türetilmiştir. Geleneksel olarak, botanik, mantarları ve algleri de de içine alan bir bilim dalıdır. Günümüzde, botanikçiler, 391.000'i damarlı bitki türü ve yaklaşık 20.000'i kara yosunu olan yaklaşık 410.000 kara bitkisi türünü incelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antibiyotik</span> bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde ve önlenmesinde kullanılan ilaç

Antibiyotik, bakterilere karşı aktif olan bir tür antimikrobiyal maddedir. Bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmak için en önemli antibakteriyel ajan türüdür ve antibiyotik ilaçlar bu tür enfeksiyonların tedavisinde ve önlenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bakterileri öldürebilir ya da büyümelerini engelleyebilirler. Sınırlı sayıda antibiyotik de antiprotozoal aktiviteye sahiptir. Antibiyotikler soğuk algınlığı veya gribe neden olan virüsler gibi virüslere karşı etkili değildir; virüslerin büyümesini engelleyen ilaçlar antibiyotik yerine antiviral ilaçlar veya antiviraller olarak adlandırılır. Mantarlara karşı da etkili değildirler; mantarların büyümesini engelleyen ilaçlara antifungal ilaçlar denir.

<span class="mw-page-title-main">Bakteri</span> mikroorganizma üst âlemi

Bakteri (İngilizce telaffuz: [bækˈtɪəriə] ( dinle); tekil isim: bacterium), tek hücreli mikroorganizma grubudur. Tipik olarak birkaç mikrometre uzunluğunda olan bakterilerin çeşitli şekilleri vardır, kimi küresel, kimi spiral şekilli, kimi çubuksu, kimi virgül şeklinde olabilir. Yeryüzündeki her ortamda bakteriler mevcuttur. Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda, deride, hayvanların bağırsaklarında, asitli sıcak su kaynaklarında, radyoaktif atıklarda büyüyebilen tipleri vardır. Tipik olarak bir gram toprakta bulunan bakteri hücrelerinin sayısı 40 milyon, bir mililitre tatlı suda ise bir milyondur; toplu olarak dünyada beş nonilyon (5×1030) bakteri bulunmaktadır, bunlar dünyadaki biyokütlenin çoğunu oluşturur. Bakteriler gıdaların geri dönüşümü için hayati bir öneme sahiptirler ve gıda döngülerindeki çoğu önemli adım, atmosferden azot fiksasyonu gibi, bakterilere bağlıdır. Ancak bu bakterilerin çoğu henüz tanımlanmamıştır ve bakteri şubelerinin sadece yaklaşık yarısı laboratuvarda kültürlenebilen türlere sahiptir. Bakterilerin araştırıldığı bilim bakteriyolojidir, bu, mikrobiyolojinin bir dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Soya</span> bir baklagil türü

Soya, baklagiller (Fabaceae) familyasından 1 - 1,5 m boyunda, kısmen sarılıcı, dallanmış, tek yıllık Doğu Asya kökenli bir bitkidir. Bitki, yenilebilir fasulyesi için yetiştirilir.

<i>Salix alba</i>

Salix alba, Salicaceae (söğütgiller) familyasına ait, 25–30 m. boylarında bir söğüt türü.

<span class="mw-page-title-main">Bitki</span> ökaryotik, ağaçlar, çiçekler, otlar, yosunlar ve benzeri organizmaları içinde bulunduran çok büyük bir canlılar alemi

Bitkiler, ağırlıklı olarak fotosentetik ökaryot canlılardır. Tarihsel olarak bitkiler alemi, algler ve mantarlar da dahil olmak üzere hayvan olmayan tüm canlıları kapsarken, günümüzde mevcut tüm tanımlamalar prokaryotları, mantarları ve bazı algleri hariç tutar. Tanımlamalardan birine göre: Çiçekli bitkiler, kozalaklı bitkiler ve diğer açık tohumlular, eğrelti otları ve benzerleri, boynuz otları, ciğer otları, kara yosunları ve yeşil algler hep birlikte Viridiplantae adı verilen kladı oluştururlar. Buna kırmızı ve esmer algler dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Taraxacum</span>

Taraxacum, papatyagiller (Asteraceae) familyasına ait, sarı, kısa boylu çiçekleri kaplayan geniş bitki cinsi grubu.

