İçeriğe atla

Fabl

Fabl ya da Öykünce sonunda ders verme amacı güden, güldüren, düşündüren ve genellikle manzum öykülerdir. İnsana ait bir özelliğin insan dışında bir varlığa verilmesidir. Fablların kahramanları genellikle hayvanlardır. Ama bu hayvanlar insanlar gibi düşünür, konuşur ve insanlar gibi davranır.[1]

Dünya'nın en ünlü fabl yazarları Ezop, La Fontaine ve Beydeba'dır. Ezop'un fablları M.Ö. 300 yılında derlenerek yazıya geçirilmiştir. Amerikalı James Thurber ve İngiliz George Orwell çağdaş fabl yazarlarıdır. Fablı ilk olarak yazanlar Friglerdir. Hititler fablları taş tabletlere yazıp resimliyorlardı. Fabllar günümüzde eğitimde çok kullanılmaktadır.

"Fabl" sözcüğünün kökeni Latince "hikâye" manasına gelen "fabıla"'dır. Fakat bu sözcük zamanla bir ahlak ilkesi veya davranış kuralını anlatan kısa sembolik (simgesel) bir hikâye türünün adı olmuştur.

Türkçeye "fabl" kelimesi Fransızcadan geçmiştir.[1]

Türk edebiyatında ise ilk fabl örneği, 126 beyitten oluşan Harnâme adlı bir mesnevidir.

Fablın Bölümleri

Serim

Kişiler kısaca tanıtılır, olayın geçtiği çevre belirtilir, olay başlatılır.

Düğüm

Çatışma ortaya konur ve olay düğümlenir. Olayın ayrıntılarına girilir. Merak duygusu yoğunluk kazanır.

Çözüm

Düğüm çözülür, çatışma sona erer.

Öğüt

Olayla ilgili ana fikir, öğüt biçiminde verilir.

Örnekler

Fabl Yazarları

Kaynakça

  1. ^ a b "Fabl Ne Demek? TDK'ya Göre Fabl Sözlük Anlamı Nedir?". Sabah. 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roman</span> bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, onların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen uzun kurgusal anlatı

Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebî tür. Uluslararası ve akademik platformlarda beşinci sanat olarak kabul gören edebiyatın bir alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Meddah</span> belirli zaman ve mekânlarda güldürü içerikli öykü anlatan anlatıcı

Meddah, kıssahan veya şehnâmehân. Meddahın sözcük anlamı çok öven olup ilk başlarda İslam Peygamberi Muhammed zamanını öven kişileri ifade ederken zamanla topluluk önünde halk hikâyesi anlatan kişi anlamına dönüşmüştür. Araplarda bu kimselere “kāss”, “kassâs, İranlılarda ve Osmanlı Türklerinde ise “kıssahân” ve “şehnâmehân” denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">George Orwell</span> İngiliz yazar ve gazeteci

Eric Arthur Blair veya daha bilinen takma adıyla George Orwell 20. yüzyıl İngiliz edebiyatının önde gelen kalemleri arasında yer alan İngiliz romancı, gazeteci ve eleştirmen. En çok, dünyaca ünlü Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı romanı ve bu romanda yarattığı Big Brother kavramı ile tanınır. Eserlerinde yer alan netlik, zeka, toplumsal adaletsizliğe karşı farkındalık ve totalitarizme karşı duruşu onun imzası niteliğindedir. Eserlerinde totalitarizmin hakim olduğunu söylediği komünist parti politikalarının ve SSCB'deki Stalin rejiminin eleştirisi ağırlıklı bir yer tutarken, Troçkizmi benimsememiş, hatta onu da eleştirmiş, demokratik sosyalizmden yana olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Masal</span> kurgusal bir hikaye içeren folklorik fantezi karakterler

Masal ya da erteği esas itibarıyla sözlü anonim halk edebiyatı ürünü, kahramanları arasında olağanüstü kişi veya yaratıkların bulunabildiği, anlatılan olayların tamamen gerçek dışı olduğu, yer ve zaman ögesinin ise daima belirsiz olduğu bir anlatı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kelile ve Dimne</span> MÖ 1. yüzyıl civarında yaşadığı düşünülen Beydebanın yazıya geçirdiği fabl öykü derlemesi

