İçeriğe atla

Falanjizm

Makale serilerinden
İtalyan faşizminin sembolü "fasces"
İtalyan faşizminin sembolü "fasces"
İlkeler
Milliyetçilik • Emperyalizm  • Militarizm  • Diktatörlük  • Öjenik  • Antikapitalizm  • Antikomünizm  • Endoktrinasyon  • Kahramancılık  • Korumacılık  • Korporatizm  • İrredantizm  • Sosyal Darwinizm  • Propaganda
Varyantlar
İtalyan faşizmi  • Nazizm  • Strasserizm  • Falanjizm  •Ustaşalık  • Avusturya faşizmi  • Metaksizm  • Reksizm  • Klerikal faşizm  • Neofaşizm  • Neo-Nazizm  • Şova devletçiliği ve Japon militarizmi  • Üçüncü görüş
Doktrinler
La dottrina del fascismo  •Il manifesto dei fasci italiani di combattimento  • Mein Kampf  • Der Mythus des zwanzigsten Jahrhunderts
Organizasyonlar
Partiler

Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı  • Ulusal Faşist Parti  • Büyük Faşizm Konseyi  • Cumhuriyetçi Faşist Parti • Alman İşçi Partisi  • Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi  • Ustaşa  • Demir Muhafızlar  • Britanya Faşistler Birliği  • Ok Haç Partisi

Silahlı Çeteler & Örgütler
Kara Gömlekliler  • Kahverengi Gömlekliler  • Altın Gömlekliler  • Tacuara Milliyetçi Hareketi  • Schutzstaffel  • Hitler Gençliği  • Gestapo  •

Basın-Yayın Kuruluşları
Il Popolo d'Italia  • Völkischer Beobachter • Der Stürmer • Der Angriff •

Das Schwarze Korps
İnsanlar
Benito Mussolini  • Adolf Hitler  • Hirohito  • Francisco Franco  • José Antonio Primo de Rivera  • Ante Pavelić  • Italo Balbo  • Corneliu Zelea Codreanu  • Horia Sima  • Giovanni Gentile  • Gabriele D'Annunzio  • Giuseppe Bottai  • Galeazzo Ciano  • Achille Starace  • Seigō Nakano  • Sadao Araki  • Shūmei Ōkawa  • Hideki Tōjō  • Ikki Kita  • Oswald Mosley  • Léon Degrelle  • Eoin O'Duffy  • Ferenc Szálasi  • Davud Monşizade  • Vidkun Quisling  • Engelbert Dollfuß  • Dimitrije Ljotić  • Plínio Salgado  • Konstantin Rojayevski  • Abba Achimeir  • Milan Stojadinović  • Jozef Tiso  • Vinayak Damodar Savarkar  • William Dudley Pelley  • Jorge González von Marées  • Maximiliano Hernández Martínez  • Zoltán Böszörmény  • Maurice Bardèche
Devletler
Faşist İtalya (1922-1943)  • İtalyan Sosyal Cumhuriyeti  • Nazi Almanyası  • Franco İspanyası  • Antonescu Romanyası  • Büyük Arnavutluk  • Bağımsız Hırvatistan Devleti  • Vichy Fransası  • Yeni Devlet
Konular
Faşizm ekonomisi  • İtalya'da faşizmin sona ermesi
Falanj bayrağı

Falanjizm, 1933 yılında José Antonio Primo de Rivera tarafından İspanya'yı ele geçirmeye çalışan İspanyol komünistlere karşı geliştirilen, en çok Francisco Franco tarafından uygulanmış otoriter-kralcı faşist ideolojidir.

Kökenleri ve gelişimi

1933 yılında falanjizmi temsil edecek olan Falanj Partisi, José Antonio Primo de Rivera ve Onesimo Redondo tarafından kurulduğunda küçük bir partiydi. Diğer birçok küçük grupla birleşerek "Falange Española de las Juntas de Ofensiva Nacional Sindicalista" (Ulusal Sendikacı Hücum Örgütlerinin İspanyol Falanjı) adını aldı.[1]

Parti üyesi falanjlar, komünistlerin yönetmekte olduğu cumhuriyet sırasında sokaklarda mücadele verdiler. 1936 yılında Jose Antonio Primo de Rivera'nın komünistlerce hapsedilmesi üzerine parti cumhuriyetten kurtulmak için yapılan kliğe katıldı.

Milliyetçi ve kralcı güçlerin cumhuriyete başkaldırısıyla başlayan İspanyol İç Savaşı'nda falanjlar da ulusal cephedeki yerini aldı. Bu sırada Primo de Rivera komünistlerce öldürüldü. İç Savaşın başarıyla sonuçlanmasından sonra General Francisco Franco, "Comunion Tradicionalista" ile falanjları birleştirdi. Yeni örgüt "Falange Española Tradicionalista de Las Jons" adını aldı. Ancak bu birleşme sancısız olmadı, Francisco Hedilla gibi Falanjın modernizme daha yakın üyeleri karşı geldiler ancak Franco tarafından etkisizleştirildiler. Yeni örgüt aynı zamanda "Movimento Nacional" (Milliyetçi Hareket) olarak da biliniyordu. Falanj tek resmî parti oldu.

