Fahreddin Ahlatî veya Fahreddin Kurdî Ahlatî (Kürtçe: Fexredînê Kurdî Exlatî) onüçüncü yüzyıl'da yaşamış Bitlis'li Kürt astronomi bilgini.[1] Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Yaptırdığı bir Rasathane ile Astronomi çalışmalarını yapmıştır, çalışmalarını büyük ölçüde Fars astronom Nasîrüddin Tûsî ile beraber yapmıştır. Onun en önemli çalışması pencerelerden giren ışıklara göre bir saat sistemi tespit etmesidir.[2][3]
| 8. yüzyıl |
|
|---|---|
| 9. yüzyıl |
|
| 10. yüzyıl |
|
| 11. yüzyıl |
|
| 12. yüzyıl |
|
| 13. yüzyıl |
|
| 14. yüzyıl |
|
| 15. yüzyıl | |
| 16. yüzyıl | |
| 17. yüzyıl |
|
Astronomi, gök bilimi ya da gökbilim gök cisimlerinin kökenlerini, evrimlerini, fiziksel ve kimyasal özelliklerini açıklamaya çalışan doğa bilimi dalıdır. Astronominin sınırlı ve özel bir alanı olan gök mekaniği ile karıştırılmaması gerekir. Astronomi daha açık bir deyişle, yörüngesel cisimleri ve Dünya atmosferinin dışında gerçekleşen, yıldızlar, gezegenler, kuyrukluyıldızlar, kutup ışıkları, gökadalar ve kozmik mikrodalga arkaalan ışınımı gibi gözlemlenebilir tüm olay ve olguları inceleyen bilim dalıdır.
Klaudyos Batlamyus, İskenderiyeli Yunan matematikçi, coğrafyacı, astronom ve müzik teorisyeniydi ve üçü daha sonra Bizans, İslam ve Batı Avrupa bilimi için önemli olan yaklaşık bir düzine bilimsel tez yazmıştır. MS 100–170 yılları arasında yaşadığı tahmin edilmektedir.
Işık yılı, astronomide uzaklıkları ifade etmek için kullanılan ve yaklaşık 9,46 trilyon kilometreye (9,46×1012 km) karşılık gelen uzunluk birimi. Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) tanımına göre bir ışık yılı, ışığın bir Jülyen yılında (365,25 gün) boşlukta kat ettiği mesafedir. İçinde "yıl" sözcüğü geçtiği için bazen hatalı olarak zaman birimi gibi algınsa da zaman birimi değildir.
Ahmed-i Hani, 17. yüzyıl'da yaşamış Kürt edebiyatçı, astronom, şair, tarihçi ve İslam alimi.
Sir William Herschel, KH, FRS, Almanca: Friedrich Wilhelm Herschel Almanya doğumlu, İngiliz astronom, teleskop üreticisi ve bestecidir. Hannover, Almanya'da doğmuştur. On dokuz yaşında İngiltere'ye göç edene kadar, Hanover Askeri Bandosu bünyesinde çalışmıştır. Güneş Sistemindeki 7. gezegen olan Uranüs'ü, Uranüs'ün iki büyük uydusu Titania ve Oberon'u ve Satürn'ün iki uydusu olan Enceladus ve Mimas'ı, kızılötesi radyasyonu keşfetmesi ve yazdığı 24 adet senfoni sayesinde ünlenmiştir.
Kadızâde-i Rûmî asıl adı Selahaddin Musa, Orta Çağ'ın ünlü Türk matematik ve astronomi bilgini.
Āryabhaṭa, klasik Hint matematik ve astronomi geleneklerinden bir Hint bilim insanıdır. Bugün evrensel olarak kullanılan Hint-Arap rakam sisteminin babasıdır. Tanınmış eserleri Aryabhatiya ve Arya-Siddhanta'dır.
