Fantaziya hamamı
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Restore edildi |
| Tür | Hamam |
| Adres | Dilare Aliyeva sk. 114 |
| Şehir | Bakü |
| Ülke | Azerbaycan |
| Koordinatlar | 40°22′29″K 49°50′04″D / 40.37472°K 49.83444°D |
| Tamamlanma | XIX yüzyıl |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Nikolay von der None |
Fantaziya hamamı - Bakü'de Dilare Aliyeva sokağında bulunan 1896 tarihli bir hamam. Şehirdeki ilk elektrik hattı olan ticari bina ve Bakü'deki ilk Avrupa tarzı hamamlardan biriydi.[1]
Hamam, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Ağustos 2001 tarih ve 132 sayılı kararıyla yerel öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edilmiştir.[2]
Hakkında
İlk zamanlar
Fantaziya hamamı 1896 yılında Bakü'de Dilare Aliyeva, Vidadi ve İslam Safarli caddelerinin kesiştiği yerde yapılmıştır.[3] Mimar, Bakü şehrinin ilk master planını geliştiren Nikolay von der Nonne'dir. Müşterisi ve ilk sahibi hakkında bilgi yoktur. 13 Ocak 1897[4] tarihinde hizmete açılan hamam, Bakü'de elektrik hattı olan ilk ticari bina olma özelliği taşımaktadır. Binanın sadece içi değil, cephesi de elektrikle aydınlatılıyordu. Hamamın bir de telefon numarası vardı ki bu, o zaman için enderdi. Koridorda bulunan çeşmeyi renkli lambalar aydınlatıyordu.
1914 yılına kadar Bakü'de su boru hattı yoktu. Bu nedenle, banyoya su sağlamak için buraya su taşınması gerekiyordu. Bazen "Fantaziya" su toplamak için birkaç günlük kapatılırdı.
Hamamın açılışından sonra 14 Mayıs 1897'de "Kaspi" gazetesinde bu konuda yazılan bir yazıda yazar, Fantaziya hamamının çok lüks yaptırıldığını gerekçe göstererek sahibinin buradan para kazanmayacağını yazmıştır.[5] O, makalesinde yazıyordu:
Bakü kapitalistlerinin çoğunluğu, sermayelerinin yüzde 30'unu temettü ödeyen petrol işletmelerine yatırmayı tercih ediyor. Fantaziya banyosunun teknik tesislerinin, özel su temini sisteminin ve diğer mükemmelliği ve gücünü düşünürsek, banyo sahibinin yüzde 4 gelir elde etmesi ihtimali yok.[6]
Hamamda işlemlerden sonra çay içmek için özel bir salon vardı. Ayrıca "Fantaziya"nın iç avlusunda çay masaları da bulunuyordu. Binanın duvarları ve zemini de mermerden yapılmıştır. Banyonun içinde, tek bir mermerden oyulmuş bir küvet, duvarlarda birçok yapay desen, melekler, Yunan tanrıları ve tavanda Doğu ve Roma duvar desenleri vardı. Hamamda yaklaşık yirmi çalışan ve garson ve bir o kadar da temizlikçi çalışıyordu. Servis aynı zamanda Rusça ve Fransızca gazete ve dergilerin okunmasını da sağlıyordu.[7]
Burada canlı müzik de çalınıyordu ve 1900'de yerini fonograf aldı.[7]
Sovyet işgali döneminde
1920'deki Nisan işgalinden sonra satılabilecek teçhizatı binadan çıkarıp sattılar. Hatta banyonun bazı yerlerindeki mermerler bile sökülüyor.[7] Bina bir süre askeri hastane, daha sonra okul olarak kullanılmıştır.[7] 1920'li yılların sonunda hamam restore edilerek amacına uygun olarak kullanıma açılmıştır.[7]
Bağımsızlıktan sonra
Azerbaycan'ın bağımsızlığını yeniden kazanmasından sonra Fantaziya hamamı, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 2 Ağustos 2001 tarih ve 132 sayılı kararı ile yerel öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edilmiştir. Bina 2010'lu yılların başına kadar hamam olarak kullanılmıştır. 2012 yılında “Korkma, yanındayım!” filminin devamı olan "Korkma yanındayım! 1919" filminden bir sahne hamamda çekildi. Filmde hamamın yampa desenli ana salonunu ve şadırvanı görmek mümkündür.[8]
