İçeriğe atla

Fas tarihi

Fas tarihi, günümüzde Fas Krallığı olarak bilinen ülke topraklarının ve halklarının tarihidir.

788'de, Arapların Kuzey Afrika'yı fethinden yaklaşık yüzyıl sonra, bir dizi Faslı Müslüman hanedanları Fas'ı yönetmeye başladı. 16. yüzyılda Sadi hanedanı, özellikle Sultan Ahmed el-Mansur (1578-1603) döneminde yabancı istilacıları püskürttü Osmanlıların da yardımıyla 1578'de Vadisseyl Muharebesi zaferi kazanıldı ve bir altın çağı başlattı. Mevcut Fas kraliyet ailesinin de mensubu olduğu Alevî Hanedanının kökleri 17. yüzyıla dayanmaktadır ve Muhammed bin Abdullah'a kadar inmektedir.

1860 yılında İspanya'nın Fas'ın kuzeyini işgal etmesiyle Avrupalı güçler arasında yarım yüzyıl sürecek ve Fas'ın egemenliğini giderek aşındıracak olan ticari rekabet başladı. 1912'de ülke üzerinde himaye kuran Fransa ile uzun süreli bağımsızlık mücadelesi 1956'da başarıyla sona erdi. Uluslararası bir şehir hâline gelen Tanca ve İspanyol malları aynı yıl yeni kurulan devlete teslim edildi. Mevcut hükümdarın dedesi olan Sultan V. Muhammed, devleti anayasal monarşi olarak şekillendirdi ve 1957'de kral unvanını aldı.

Fas, Birleşmiş Milletler tarafından Batı Sahra üzerinde bir idari güç olarak tanınmasa da bölgede idari yönetimi fiilen uygulamaktadır. Birleşmiş Milletler, Fas ve Polisario Cephesi arasındaki doğrudan müzakerelerde yardımcı rol üstlenmektedir ancak bölgenin statüsü henüz çözülmemiştir.

1990'lı yıllarda kademeli gelişen siyasi reformlar, ilkin 1997'de bir araya gelen iki meclisli yasama organının kurulmasıyla sonuçlandı. Fas, orta düzeyde özgür bir basına sahiptir ama Hükûmet; monarşi, İslam ve Batı Sahra'nın statüsüne karşı geldiğini düşündüğü gazetecilere karşı harekete geçmektedir.

Şubat 2011'de, Arap Baharı protestolarından etkilenen binlerce Faslı, daha fazla demokrasi ve kamuda yolsuzluğun sona ermesi talebiyle ülke çapında birden çok ilde haftalık gösteriler başlattı. Faslı güvenlik güçlerinin protestolara tepkisi, başka bölgelerdeki şiddet olayları ile karşılaştırıldığında genel olarak daha bastırılmış düzeyde kaldı. Kral VI. Muhammed, yeni bir anayasa ve erken seçim dâhil, bir reform programı ile hızlı bir şekilde yanıt verdi. Meclise ve başbakana bazı yeni yetkiler veren ancak nihai otoriteyi hükümdarın elinde bırakan yeni anayasa, Temmuz 2011'de referandumla kabul edildi. Kasım 2012'de düzenlenen erken seçimlerde, ılımlı İslamcı Adalet ve Kalkınma Partisi en fazla koltuk sayısını kazanarak Fas'ta iktidara gelen ilk İslamcı parti oldu.

Fas, Ocak 2012'de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2012-13 döneminin geçici üyesi oldu.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cezayir</span> Kuzey Afrikada bulunan bir ülke

Cezayir, resmî adıyla Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti, Kuzey Afrika'da bir ülkedir. 2,381,741 kilometre karelik yüzölçümü ile Afrika'nın yüzölçümü olarak en büyük ülkesi olan Cezayir, dünyanın onuncu, Arap Dünyası ve Afrika Birliği içerisinde ise en büyük ülkedir. Aynı zamanda, 44 milyonluk nüfusuyla da Afrika'nın en kalabalık sekizinci ülkesidir.

Monarşi ya da tek erklik, bir hükümdarın devlet başkanı olduğu bir yönetim biçimidir. Saltanatın bir başka adıdır. Genellikle seçim dışı yöntemler kullanılır. Bu hükümdar, Türkçede kral, imparator, şah, padişah, prens, emir, kağan, hakan, han gibi çeşitli adlar alabilir. Monarşiyi diğer yönetim biçimlerinden ayıran en önemli özellik, devlet başkanının bu yetkiyi yaşamı boyunca elinde bulundurmasıdır. Hükümdar öldükten sonra onun soyundan biri gelir. Yani yetki genellikle babadan oğula geçer. Demokrasilerde ise devlet başkanı seçimle işbaşına gelir. “Monarşi” sözcüğü Türkçeye Fransızcadan (Monarchie) geçmiştir. Cezalandırma ve bağışlama yetkileri sadece hükümdarın elindedir. Otoritenin bir kralın veya bir imparatorun elinde olduğu yönetim türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Fas</span> Kuzey Afrikada yer alan bir ülke

