Faruk Nafiz Çamlıbel
Faruk Nafiz Çamlıbel | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 18 Mayıs 1898 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 8 Kasım 1973 (75 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Şair, yazar, öğretmen |
| Evlilik | Azize Kâniye Çamlıbel[1] (1931-1967) |
| Çocuk(lar) | İsmet Okyay (1934)[1] Yelis (1936)[1] |
Ahmet Faruk Çamlıbel[2] (18 Mayıs 1898, İstanbul - 8 Kasım 1973, İstanbul), Türk şair, siyasetçi, öğretmendir.
Hecenin Beş Şairi'nden biridir. Behçet Kemal Çağlar ile birlikte Onuncu Yıl Marşı’nın sözlerini yazmıştır.
TBMM’de VIII, IX, X ve XI. Dönem İstanbul Milletvekili olarak görev yaptı.
Hayatı
18 Mayıs 1898 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası, Orman ve Maadin Nezareti memurlarından Trabzonlu Süleyman Nafiz Bey,[2][3][4] annesi Fatma Ruhiye Hanım’dır.[5]
İlk ve ortaöğrenimini Bakırköy Rüştiyesi ile Hadika-i Meşveret İdadisi’nde tamamladı. Şiire çocuk yaşlarda başladı. Yazarın ifadesine göre ilk şiiri "Saat", Çocuk Dünyası dergisinde yayımlandı (1914).
Bir süre tıp öğrenimi gördükten sonra okuldan mezun olmadan ayrıldı ve gazeteciliğe başladı. 1917-1918'de Ati Gazetesi'nin yazı işlerinde çalıştı. 1922'de gazetenin temsilcisi olarak Ankara’ya gitti.
1922’de Kayseri Lisesi’ne edebiyat öğretmeni olarak atandı. Kayseri’ye yolculuğunu, "Han Duvarları" adlı uzun şiirinde anlattı. Şiiri, Osmanzade Hamdi Bey'e ithaf etti. Kayseri’de kaldığı iki yıllık dönemde Millî Mücadele’nin havasını çok yakından yaşadı. Geleceğin ünlü şairi Behçet Kemal onun Kayseri Lisesi'nde öğrencisi oldu. Şair, Kayseri Lisesi' nin marşını da kaleme aldı.
1924’de Ankara Erkek Muallim Mektebi'nde edebiyat öğretmenliğine geçti; ardından Ankara Kız Lisesi'nde öğretmenlik yaptı. Ankara Kız Lisesi Marşı'nın güftesini yazdı. 1932’ye kadar yaşadığı Ankara’da cumhuriyetin kuruluşuna tanıklık etti. 1924’te Çoban Çeşmesi, 1928’de Suda Halkalar isimli kitapları yayımladı.
1928’de Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati'nin başkanlığındaki Şark Vilâyetlerini Tedkik Heyeti'nde bulunarak Sivas, Erzincan, Gümüşhane, Trabzon, Erzurum illerini ve dönüşte Kastamonu'yu gördü. Bu yolculuk, onun edebî yaşamında bir dönüm noktası oldu. Memleket şiirleri yazmaya yöneldi.
1931’de Ankara Kız Lisesi’nde coğrafya öğretmenliği yapan Azize Hanım ile evlendi.[6] Bu evlilikten İsmet ve Yeliz adında iki çocuğu oldu.
1932-1946 arasında İstanbul’da edebiyat öğretmenliği yaptı. Vefa, Kabataş Lisesi ve Amerikan Kız Koleji edebiyat öğretmenliklerinde bulundu. 1933'te Onuncu Yıl Marşı’nın sözlerini Behçet Kemal Çağlar ile birlikte kaleme aldı.
Ankara ve İstanbul’daki öğretmenlik yıllarında çeşitli dergi ve gazetelerde şiirler, fıkralar yayımladı. Mizah dergilerinde “Deli Ozan” ve "Çamdeviren" takma adlarıyla mizahi manzumeler yazdı[5] 1946'da siyasete atıldı ve 1946'dan 27 Mayıs 1960'a kadar Demokrat Parti İstanbul milletvekili olarak TBMM’de görev yaptı.
27 Mayıs 1960 ihtilalinin ardından tüm milletvekilleri ile birlikte kısa bir süre Yassıada'da, daha sonra da Celâl Bayar ve diğer Demokrat Parti milletvekilleri ile birlikte Kayseri Kapalı Cezaevi'nde tutuklu kaldı. 16 ay sonra aklanarak serbest kaldı.[7]
Serbest kaldıktan sonra siyasete dönmek istemedi. Son yıllarını Arnavutköy’deki evinde geçirdi. Yassıada’da arkadaşlarıyla birlikte yaşadığı baskıyı "Zindan Duvarları" adlı bir şiir ile anlattı ve şiiri kitap olarak yayımladı. Eşinin ani ölümünün ardından çıktığı Akdeniz gezisi sırasında Samsun vapurunda Kaş - Fethiye arasında seyrederken 8 Kasım 1973 günü bir gezi sırasında öldü. Cenazesi, 11 Kasım 1973 tarihinde Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Öğretmenlik yaptığı Kabataş Lisesi’nde 2005 yılında Faruk Nafiz Çamlıbel adına bir müze açılmıştır.[8]
Edebiyat yaşamı
İlk şiirlerini aruz ölçüsüyle yazdı. Cenap Şahabettin ve özellikle Yahya Kemal'in etkisinde kaldı. Edebiyat-ı Umumiye dergisinde yayımlanan “Şarkın Sultanları” şiiri, edebiyat çevresinde kendisine yer edinmesini sağlayan ilk eseri oldu. Aruzla yazdığı şiirlerini 1918'de “Şarkın Sultanları”, 1919'da “Dinle Neyden” ve “Gönülden Gönüle” adlı kitaplarında topladı. Sonralarıysa aruz ölçüsünden uzaklaşarak hece ölçüsünü ve Türkçenin yalınlaşması, yabancı kelimelerden ve kalıplardan uzaklaşılması düşüncesini benimsedi. Şiirlerinde hecenin özellikle 7+7 kalıbına bir ses zenginliği kazandırdı.[7] Millî edebiyatın oluşabilmesi, geliştirilebilmesini misyon edindi ve Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon ile birlikte Türk edebiyat tarihinde "Beş Hececiler"den biri olarak anılır oldu.