<i>Salix caprea</i> Söğütgiller familyasından bir bitki türü

Salix caprea, Salicaceae (söğütgiller) familyasından 5–15 m'ye kadar boylanabilen ağaç, ağaççık veya çalı formunda olan bir söğüt türü. Kışın yaprağını döken İki evcikli süs ve orman ağaçlarıdır. İsmini erken baharda açan yapraklarla beslenen keçilerden alır. Erkenden çiçek açarak ürettiği polen ve nektarla çok sayıda arı ve böceği kendine çeker. 266 böcek türüne ev sahipliği yapar.

<i>Digitalis</i> bitki cinsi

Digitalis ya da (Yüksükotu) Plantaginaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Yüksükotu, Avrupa, batı Asya ve kuzeybatı Afrika'ya özgüdür. Çiçekler boru şeklindedir, uzun bir başaktan büyür ve mordan pembeye, beyaza ve sarıya kadar türlere göre değişir. Bilimsel adı "parmak" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk çiçeği</span> Türkiyede tanınması ve yetiştirilmesine Atatürkün önayak olduğu Meksika ve Orta Amerika kökenli bir çiçek türü

Euphorbia pulcherrima veya Atatürk çiçeği, Euphorbia cinsine bağlı Meksika ve Guatemala'ya özgü bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ortanca</span>

Anayurdu Japonya olan ortanca, 70-75 cinsiyle Asya ve Amerika'nın yerel bitkisi olup, gösterişli çiçekleri nedeniyle Dünyanın birçok yerinde yaygın olarak yetiştirilen, 1-3 metre arası boylanabilen, kışın yapraklarını döken, çalı gövdeli bir süs bitkisidir. En büyük tür çeşitliliği doğu Asya'da özellikle Kore, Çin ve Japonya'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Kannabinoid</span>

Kannabinoidler, beyindeki nörotransmitter salınımını değiştiren hücrelerdeki kannabinoid reseptörleri üzerinde etkili olan çeşitli kimyasal bileşikleri kapsayan bir sınıftır. Bu reseptör proteinleri için ligandlar, endokannabinoidleri, fitokannabinoidleri ve sentetik kannabinoidleri içerir. En önemli kannabinoid olan tetrahidrokannabinol (THC), esrarda bulunan birincil psikoaktif maddedir. Kannabidiol (CBD) bitkinin bir başka önemli bileşenidir. Çeşitli etkiler gösteren, esrardan izole edilmiş en az 113 farklı kannabinoid vardır.

<i>Agrobacterium</i> bitkilerde tümöre sebep olmak için yatay gen transferini kullanan bir cins Gram- negatif bakterisi

Agrobacterium, H. J. Conn tarafından keşfedilmiş, yatay gen transferini kullanarak bitkilerde tümörlere sebep olan bir Gram- negatif bakteri cinsidir. Geçerli 11 türü bulunmaktadır ve bunlar arasında üzerinde en çok çalışma yapılanı ve bilineni A. radiobacter 'dir. Agrobacterium türleri aynı zamanda kendi DNA'larını bitkilerin DNA'sına aktarma yeteneği ile de iyi bilinirler ve bu sebepten dolayı genetik mühendisliğinde önemli bir araç haline gelmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Rosids</span>

Rosids, yaklaşık 70.000 türü içeren geniş bir çiçekli bitkiler sınıfının büyük bir kladının üyeleri olan bitkileridir. Bu bitki grubu tüm kapalı tohumluların dörtte birinden fazlasını içerir.