TRT Kurdî, 25 Aralık 2008'de test yayımına başlayan kamusal çok dilli televizyon kanalı. Kanal, 1 Ocak 2009'da Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna bağlı olarak normal yayınına başlamıştır. "Türkiye'nin zenginliğini ve renklerini ekrana taşıma" amacıyla kurulmuştur. 10 Ocak 2015 tarihinde ise kuruluş adı olan TRT 6, TRT Kurdî olarak değiştirilmiştir. Kanal, Türkiye'deki Kürt nüfusu tarafından -Hükûmetin propaganda aracı olma suçlamaları da dâhil olmak üzere- çeşitli gerekçelerle çoğunlukla eleştiriyle karşılandı. Kürtlerle 2018'de TRT Kurdî hakkında yapılan bir anket, çoğunluğun (%59) kanala güvenmediğini gösterdi. 1 Ocak 2009 tarihinde TSİ 19:00'da resmi açılışına İstiklâl Marşı başlayan kanalın ilk programında Nilüfer Akbal ve Rojin sunuculuğunu yapmıştır. İlk programda Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kanala ilişkin mesajları Kürtçe dublaj ve Türkçe alt yazıyla yer almıştır.
Ebu el-Abbas Ahmed bin Muhammed bin Kesir el-Fergani Batı'da Alfraganus olarak da bilinen Türk Müslüman astronom ve 9. yüzyıl'da yetişmiş en ünlü astronomlardan biridir. Ay'daki "Alfraganus" kraterinin ismi O'na ithafen verilmiştir.
Akademik disiplinlere genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak aşağıda ana hatlar verilmiştir:
Naci Kıcıman, Türk bürokrat.
Albert Marth, İngiltere ve İrlanda'da çalışmalar yapmış bir Alman astronomdur.
Theon İskenderiye, Mısır'da yaşamış Yunan bilgin ve matematikçidir. Öklid’in elementleri ve Klaudyos Batlamyus'un el çizelgeleri ile ilgili çeşitli yorumlar yazdığı gibi üzerlerinde eklemeler ve düzeltmeler de yapmıştır. Ayrıca matematik üzerine ün kazanmış olan Hypatia'nın da babasıdır.
Fahreddin er-Râzî, Eş'ari İslâm âlimi, fizikçi ve müfessir.
Jülyen günü, Jülyen tarih sisteminde yer alan ve astronomi topluluğu tarafından bilimsel çalışmalarda kullanılan bir zaman ölçüm sistemidir. Jülyen günü, MÖ 1 Ocak 4713 tarihi Pazartesi günü Evrensel zaman (UT) ile öğle vaktinden itibaren bir günün zaman aralığını gün ve günün kesirleri halinde sunar. Jülyen günü Uluslararası Astronomi Birliği tarafından astronomiyle ilgili çalışmalarda kullanılmak üzere önerilmiştir.
Fahreddin Amidemiri veya Rumbeyoğlu Fahreddin Bey, en son Osmanlı hükûmetinde Maarif ve Adliye Nazırlıkları yapmış bir devlet adamı ve diplomattı.
Kürt Dili Araştırma ve Geliştirme Derneği veya kısaca Kurdi-Der, Türkiye'de Kürt dilinin akademik olarak araştırılıp geliştirilmesi amacıyla kurulan ve Kürtçe dilini öğretmeyi hedefleyen dernek.
Bu liste Kürt asıllı tüm bilim insanları, alimleri ve filozofları içermektedir.
Caban el-Kurdi, İslam peygamberi Muhammed'in Kürt sahabesidir.
Kürtlerde din, bugün Kürtler'in yaşadığı coğrafi bölge olan Kürdistan, İslamiyet'ten önce, resmî dini Zerdüştlük olan Sasani İmparatorluğu'nun egemenliğindeydi. Bundan önce, Partlar devrinde Hıristiyanlığı yaymak isteyenler burada bazı Musevi Kürt gruplara rastladılar. II. Şapur döneminde ezilen Hristiyanlar, ancak 5. yüzyılda tekrar örgütlendiler ve Kürtler'i Hristiyanlaştırmak için piskoposlar gönderdiler. Kürtler, dini bakımdan heterojen bir halk olup aralarında birçok farklı dine mensup gruplar vardır. Kürtlerin çoğunluğu Sünni Müslümandır. İslamiyet'in ortaya çıkması ile Kürtlerin büyük çoğunluğu Müslüman oldu.