Falanj bir gençlik örgütüne (pelayos) ve bir kadın bölümüne de sahipti (sección femenina). Primo de Rivera'nın kız kardeşinin önderlik ettiği bu kadın bölümü genç kızlara "iyi bir vatansever, iyi bir Hristiyan ve iyi bir eş" olmayı öğretiyordu. Komünist partilerinin ve sendikalarının mal varlığı da falanja devredildi.

General Franco'nun yönetiminin ilk yıllarında Falanjist kökenli bakanlar önemli görevlerdeydi. Ancak İspanya'nın NATO'ya girmesinden sonra Franco, Opus Dei örgütüne ve teknokratlara bel bağlamaya başladı.

1975'te Franco'nun vefatının ardından krallık yeniden kuruldu ve serbest seçimler yapıldı. Falanjın zamanla heterojenleşen yapısı nedeniyle parti üçe bölündü. Francocular, Hedillacılar ve Carlistler yollarını ayırdılar.

Falanjizmin temel özellikleri

  • İşçiyi ve işvereni bir araya getirip sınıf uzlaşmacılığını dayatan korporatist devlet, dikey sendikacılık.
  • Ruhban karşıtı bir Katolik Hristiyanlık.
  • Kastilya Köylülüğüne özel vurgu ile etnik milliyetçilik.
  • İspanyol İmparatorluğu'nun tarihine yapılan vurgu ve sahiplenme.
  • Faşizm, anti-komünizm ve anti-anarşizm.

Falanjizmin sembolleri

  • Katolik kralların sembolü olan boyunduruk ve oklar. (el yugo y las flechas)
  • Sanayi işçilerinin sembolü olan mavi gömlek.
  • Carlizm'in kırmızı beresi.
  • Kırmızı-siyah-kırmızı renkli Falanj bayrağı.
  • Cara al Sol marşı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Karaca, Mustafa (28 Nisan 2022). "Franco İspanya'sında Afişler Üzerinden Falanjizm Propagandası". MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11 (2): 702-715. doi:10.33206/mjss.972386. ISSN 1694-7215. 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İspanya İç Savaşı</span> Cumhuriyetçiler ve Milliyetçiler arasında yaşanan ve 1936-1939 arası İspanyada olan savaş

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Faşizm</span> Aşırı sağcı, otoriter, aşırı milliyetçiliği savunan ideoloji

Faşizm, ilk olarak İtalya'da Benito Mussolini tarafından oluşturulan, otoriter devlet üzerine kurulu radikal bir aşırı milliyetçi politik ideolojidir. İlkeleri ve öğretileri, La dottrina del fascismo adı altında Giovanni Gentile tarafından yazılmıştır. Benito Mussolini'nin kurucusu olduğu Ulusal Faşist Parti'nin İtalya'da iktidara gelmesinin ardından, faşizm birçok milliyetçi ideolojiye örnek olmuştur. Hitler'in nasyonal sosyalizmi ve Franco'nun falanjizmi, faşizmden çok etkilenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Komünist Partisi</span>

İspanya Komünist Partisi ya da İspanyol Komünist Partisi, İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Francisco Franco</span> İspanya diktatörü (1939–1975)

Francisco Franco Bahamonde,, 1936'da İkinci Cumhuriyet'in demokratik hükûmetine karşı gerçekleştirilen askerî darbenin liderlerinden biri olan İspanyol asker ve diktatördü. 1 Ekim 1936'da isyancı tarafın başkomutanı olarak atandı, taraftarları tarafından el caudillo (önder) ilan edildi ve çatışmanın sona ermesinden ölümüne kadar 1975'e kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1938'den 1973'e kadar hükûmet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'da demokrasiye geçiş süreci</span> İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişi

İspanya’da demokrasiye geçiş süreci, İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişini kapsar. Geçiş süreci Franco’nun 20 Kasım 1975 günü ölmesiyle başlar, sürecin tamamlanması ise 1978 yılında kabul edilen Anayasa ile tamamlayan tarihçiler olmakla beraber, 23 Şubat 1981 günü Antonio Tejero’nun başarısız darbe girişimini veya 28 Ekim 1982 günü İspanyol Sosyalist İşçi Partisi PSOE’nin seçim zaferini sürecin tamamlandığı olay olarak kabul eden tarihçiler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Adolfo Suárez</span> İspanya eski başbakanı (1976–1981)

Adolfo Suárez González, Temmuz 1976-Ocak 1981 arasında İspanya başbakanı. Francisco Franco'nun Falanj örgütünü yeniden düzenleyen Milliyetçi Hareket'in genel sekreterliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya bayrağı</span> Ulusal bayrak

İspanya bayrağı, İspanya Krallığı'nın resmi ulusal bayrağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cara al Sol</span>

Cara al Sol, İspanya Falanj Partisi'nin marşı.

