İçeriğe atla

Fao Çıkartması

Koordinatlar: 29°55′41″N 48°27′58″E / 29.928041°K 48.466148°D / 29.928041; 48.466148
Fao Çıkartması
I. Dünya Savaşı - Irak Cephesi

İlk İngiliz saldırısını ve Basra'nın ele geçirilmesini gösteren harita, 1914.
29°55′41″N 48°27′58″E / 29.928041°K 48.466148°D / 29.928041; 48.466148
Tarih6-8 Kasım 1914
Bölge
El-Fav, Mezopotamya
(günümüzde Irak)
Sonuçİngiliz zaferi
Taraflar
Birleşik Krallık Britanya İmparatorluğu
 • Hindistan İngiliz Hindistanı
 • Kraliyet Donanması		Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı Devleti
Komutanlar ve liderler
Birleşik Krallık Walter Sinclair DelamainOsmanlı İmparatorluğu Cavit Paşa
Çatışan birlikler
1 Tugay
Kraliyet Donanması:
 • Kraliyet Deniz Piyadesi çıkarma bölüğü
 • HMS Ocean		 38. Tümen, Irak ve Havalisi Genel Komutanlığı unsurları
Güçler
Bir subay da dahil olmak üzere hafif yaralılar 300 esir 135 ölü


Fav Çıkarması veya Fav Kuşatması 6 Kasım - 8 Kasım 1914 tarihleri arasında İngiliz kuvvetlerinin Türk kalesi Fav'a saldırmasıyla gerçekleşmiştir. Çıkarma, yoğun bombardımanın ardından Türk askerinin kaçmasıyla çok az direnişle sonuçlandı. İngilizler'in Basra Körfezi'ndeki petrol kaynaklarını korumak amacıyla gerçekleştirilen I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi'nin ilk askeri operasyonuydu.

Arka plan

Osmanlı I. Dünya Savaşı'na girdiğinde, İngilizler Basra Körfezi'ndeki petrol tesislerinin güvenliğinden endişe duymuştu. İngilizler tesislerini korumak için Basra Körfezi kıyılarının Türk kontrolündeki kısmını ele geçirmeye karar verdi. Fav Kalesi, Basra Körfezi kıyısındaki ana Türk kalesiydi ve İngilizler için petrol tesislerine yönelik herhangi bir Türk saldırısı için mantıklı bir sıçrama noktası gibi görünüyordu.[1] İngilizler, Korgeneral Arthur Barrett komutasındaki 6. Poona Tümeninden oluşan Hint Seferi Kuvveti ile birlikte Sir Percy Cox'u Siyasi Subay olarak görevlendirdi.

Çıkarma

İlk çıkarma kuvveti HMS Ocean'dan bir Kraliyet Deniz Piyadesi birliği ve Walter Sinclair Delamain komutasındaki 16. Poona Tugayı'na bağlı İngiliz Hint birliklerinden oluşuyordu.[2] İngiliz yelkenlisi HMS Odin, eski Fav kalesi yakınlarındaki Türk mevzilerini bombalayarak düşman bataryalarını susturmuş ve çıkarma kuvvetinin yolunu açmıştır. 600 kişilik bir kuvvet, iki dağ topuyla birlikte sığ ve çamurlu sularda karaya çıktı ve çok az direnişle karşılaştı.[3] Birleşik İngiliz ve Hint kuvvetleri, kötü hazırlanmış Türk mevzilerini hızla ele geçirerek, çoğu hala yerinde ve dolu olan birkaç topçu silahı da dahil olmak üzere büyük miktarda hasarsız malzemeyi ele geçirdi. Cavit Paşa, bir top mermisiyle şehit düştüğünde, zayıf Türk garnizonu kaleyi terk ettiği anlaşılmaktadır.[4][5]

Sonuç

Fav'ın ele geçirilmesi Türkler için stratejik bir gaftı ve ertesi yıl Türk kuvvetleri, İngilizler karşısında aldığı bir dizi yenilginin de gösterdiği gibi bir daha asla tam anlamıyla toparlanamayacaklardı. Osmanlı artık Basra Körfezi'nin kilit noktasının kontrolünü kaybetmişti ve İngilizler petrol tesislerini büyük ölçüde güvenceye almışlardı. Ancak İngilizler, Bağdat'ı ele geçirmeyi başarana kadar tesislerinin tam anlamıyla güvende olmayacağını düşünüyordu. Bu durum Bağdat'a karşı, şehrin 1917'de İngilizler tarafından ele geçirilmesiyle sonuçlanacak birkaç harekâta yol açtı.