Sanatçı, halkın yaşantılarından çıkardığı konuları yine halkın söyleyiş ve nazım biçimleriyle dile getirir. Yepyeni görüşler getiren ünlü "Sanat" şiiri, memleketçi şiirin ilk bilinçli bildirisi kabul edilir. Batı etkilerine kapalı, Türk halk şiirine açık bir tutum içindedir.
Şiirlerinde ele aldığı başlıca temalar[aşk, hasret, tabiat, ölüm, kahramanlık ve tutkudur. 1918-1930 arasında edebiyatın tek kuvvetli aşk şairi olarak tanınmıştır. Duygu ve düşünceyi bir arada yürüten, romantik ve realist konuları ve hayatları işleyen şiirleriyle ün yapmıştır. "Yolcu ile Arabacı" şiirindeki yolcuyu ruha, arabacıyı bedene benzettiği örneklerdeki gibi başarılı teşbihleriyle tanınır.
Şiirin yanı sıra, yurt ve ulus sevgisini işlediği veya toplumsal gerçeklere yöneldiği oyunlar da yazdı.
1933 yılında Kayseri Lisesi'nden öğrencisi Behçet Kemal ile birlikte yazdığı sözler, Cemal Reşit Rey tarafından bestelendi ve eser, Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. yıl kutlamaları için düzenlenen marş yarışmasını kazandı.
Yazarın tek romanı, 1936'da yayımlanan Yıldız Yağmuruʼdur. Bu romanında şair Şuküfe Nihal Hanım’a aşkını anlattığı düşünülür.
Eserleri
- Şiir kitapları
- Şarkın Sultanları (1918)
- Dinle Neyden (1919)
- Gönülden Gönüle (İstanbul, 1919)
- Çoban Çeşmesi (1926)
- Suda Halkalar (1928)
- Bir Ömür Böyle Geçti (1932)
- Elimle Seçtiklerim (1934)
- Akarsu (1936)
- Boğaziçi Şarkısı (Sadettin Kaynak ile birlikte, 1936)
- Tatlı Sert (mizahi şiirler, 1938)
- Akıncı Türküleri (1938)
- Heyecan ve Sükûn (1959)
- Zindan Duvarları (kıta tarzında şiirler, 1967)
- Han Duvarları (İstanbul 1969)
- Zafer Türküsü
- Tiyatro oyunları
- İlk Göz Ağrısı (Paul Hervieu’den uyarlama, 1922)
- Sevk-i Tabii (H. Kistemaeckers’den adapte, Sermet Muhtar Alus’la birlikte, 1925’te sahnelenmiş; basılmamış eser)
- Canavar (1926)
- Akın (1932)
- Özyurt (1932)
- Kahraman (1933)
- Ateş (1939)
- Dev Aynası (adapte, 1945’te oynanmış; basılmamış eser)
- Yayla Kartalı (1945)
- Okul temsilleri
- Numaralar (1928)
- Bir Demette Beş Çiçek (1933)
- Yangın (1931; “Hanım Şiir Yazacak, Yeni Usul, Mektuplar” ile birlikte, 1933)
- Kambur (Yarın Mecmuası'nda yayımlanıp yarım kalmış, 1922)
- Roman
- Yıldız Yağmuru (1936)
Ayrıca bakınız
- MEB 100 Türk Edebiyatçısı
Kaynakça
- ^ a b c "Türk Parlamento Tarihi - TBMM IX. Dönem - 1950-1954 - VII. Cilt" (PDF). 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Mayıs 2024.
- ^ a b "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2021.
- ^ "Akrabalık Zinciri: Behiç Erkin - Özdem Sanberk - Ayla Algan - Faruk Nafiz Çamlıbel". 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021.
- ^ "İslam Ansiklopedisi, Faruk Nafiz Çamlıbel maddesi". 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
- ^ a b "İran Türkçe Radyo web sitesi, Edebi makaleler, Faruk Nafiz Çamlıbel, Erişim tarihi:12.01.2012". 6 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2012.
- ^ Soner Yalçın, Nazım Hikmet’ten Faruk Nafız Çamlıbel’e Büyük Türk Şairlerinin Aşık Olduğu Kadın Kim?, Odatv.com sitesi, 17.08.2008
- ^ a b "Boğaziçi Üniversitesi Atatürk ve İnkılap Tarihi Enstitüsü web sitesi, Faruk Nafiz Çamlıbel, Erişim tarihi:12.01.2012". 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
- ^ "Gazetesi, Faruk Nafiz Okuluna Döndü, 12.01.2005". 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2012.