<span class="mw-page-title-main">Moskova altını</span>

Moskova altını veya Cumhuriyet'in altını, İspanya Merkez Bankası'ndaki altın rezervlerinin %72,6'sını oluşturan 510 ton altının başkent Madrid'den Sovyetler Birliği'ne götürülmesini anlatır. İspanya İç Savaşı'nın başlamasının ilk aylarında Cumhuriyetçi Başbakan Francisco Largo Caballero hükûmeti Sovyetler Birliği'nden önceden alınmış olan krediler ve gelecekte alınacak yardım malzemeleri için bu şekilde bir uygulama yapmıştır. Rezervlerin kalan kısmı ise Fransa'ya gönderilmiş ve benzer şekilde Paris altını olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya Komünist Partisi</span>

İspanya Komünist Partisi İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Franco İspanyası</span> İspanyanın 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşından 1975 yılında Francisco Franconun ölümüne kadar geçen dönemi

Franco İspanyası, İspanya'da kullanılan adıyla Franco Diktatörlüğü, resmî adıyla ise İspanyol Devleti 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşı'ndan 1975 yılında Francisco Franco'nun ölümüne kadar geçen dönemde İspanya'nın yönetildiği diktatörlük rejimidir.

<span class="mw-page-title-main">Tacuara Milliyetçi Hareketi</span>

Tacuara Milliyetçi Hareketi, Arjantin'de 1960'lı yıllarda faaliyet gösteren aşırı sağ grup.

<span class="mw-page-title-main">Restorasyon (İspanya)</span> 1874 yılında darbe ile lağvedilen Birinci İspanya Cumhuriyetinin yerine kurulan yapı

Restorasyon ya da Bourbon Restorasyonu, Martínez-Campos'un 29 Aralık 1874 yılında yaptığı darbe ile lağvettiği Birinci İspanya Cumhuriyeti'nin yerine kurulan yapı. Kurulan bu yapı XIII. Alfonso döneminde 14 Nisan 1931 yılında İkinci İspanya Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">1977 Atocha Katliamı</span>

1977 Atocha Katliamı, 24 Ocak 1977 tarihinde İspanya'nın başkenti Madrid'de Francisco Franco yanlısı aşırı sağ unsurlar tarafından yapılan silahlı terör saldırısıdır. Saldırıda 5 avukat ölmüştür. İspanya'da demokrasiye geçiş sürecindeki en kanlı olaylardan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Luis Carrero Blanco</span>

Luis Carrero Blanco, aşırı sağ kanat diktatörlüğünde amiral ve lider İspanyol siyasetçi. Diktatör Francisco Franco'nun uzun zamandır güvendiği kişiydi. ETA grubunun üyeleri tarafından suikast düzenlendi ve İspanyolların demokrasiye geçiş aşamasına geçildi.

<span class="mw-page-title-main">Rafael Sánchez Ferlosio</span> İspanyol yazar

Rafael Sánchez Ferlosio, İspanyol yazar ve romancı.

Faşist sembolizm, faşizmin yönlerini temsil etmek için tasarlanmış belirli imge ve sembollerin kullanılmasıdır. Bunlar, tarihsel öneme sahip ulusal sembolleri, amaçları ve siyasi politikaları içerir. En bilinenleri faşizmin orijinal sembolü olan fasces ve Nazizm'in gamalı haçlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">José Antonio Primo de Rivera</span>

José Antonio Primo de Rivera y Sáenz de Heredia, 1. Primo de Rivera Dükü, 3. Estella Markisi, genellikle basitçe José Antonio olarak anılır. İspanyol politikacı Jose Antonio İspanyol Falanj hareketinin kurucusudur. İspanyayı 1923'ten 1930' kadar diktatör olarak yöneten general Miguel Primo de Rivera'nın en büyük oğludur. Siyasete atılmadan önce Jose Antonio avukattı, siyasete atılmasının sebebi ölmüş babasının ülkedeki mirasını korumaktır. İspanyol Falanj partisi olan Falange Española'yı İspanya 1933 genel seçimlerinden kısa bir zaman öncesinde 1933 Ekim'de kurdu. Seçimde İspanya Senatosundan 1 koltuk kazandı.

Franco İspanyası'nda devlet terörü İspanya İç Savaşı sonrasında iktidara gelmiş olan Francisco Franco önderliğindeki milliyetçilerin toplumsal hayata dair giriştiği katliam, yargısız infaz, tasfiye, tecavüz, sürgün gibi yasadışı uygulamaları anlatır. Rejim, iç savaştan mağlup çıkan İkinci Cumhuriyetçiler, aydınlar, komünistler, Protestanlar, eşcinseller, azınlıklar, Bask-Katalan milliyetçilerini hedef almıştır. Uygulamalar Katolik Kilisesi tarafından onaylanmış, Guardia Civil adlı yasal kolluk kuvvetleri ve Falanjist milisler tarafından uygulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halk Cephesi (İspanya)</span>

Halk Cephesi, İkinci İspanya Cumhuriyeti döneminde çeşitli sol siyasi örgütler tarafından o yılki genel seçimlere katılmak üzere Ocak 1936'da kurulan bir seçim ittifakı ve paktıydı. İttifak Manuel Azaña tarafından yönetiliyordu. Katalonya'da ve Valensiya'da koalisyon Solcular Cephesi olarak bilinmekteydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.