Popüler kültürdeki yeri

  • Fav Çıkarması ve ardından kale için yapılan savaş, Battlefield 1 video oyununun çok oyunculu bölümünde yer almaktadır.

Kaynakça

Dipnot

  1. ^ Henry A. Crouse (2009). The Sick Man’s Last Fight: The Role of the Ottoman Empire in the First World War (Senior Thesis tez). Salve Regina University. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2024. 
  2. ^ Ian Rutledge (2015). Enemy on the Euphrates: The Battle for Iraq, 1914 – 1921. Saqi. s. 40. ISBN 978-0-86356-767-4. 
  3. ^ George Morton-Jack (2015). The Indian Army on the Western Front South Asia Edition. Cambridge University Press. s. 145. ISBN 978-1-107-11765-5. 
  4. ^ A. J. Barker (2013). The First Iraq War—1914-1918: Britain's Mesopotamian Campaign. Enigma Books. s. 25. ISBN 978-1-929631-86-5. 
  5. ^ Edward J. Erickson (2007). Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study. Routledge. s. 62. ISBN 978-1-135-98457-1. 

Alıntı

  • Wilson, Sir Arnold. Loyalties Mesopotamia 1914-1917. London: Oxford University Press, 1930.
  • Barker A.J. The Iraq War. Enigma Books, 2009.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Basra</span>

Basra, Irak'ın güneyinde bir kent; Irak'ın ikinci büyük şehri ve en önemli limanı. Hamar Gölünün güneydoğu ucunda, Şattül Arap su yolunun batı kıyısında, Basra Körfezi'ne 55, Bağdat'a ise 545 kilometre uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Irak-İran Savaşı</span> 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında geçen savaş

Irak-İran Savaşı, İran'da Tahmilî Savaş veya Mukaddes Müdafaa, Irak'ta Saddam'ın Kadisiyesi ve Arap Dünyasında Birinci Körfez Savaşı olarak anılan 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yaşanmış savaş. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, iki milyon kişinin yaralanmasına, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı cepheleri</span> 29 Ekim 1914 ve 30 Ekim 1918 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğunun savaştığı cepheler

Osmanlı cepheleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda çarpıştığı cephelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Irak Cephesi</span> I. Dünya Savaşında bir cephe

Irak Cephesi, İngilizlerin petrol sahalarını ele geçirmek amacıyla, 15 Ekim 1914'te Bahreyn'i ve 23 Kasım 1914'te Basra'yı işgali üzerine açıldı. Osmanlı kuvvetleri işgale karşı koyamadı. İngilizler, İran'da Ahvaz'ı da ele geçirdiler.

<span class="mw-page-title-main">Madagaskar Muharebesi</span>

Madagaskar Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında müttefiklerin Vichy Fransası'nı Madagaskarı kontrol eden Vichy Fransası'nı zaptetmek için yapılmıştır. 5 Mayıs 1942'de başladı. Çatışmalar 6 Kasım'a kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Charles Vere Ferrers Townshend</span> İngiliz siyasetçi

Charles Vere Ferrers Townshend (Tümgeneral) KCB, DSO, I. Dünya Savaşı sırasında Bağdat'a doğru düzenlenen ve felaketle sonuçlanacak ilk Britanya Harekâtı'nı gerçekleştiren Britanya Hint Ordusu'nda görev yapan bir subaydı. Townshend daha sonra Parlamento'ya seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt'in İşgali</span> İşgal

Kuveyt'in İşgali veya diğer adıyla Irak-Kuveyt Savaşı, Irak ile Kuveyt arasında, 1990'ın Ağustos ayında gerçekleşen ve Körfez Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilen çatışmalardır. Irak'ın, yedi ay boyunca Kuveyt'i işgaliyle sonuçlanmış ve Amerika Birleşik Devletleri'nin önderliğindeki koalisyon güçleri tarafından Irak'a karşı mücadele başlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Um Kasr</span>

Um Kasr, Irak'ın güneyinde bir liman kenti. Basra Körfezi'nde oluşmuş Havr Abdullah halici boyunca Basra Körfezi kıyısında kurulmuştur. Küçük bir koy, Kuveyt ile arasında sınır olmuştur.

HMS <i>Ocean</i> (1898) Birleşik Krallıka ait bir zırhlı gemi.