Fas, resmî adıyla Fas Krallığı, yaklaşık 37 milyon nüfusa ve 720.000 km² yüzölçümüne sahip bir Kuzey Afrika ülkesidir. Başkenti Rabat ve en büyük şehri de Kazablanka'dır. Mağrip ülkelerinden biri olan Fas'ın, Atlantik Okyanusu'dan Cebelitarık Boğazı'nı çevreleyip Akdeniz'de son bulan uzun bir sahil şeridi vardır. Doğuda Cezayir, kuzeyde İspanya, güneyde ise Moritanya ile komşudur. Aynı zamanda ülke, Batı Sahra adı verilen bölgede, 1975'te koloni ülkesi İspanya tarafından terk edildikten sonra hak iddia etmiş ve günümüzde de bölgenin dörtte üçünü fiilen yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mali</span> Batı Afrikada bulunan denize kıyısı olmayan bir ülke

Mali, resmi adıyla Mali Cumhuriyeti, Batı Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. 1.240.000 km²'lik yüz ölçümüyle Afrika'nın sekizinci büyük ülkesidir. Nüfusu 19,1 milyondur ve bu nüfusun %65'ini 25 yaş altındakiler oluşturmaktadır. Başkenti Bamako'dur. Mali sekiz bölgeye ayrılmıştır, kuzey sınırları Sahra'nın derinliklerine kadar uzanır. Ülkenin güney bölümü Nijer ve Sénégal nehirlerinin geçtiği Sudan Savanı'ndadır ve nüfusun çoğunluğu bu bölümde yaşar. Mali ekonomisi tarım ve madencilik temellidir. Altın ülkenin önde gelen doğal kaynaklarındandır ve Mali Afrika'nın en büyük üçüncü altın üreticisidir. Tuz da ihraç ürünlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Ülke bayrakları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Birleşmiş Milletler tarafından bağımsız, egemen bir ülke olarak kabul edilen ve Birleşmiş Milletler'de üyeliği bulunan 193 ülke ile egemen bir devlet olarak kabul edilen ancak BM'de üyeliği bulunmayan Vatikan dahil toplam 194 ülkenin bayrağı ile yine ayrıca Birleşmiş Milletler üyesi en az bir ülke tarafından bağımsızlığı kabul edilen 9 ülke yer almaktadır. Birleşmiş Milletler üyesi tüm ülkeler tarafından bağımsızlığı kabul görmeyen bu ülkelerin isimleri italik olarak yazılmıştır. Belli bir ülkeye bağlı, idari açıdan söz konusu ülkelerin yönetiminde olan özerk bölgeler için ayrıca bağımlı topraklar listesi sayfasına bakınız.

<span class="mw-page-title-main">Nepal</span> Güney Asyada Çin ile Hindistan arasında yer alan bağımsız bir ülke

Nepal, resmî adıyla Nepal Federal Demokratik Cumhuriyeti, Güney Asya'da bir ülkedir. Büyük bölümü Himalayaların eteklerinde, bir bölümü ise Hint-Ganj Ovası'nda konumlanmıştır. Dünyanın en kalabalık 49. ve en geniş 93. ülkesidir. Denize kıyısı bulunmayan Nepal kuzeyde Çin'e bağlı Tibet; güney, doğu ve batıda Hindistan ile komşudur. Bangladeş Nepal'in güneydoğu ucundan sadece 27 km uzaklıkta olmasına rağmen sınırdaşı değildir, Bhutan da Hindistan'ın Sikkim eyaletiyle ayrılmıştır. Verimli ovalar, subalpin kuşak ormanları ve en yüksek on dağdan sekizini bulunduran Nepal zengin bir coğrafi çeşitliliğe sahiptir. Dünyanın en yüksek dağı olan Everest Dağı da bunlara dahildir. Başkenti ve en büyük şehri Katmandu'dur. Resmi dil Nepalcedir, ancak ülke birçok etnik gruba ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Umman</span> Güneydoğu Arabistanda bir ülke

Umman ya da resmî adıyla Umman Sultanlığı, güneybatı Asya'da, Arap Yarımadası'nın güneydoğu kıyısında yer alan Arap ülkesidir. Kuzeybatıda Birleşik Arap Emirlikleri, batıda Suudi Arabistan, güneybatıda ise Yemen ile sınır komşusudur. Güneyde ve doğuda Umman Denizi, kuzeydoğuda ise Umman Körfezi ile çevrilidir. Ülkenin Birleşik Arap Emirlikleri tarafından çevrelenmiş, Madha ve Müsendem olmak üzere 2 adet eksklavı bulunmaktadır. Maskat en büyük şehir ve başkenttir.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Berberiler</span>

Berberiler, bugünkü Mısır, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas'ı içine alan Kuzey Afrika'nın bilinen en eski yerli halkıdır. Bazı mağara resimlerinin bulunmuş olması, Berberiler'in bu paleolitik toplulukların soyundan gelmiş olabileceği tezini güçlendirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Rızâ Pehlevî</span> Pehlevi Hanedanından son İran şahı

