Fahri Domaniç - Turkipedia

Fahri Domaniç
Doğum	15 Haziran 1915(1915-06-15) Kütahya, Domaniç
Ölüm	23 Kasım 2007 (92 yaşında)
Mezun olduğu okul(lar)	Göttingen Üniversitesi (Lisans ve doktora)

Kariyeri
Dalı	Katı hal fiziği Nükleer fizik
Çalıştığı kurumlar	Ankara Üniversitesi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu

Fahri Domaniç (15 Haziran 1915 - 23 Kasım 2007) Türk fizik profesörüdür. Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun (TAEK) kuruluşunda çalıştı. Türkiye'nin ilk nükleer reaktörünü kurdu.

İlk yılları

15 Haziran 1915'te Kütahya'nın Domaniç ilçesinde doğan Fahri Domaniç ilköğretimini burada tamamladıktan sonra 1928 yılında yatılı bursluluk sınavını kazanarak Bursa Erkek Lisesi'ne girdi. Orta öğrenim ve lise eğitimini burada tamamlayan Domaniç, 1935 yılında Milli Eğitim Bakanlığı'nın açtığı sınavla üniversite eğitimi için Almanya'ya gitti. Göttingen Üniversitesi'nde lisans ve doktora eğitimini tamamlayıp 1940 yılında Türkiye'ye döndü.

Kariyeri

1941 yılında Ankara Üniversitesi'ne (AÜ) bağlı Yüksek Ziraat Enstitüleri Tabii İlimler Fakültesi'ne asistan olarak atandı ama II. Dünya Savaşı'ndan dolayı atamasından kısa bir süre sonra askere alındı. Üç yıl boyunca orduda muhabereci olarak hizmet verdikten sonra 1944 yılında terhis edildi ve asistanlık görevine döndü.

1950 yılında AÜ Fen Fakültesi kadrosuna geçti ve doçentlik unvanını aldı. 1954 yılında araştırma çalışmaları yapması için bir yıllığına İngiltere'deki Imperial College London'a gönderildi. 1956 yılında TAEK'in kuruluşu kapsamında eğitim görmesi için ABD'deki Kuzey Karolina Eyalet Üniversitesi'ne gönderildi. Burada çeşitli üniversite ve laboratuvarlarda nükleer fizik üstüne çalıştıktan sonra 1959'da Türkiye'ye döndü ve 1961 yılında profesör unvanını aldı.

1961 yılında Başbakanlık Atom Enerjisi Kurumuna müşavir olarak girdi ve Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi'nin kuruluşunda çalıştı. Türkiye'de kurulacak ilk nükleer reaktör TR-1'in kuruluşundan sorumluydu. Çalışmalarına AÜ'de devam edebilmek için üniversitede kritik altı bir reaktör ve nötron fiziği laboratuvarı kurdu.

1963-1967 yılları arasında TAEK genel sekreterliği görevini yürüten Domaniç, Türkiye'yi pek çok uluslararası toplantıda temsil etmiştir. 1968 yılında tekrar akademiye döndü. Araştırma çalışmaları için Birmingham Üniversitesi uygulamalı nükleer fizik departmanına ziyaretçi profesör olarak gitti. 1974 yılında Diyarbakır Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi'nin kurucu üyesi olarak fizik bölümünü açtı. 1981 yılına kadar burada ek görevli olarak çalıştı. 1984'te AÜ'den emekli oldu. Emekli olduktan sonra 12 yıl boyunca Hacettepe Üniversitesi'nde Almanca fizik dersi vermeye devam etti. Akademik kariyeri boyunca 15'ten fazla yayın yaptı.

2018 yılında Domaniç'teki bir caddenin adı "Prof. Dr. Fahri Domaniç Caddesi" olarak değiştirildi.

Kaynakça

Prof. Dr. Fahri DOMANİÇ (1915 – 2007), Fizik Hocalarımızla Anılar, 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Haziran 2020
Fahri Domaniç’in İsmi Bir Caddeye Verildi, Sanal Basın, 13 Ekim 2018, 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Haziran 2020

Dış bağlantılar

Fahri Domaniç'in kendi yazdığı özgeçmişi 9 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Nükleer enerji, atomun çekirdeğinden elde edilen bir enerji türüdür. Kütlenin enerjiye dönüşümünü ifade eden, Albert Einstein'a ait olan E=mc² formülü ile ilişkilidir.

Nükleer enerji mühendisliği, nükleer fizik ve radyasyonun madde ile etkileşimi ilkelerine dayalı olarak atomun çekirdeği üzerine pratik uygulamalar yapan bir bilim dalıdır. Bu mühendislik alanında çalışmalar genel olarak nükleer santrallerin ve reaktörlerin, kısacası nükleer fisyon sistemlerinin ve alt elemanlarının tasarımı, analizi, geliştirilmesi, bakımı, test edilmesi, modellenmesi, inşaatı, işletmeye alınması ve sökülmesi gibi konular üzerinde yoğunlaşmıştır. Nükleer enerji mühendisliği kapsamında aynı zamanda nükleer füzyon, radyasyonun tıbbi uygulamaları, nükleer güvenlik, ısı transferi, nükleer yakıt teknolojisi, nükleer verimlilik, radyoaktif atıklar, atom bombaları ve radyoaktivitenin çevreye olan etkileri üzerine çalışmalar çok yaygın bir şekilde bulunmaktadır. Türkiye'de nükleer enerji mühendisliği dalında lisans eğitimi veren kuruluşlar Hacettepe Üniversitesi ve Sinop Üniversitesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Compton</span> Amerikalı fizikçi (1892 – 1962)