HMS Ocean, Canopus sınıfına mensup, Birleşik Krallık'a ait bir zırhlı. İnşasına 5 Temmuz 1898'de, Devonport Tersanesi'nde başlanıldı ve Kraliyet Donanması'ndaki ilk görevini 20 Şubat 1900 tarihinde aldı. Akdeniz Filosu'nda hizmete başlayan gemi, Boxer Ayaklanması'nın çıkmasının ardından Çin'e hareket etti. 1905'te geri çağrıldı ve 2 Ocak 1906'da Kanal Filosu'na katıldı. 2 Haziran 1908'de yeniden Akdeniz Filosu'na dahil olan Ocean, 16 Ocak 1910'da Birleşik Krallık karasularındaki filoya atandı.

<span class="mw-page-title-main">Bağdad'ın düşmesi</span>

Bağdad'ın düşmesi. I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi'nde Osmanlı'nın elindeki Bağdat'ın İngilizler tarafından işgali.

Samarra Taarruzu, Irak Cephesi'nde 1917'nin baharında Bağdat'ın düşüşünden sonra gerçekleşen son İngiliz taarruzudur. İlk olarak İngilizler 11 Mart 1917'de Bağdat'ı ele geçirdiler. Taarruz, 13 Mart'ta başladı ve 19 Mart'ta İngilizler, Felluce kasabasını ele geçirdiler. 23 Nisan'da ise Samarra şehri düştü.

<span class="mw-page-title-main">Basra Muharebesi</span>

Basra Muharebesi, Basra'da 11 Kasım'dan 21 Kasım 1914'e kadar süren bir savaştır. İngilizlerin Basra'yı ele geçirmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn Kuşatması (1559)</span>

Bahreyn Kuşatması, 1559 yılında Lahsa Valisi Mustafa Paşa'nın İstanbul'a haber vermeden Osmanlı Devleti'ne bağlı bir emirlik olan Bahreyn'i işgal etmeye yönelik başarısız girişimi.

<span class="mw-page-title-main">Carter Doktrini</span>

Carter Doktrini Amerika Birleşik Devletleri başkanı Jimmy Carter'ın, 23 Ocak 1980 tarihinde, Temsilciler Meclisi ve ABD Senatosu üyelerinin katıldığı ortak oturumda, geleneksel olarak her yıl yaptığı konuşmada açıkladığı ve ABD'nin ulusal çıkarlarını korumak için İran Körfezinde gerekirse askerî güç kullanmaktan kaçınmayacağı yolundaki politikaya verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Lahsa Seferi (1871)</span> Osmanlı İmparatorluğunun Nejd Emirliğine karşı harekatı

Lahsa Seferi ya da Ahsa Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1551-1670 arasında egemenliği altında bulunan Doğu Arabistan'ın El-Ahsa bölgesini yeniden ele geçirmek amacıyla icra ettiği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Kurna Muharebesi</span>

Kurna Muharebesi, I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi sırasında Basra Muharebesi'nde (1914) kaybettikleri Basra'dan geri çekilen İngiliz kuvvetleri ile Osmanlı kuvvetleri arasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Felahiye Muharebesi</span>

I. Felahiye Muharebesi, 21 Ocak 1916 tarihinde Osmanlı Ordusu ile İngiliz-Hint kuvvetleri arasında Irak cephesinde gerçekleşen bir I. Dünya Savaşı muharebesidir.

<span class="mw-page-title-main">Han Bağdadi Harekâtı</span> I. Dünya Savaşı muharebeleri

Han Bağdadi Harekâtı, I. Dünya Savaşı'nın Irak cephesinde gerçekleşen bir çatışmadır.

<span class="mw-page-title-main">Vadi Muharebesi (1916)</span>

Vadi Muharebesi, 13 Ocak 1916'da meydana gelen, I. Dünya Savaşı sırasında Irak'ta savaşan İngiliz kuvvetlerinin, Kut'ül-Amare'de 6. Ordu tarafından kuşatılan Sir Charles Townshend komutasındaki kuşatılmış kuvvetleri rahatlatmak amaçlı yapılan başarısız bir harekâttır.

<span class="mw-page-title-main">Abstention Operasyonu</span>

Abstention Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında, Türk Ege kıyılarının açıklarında bulunan İtalyan adası Kastelorizo'ya (Meis) yönelik bir İngiliz işgalinin kod adıdır. Hedef, Yunan Dodekanes Adaları'ndaki İtalyan deniz ve hava üstünlüğüne meydan okumak için bir motorlu torpido botu üssü kurmaktı. İngiliz çıkarması, İtalyan kara, hava ve deniz kuvvetleri tarafından karşılandı ve bu durum İngiliz birliklerinin bazı karmaşalar içinde yeniden gemilere binmeye zorlanmasına yol açtı. Bu olay, İngiliz komutanlar arasında İtalyanları hafife aldıkları için karşılıklı suçlamalara neden oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.