Yamyamlık veya kanibalizm, aynı türden başka bir bireyi yiyecek olarak tüketme eylemidir. Yamyamlık, hayvanlar aleminde yaygın bir ekolojik etkileşimdir ve 1500'den fazla tür içerisinde gözlemlenmiştir. İnsan yamyamlığı hem eski zamanlarda hem de günümüzde son derece iyi belgelenmiş bir davranıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mikrobiyota</span> Mikroorganizma topluluğu

Mikrobiyota, "kommensal, simbiyotik ve patojenik mikroorganizmaların oluşturduğu ekolojik komünitelerdir" ve bitkilerden hayvanlara kadar incelenmiş tüm çok hücreli organizmaların iç ve dış yüzeylerinde bulunurlar. Mikrobiyota, bakteriler, arkeler, protistler, mantarlar ve virüsleri içerir. Mikrobiyotanın, konak canlının immünolojik, hormonal ve metabolik homeostazı açısından çok önemli olduğu bulunmuştur. Mikrobiyom terimi, ekolojik bir nişteki yaşayan mikroorganizmaların genomlarının toplamını ya da mikroorganizmaların kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ecdysozoa</span>

Ecdysozoa, bir protostom hayvan grubu olup Arthropoda'nın da içinde bulunduğu, Nematoda ile birkaç küçük şubeyi içerir. İlk olarak Aguinaldo ve ark. 1997'de, esas olarak 18S ribozomal RNA genleri kullanılarak inşa edilen filogenetik ağaçlara dayanıyordu. Dunn ve ark. tarafından 2008'de yapılan büyük bir çalışma, Ecdysozoa'yı bir klad, yani ortak bir atadan ve onun tüm soyundan gelen bir grup olarak güçlü bir şekilde destekledi.

<span class="mw-page-title-main">Viridiplantae</span>

Viridiplantae, yaklaşık 450.000-500.000 tür içeren ve hem karasal hem de sucul ekosistemlerde önemli roller oynayan ökaryotik canlılar grubudur. Öncelikle sucul olan yeşil algler ve içlerinden çıkan kara bitkilerinden oluşurlar. Yeşil algler, geleneksel sınıflandırmada kara bitkilerini içermez ve bu da yeşil algleri parafiletik bir grup yapar. Kara bitkilerinin yeşil alglerin içinden çıktığının anlaşılmasından bu yana, bazı yazarlar bitkileri de yeşil alglere atıyorlar. Hücre duvarlarında selüloz bulunan hücrelere ve klorofil a ve b içeren ve fikobilin içermeyen siyanobakterilerle endosimbiyozdan türetilen birincil kloroplastlara sahiptirler.

Australian Plant Name Index (APNI) yayınlanmış tüm Avustralya damarlı bitkilerinin adlarını çevrimiçi sunan bir veritabanıdır. İçeriğinde geçersiz adlandırmalar, sinonimler veya mevcut adlarının da bulunduğu tüm adlandırmaları barındırır. Bunun yanı sıra Australian Plant Census (API) içeriğindeki dağılım bölgeleri, türlerin toplandığı haritalar, bitkilerin fotoğrafları, notlar, yorumlar gibi bibliyografya be temel detayları da sunar.

<span class="mw-page-title-main">Digitalis purpurea</span>

Digitalis purpurea, yüksükotu veya yaygın yüksükotu, ılıman Avrupa'nın çoğuna özgü ve yaygın olan Plantaginaceae, Plantago familyasından zehirli bir çiçekli bitki türüdür. Ayrıca Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerinde ve diğer bazı ılıman bölgelerde yerel tür olmuştur. Bitki, birçok çeşidi bulunan popüler bir bahçe konusudur. Kalp ilacı digoksinin orijinal kaynağıdır. Bu iki yılda bir bitki, ekimden sonraki ilk yıl çiçek açmadan önce bir yaprak rozeti olarak büyür ve ikinci yılda ölür. Bununla birlikte, genellikle bahçe ortamında yeni bitkilerin büyümeye devam etmesi için yeterli tohum üretir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.