Muhammed Rızâ Pehlevî, 1941'den, ülkesini terk ettiği 1979'a kadar tahtta kalan İran şahıdır. Batı yanlısı bir dış politika izleyen Pehlevi, İran'ın son monarşik lideridir. Şehinşah ve Sayeh-eh-Hodah gibi imparatorluk unvanları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ülke armaları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Birleşmiş Milletler tarafından bağımsız, egemen bir ülke olarak kabul edilen ve Birleşmiş Milletler'de üyeliği bulunan 193 ülke ile egemen bir devlet olarak kabul edilen ancak BM'de üyeliği bulunmayan Vatikan dahil toplam 194 ülkenin resmi devlet arması ile yine ayrıca Birleşmiş Milletler üyesi en az bir ülke tarafından bağımsızlığı kabul edilen 9 ülkenin arması yer almaktadır. Birleşmiş Milletler üyesi tüm ülkeler tarafından bağımsızlığı kabul görmeyen bu ülkelerin isimleri italik olarak yazılmıştır.

Fes, Fas'ın Fès-Boulemane bölgesinde bulunan ülkenin üçüncü büyük şehri.

<span class="mw-page-title-main">Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti</span> Afrikada kısmen tanınan bir ülke

Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti (SDAC), Afrika kıtasının batısında yer alan ve bütün Batı Sahra'da egemenliğini iddia eden ancak kısmen tanınan devlet. Ülkenin sınır komşusu olarak kuzeyinde Fas, kuzeydoğusunda Cezayir, doğu ve güneyinde Moritanya yer alırken, bölgenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Ülkenin anayasal başkenti Layun olarak belirlenmesine rağmen Fas idaresi altında bulunan kısımda kaldığı için 2011 yılından bu yana başkent geçici olarak Tifariti'dir.

Birleşmiş Milletler kendi kendini yönetemeyen bölgeler listesi, Birleşmiş Milletler'e göre kolonize olmuş ülkelerin listesidir. Başlangıçta liste Birleşmiş Milletler Şartı Bölüm 9 uyarınca 1946 yılında hazırlanan ve sömürgeden ve selefine Özel Komitesi önerisi üzerine Genel Kurul tarafından güncellendi. Sadece kalıcı iskan ülkelerle bu listeye dâhil etmek için kabul edilir. Mercan adaları ve Güney Okyanusu'ndaki bölgeler listeye dâhil değildir. 2012 itibarıyla, listede 16 bölge vardır.

Seçimli monarşi ya da seçmeli monarşi, hükümdarın seçimle başa gelmesiyle olan monarşi biçimidir. Hanedanlık sisteminden farklı yanı rütbenin her zaman "babadan oğla" veya aile içinde olmamasıdır. Seçim şekli, seçilebilecek adaylar ve seçimi yapanlar devletten devlete değişir.

<span class="mw-page-title-main">Konsort kraliçe</span>

Konsort kraliçe, kralın veya imparatorun eşi olarak kraliçe ya da imparatoriçelere verilen ad. Bir konsort kraliçe genellikle kocasının sosyal rütbesini ve statüsünü paylaşır. Kralın monarşik unvanlarının kadınsı eşdeğerini elinde tutar, ancak tarihsel olarak kralın siyasi ve askerî güçlerini paylaşmaz.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya tarihi</span>

Endonezya tarihi Endonezya'da meydana gelen olayları kapsar. Endonezya çok uluslu yapıda bir ülkedir. İlk defa insanlar Asya üzerinden gelmiştir. Çağlar boyunca Bizans, Çin, Hindistan ve Araplar için önemli bir ticaret noktası oldu. Portekiz ve Hollanda tarafından kolonileştirildi. Japon işgalinin ardından gene Hollanda sömürgesine girdi. Ahmet Sukarno ile birlikte bağımsızlığını kazandı.

<span class="mw-page-title-main">2011-2012 Fas protestoları</span>

2011-2012 Fas protestoları, 20 Şubat 2011'den 2012 sonbaharına kadar Fas'ta meydana gelen bir dizi protesto gösterisidir. Orta Doğu'daki Arap Baharı olarak adlandırılan diğer protestolardan ilham aldılar. Protestoları 20 Şubat Hareketi organize etti.

<span class="mw-page-title-main">Tilimsan Muharebesi (1551)</span>

Tilimsan Muharebesi, 1550-1558 Osmanlı-Fas Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Serbest Bölge (bölge)</span>

Serbest Bölge veya Kurtarılmış Bölgeler, Batı Mağrip'te kısmen tanınan egemen bir devlet olan Sahrawi Arap Demokratik Cumhuriyeti'nin Polisario Cephesi hükûmeti tarafından Batı Sahra'nın kontrolündeki 2.200 kilometre (1.400 mi) büyüklüğündeki bir mayın tarlasıyla çevrili sınır duvarı, genellikle Fas duvarı olarak anılır ve Cezayir'in batısında ve Moritanya'nın kuzeyinde bulunmaktadır. Güney İlleri'nin bir parçası olarak Fas tarafından kontrol edilen Fas duvarının batısındaki bölgen dışında kalan bir alandır. Her iki devlet de Batı Sahra'nın tamamını kendi toprakları olarak kabul etmektedir.