Arthur Holly Compton, 1927'de elektromanyetik radyasyonun parçacık doğasını gösteren Compton etkisinin keşfi ile Nobel Fizik Ödülü kazanmış Amerikalı fizikçidir. Zamanında çok dikkat çeken bir buluştur. Işığın dalga doğası o zamanlarda iyi anlaşılmış olsa da ışığın hem dalga hem parçacık olabileceği fikri kolay kabul görmemiştir. Kendisi ayrıca Manhattan Projesindeki Metallurji Laboratuvarının başı ve 1945 ile 1953 seneleri arasında St. Louis Washington Üniversitesi Rektörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi</span>

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Cumhuriyet döneminin ilk kurulan fakültesi Ankara Üniversitesi'nin mühendislik ve temel bilim alanlarındaki öncü kuruluşlarındandır. Kuruluşundan bu yana fakülte Türkiye'de bilim ve teknolojinin gelişmesinde, ülkenin kalkınmasında, çağdaş düzeyde temel ve uygulamalı araştırmalar yapılmasında önemli katkılarda bulunmuştur.

Muhammed Abdüsselam, elektrozayıf etkileşim ile ilgili çalışmalara katkılarından dolayı 1979 yılında Nobel Fizik Ödülünü paylaşan kuramsal fizikçidir. Abdüsselam Nobel Ödülü kazanan ilk Pakistanlı ve Mısırlı Enver Sedat'tan sonra Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman olmakla birlikte fen alanında bu ödülü kazanan ilk Müslüman olarak tanındı.

Ahmed Yüksel Özemre, ilk Türk atom mühendisi ve yazar.

Ordal Demokan Türk fizikçi ve akademisyen.

Samuel Chao Chung Ting; "yeni bir tür temel ağır parçacığın keşfindeki öncü çalışmaları için" Burton Richter ile birlikte 1977 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Çin kökenli Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Atom Enerjisi Kurumu</span>

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, 1956 ve 2022 yılları arasında faaliyet gösteren, Türkiye'nin radyasyon ve nükleer enerji politikalarına yön vermek üzere kurulmuş kurumdur.

Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu'na bağlı bir araştırma merkezidir.

Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Türkiye'nin yapımı devam eden ilk nükleer enerji santralidir. İdari olarak Mersin ilinin Gülnar ilçesine bağlı, en yakın yerleşim merkezi Büyükeceli beldesi olan sahada inşa edilmektedir. 27 Nisan 2023'te yakıt çubukları getirilmiş ve yapı nükleer tesis olarak anılmaya başlanmıştır. İlk reaktördeki elektriğin 2025 dolaylarında üretilmesi beklenmektedir.

Nazmi Turan Okumuşoğlu,, Türk akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Eugene Wigner</span>

Eugene Paul "E. P." Wigner, Macar-Amerikalı teorik fizikçi ve matematikçiydi.

Türkiye'de şu an nükleer enerji santrali yapılma aşamasındadır. 1970 yılından itibaren nükleer santral kurulma girişimlerinde bulunuldu fakat bu girişimlerin çoğu sonuçsuz kalmış, 2004'te nükleer enerji santrali konusu yeniden gündeme gelmiş ve toplamda üç santralden biri için yapıma aşamasına gelinmiştir. İki santral daha planlama aşamasındadır.

Ulusal Nükleer Araştırmalar Üniversitesi MEPhI, Moskova'da bulunan nükleer mühendislik alanında dünyaca ünlü devlet teknik üniversitesidir.

Nafiye Güneç Kıyak, Türk akademisyendir.

Sait Akpınar, Türk fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Nazım Terzioğlu</span> Türk matematikçi

Nazım Terzioğlu, Türk matematikçi.

Mustafa Fahir Yeniçay İlk Türk atom fiziği profesörü, Fenerbahçe SK eski futbolcusu ve İstanbul Üniversitesi eski rektörü. Fahir Bey, “Su ve Cıva Üzerinde Tek Moleküllü Filmler” adlı teziyle, bir Türk bilim insanı tarafından tarihteki ilk fizik doktorasını hazırlayan kişi unvanına sahip olmuştur. Ayrıca, 60 yıllık bilim-eğitim hayatı boyunca Türkiye'de Çağdaş Atom Fiziği dalının kurulması için birçok hamleler yapmış, Türk Fizik Derneği, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ve Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi gibi Türkiye atom fiziği birimi için önemli kurumların kurucu başkanı olmuş bir bilim insanıdır. Ayrıca Fahir Bey, Türk edebiyatının önemli simalarından Abdülhak Hamit Tarhan'ın torunudur.

Jane Hamilton Hall, Amerikalı fizikçidir. II. Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesi'nde çalıştı. Savaştan sonra Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'nda çalışmaya devam etti ve Clementine nükleer reaktörünün yapımını ve işletmeye sokulmasını denetledi. 1958'de laboratuvarın müdür yardımcısı oldu. 1956'dan 1959'a kadar Atom Enerjisi Komisyonu Genel Danışma Komitesi sekreterliği yaptı ve 1966'dan 1972'ye kadar komite üyeliği yaptı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.