Bina devlet tarafından korunmasına rağmen özel mülkiyete aittir. Ve 2012'den sonra tamamen devre dışı kaldı. Çalışmayan hamam binası bakımsız durumdadır.[9] Farklı yıllarda vatandaşlar hamamın restore edilmesi ve yıkılmaması için imza toplayarak ilgili kurumların dikkatini çekmeye çalışmışlardır.[10]
Avrupa Birliği tarafından 1-10 Kasım 2018 tarihleri arasında Bakü'de "Fantezi Kültürel Miras Festivali" düzenlendi.[11] Festival, Bakü'nün kültürel mirasına olan ilgiyi artırmak ve onu korumak için düzenlendi.[12] Festival adını Fantasia banyosundan almıştır.[13][14] 2019 yılında Gence'de II. "Fantasia" Kültürel Miras Festivali düzenlendi.[15]
2018 yılında Azermarka, Fantaziya hamamına adanmış bir posta pulu çıkardı.[16]
2022 yılında binanın sahibi hamamın etrafını çitle çevirerek hamamı yıkıp yerine yeni bir bina inşa etmeğe çalıştı.[17] Halkın ve Azerbaycan Mimarlar Birliği'nin müdahalesi sayesinde yıkım engellendi, etrafına örülen çitler söküldü ve bina sahibi uyarildi.[18]
Galeri
Kaynakça
- ^ Şamil Fətullayev (2013). Bakının memarlıq ensiklopediyası (PDF). Bakü: Şərq-Qərb. s. 474-476. ISBN 978-9952-32-020-6. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (Azerice). mct.gov.az. 2 Ağustos 2001. 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ Timur Rzayev (24 Eylül 2020). "«Фантазия» бакинской истории: Как спасти от разрушения архитектурную баню XIX века" (Rusça). 1news.az. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ Oksana Bulanova. "Баня "Фантазия" в Баку: фантазия роскоши" (Rusça). azerhistory.com. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Баня "Фантазия" (Баку)" (Rusça). ourbaku.com. 1 Aralık 2009. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ Aygün Əziz (21 Mayıs 2022). "Sahibinin kəşfi olan hamam" (Azerice). Kaspi. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ a b c d e Məhərrəm Zeynalov (26 Nisan 2017). "Şirlər kimi qoruyur?" (Azerice). jam-news.net. 12 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Знаменитая старинная баня "Фантазия" в Баку и ее истории" (Rusça). jam-news.net. 25 Nisan 2017. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ Кямаля Алиева (22 Mayıs 2022). "Бакинский шедевр фон дер Нонне — под угрозой исчезновения" (Rusça). sputniknews.ru. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Fantaziya hamamını məhv olmaqdan xilas edək!" (Azerice). change.org. 2020. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Baku hosts FANTAZIA" (İngilizce). eeas.europa.eu. 26 Ekim 2018. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "European Union to conduct Baku Cultural Heritage Festival" (İngilizce). Azerbaycan Devlet Haber Ajansı. 19 Eylül 2018. 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Bakıda "Fantaziya" festivalı olacaq" (Azerice). Amerika'nın Sesi. 20 Eylül 2018. 23 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ P.Sultanova (1 Kasım 2018). "Bakıda Fantaziya Festivalı başlayıb" (Azerice). 1news.az. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Gəncədə II "Fantaziya" mədəni irs festivalı çərçivəsində silsilə tədbirlər keçirilir" (Azerice). ganja-ih.gov.az. 8 Kasım 2019. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Bakı memarlığı. Fantaziya hamamı" (Azerice). azermarka.az. 4 Aralık 2018. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ Fərid Zöhrabov (19 Mayıs 2022). "Bakının məşhur "Fantaziya" hamamı sökülür?" (Azerice). 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Nəsimi rayonunda "Fantaziya" hamamı hasarlanıb: binanı nə gözləyir – bərpa və ya sökülmə?" (Azerice). bakuplus.az. 17 Mayıs 2022. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