Kelile ve Dimne, Sanskritçe orijinal adı Pança-Tantra olan, fabl tarzında hikâyeler barındıran kitabın Abdullah İbn Al Mukaffa tarafından çevrilmiş Arapçadaki adıdır. Orijinal metin 3. yüzyılda yaşadığı düşünülen Brahman rahibi Beydeba tarafından yazıya geçirilmiştir. Arapça eser adını ilk bölümündeki bir hikâyenin kahramanları olan iki çakaldan alır: doğrunun ve dürüstlüğün simgesi "Kelile" ile yanlışın ve yalanın simgesi "Dimne".

Tarık Dursun K., tam adıyla Tarık Dursun Kakınç, kısaca Tarık Dursun olarak da anılan Türk yazar ve yayıncıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hikâye</span> gerçek ya da tasarlanmış olayları ilgiyi çekecek bir biçimde anlatan, genellikle beş on sayfadan oluşan düzyazı türü

Hikâye ya da öykü, gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatıdır. Kısa oluşu, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatım türlerinden ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Domuz</span> çift parmaklılardan, eti, yağı, derisi veya kılı için beslenen, evcil hayvan

Domuz, Sus cinsinde bulunan hayvanlara verilen genel isimdir. Sus cinsi Suidae familyasına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ezop</span>

Ezop, MÖ 6. yüzyılda yaşadığı varsayılan eski Yunan masalcısıdır. Kahramanları hayvanlar olan masallarıyla büyük ün kazanmış olan Ezop'un yaşamıyla ilgili bilgiler kesin değildir.

<i>Hayvan Çiftliği</i> George Orwell tarafından yazılan kitap

Hayvan Çiftliği ; George Orwell'in mecazi bir dille yazılmış, fabl tarzındaki siyasi hiciv romanı. Roman ilk olarak 1945'te Birleşik Krallık'ta yayımlandı. 1996'da ise geçmiş tarihler için verilen Retro Hugo Ödülü'nü 1946 senesi için aldı.

<span class="mw-page-title-main">Jean de La Fontaine</span> Fransız yazar (1621-1695)

Jean de La Fontaine, Fransız şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Ağustos Böceği ile Karınca</span> yarı efsanevi yazar Ezopa atfedilen masal

Ağustos Böceği İle Karınca, Ezop tarafından yazılmış olan fabl. Yazar, bu fabl ile hayvanlara ahlâki karakterler vererek, onların şahıslarında bazı insan karakterlerini tenkid etmiştir. Fablın iki ana karakteri mevcuttur. Bunlar; Ağustos böceği ile karıncadır.

<span class="mw-page-title-main">Saga</span> düz yazı türü

Saga, Orta Çağ'da Viking, Cermen ve İzlanda edebiyatında düz yazı anlatım türlerinden biridir. Geniş olarak ele alındığında "saga" terimi, her türlü düzyazı öykü veya tarihî anlatıyı kapsar. Daha dar anlamda ise yazarın, geçmişte yaşanan olayları, hayâl gücüyle yeniden kurguladığı ve okuyucularına estetik bir şekilde aktardığı tarihsel öykülerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ezop Masalları</span>

Ezop Masalları veya Ezop Fablları, M.Ö. 6. yüzyılda yaşadığı varsayılan Eski Yunan masalcı Ezop tarafından anlatıldığına inanılan fabllardır.

<span class="mw-page-title-main">İvan Krılov</span> Rus yazar

İvan Andreyeviç Krılov, Rus gazeteci, şair, oyun yazarı, çevirmen.

Türk edebiyatında masal, sözlü edebiyat geleneğinin eski ve en önemli ürünlerinden biridir. 19. yüzyıldan itibaren yazıya geçirilmiştir. "Masal" sözcüğü Arapça "mesel" kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Türk masalları ile ilgili en eski eser M. Digéon'un Nouveaux Turc et Arabes (1781) aittir. Bu eserde bulunan beş metinden üçü Türk masalı olup bunlar, Halil, Derviş ve Şirvanlı Tüccar'dır.

<span class="mw-page-title-main">Karga ile Tilki</span> yarı efsanevi yazar Ezopa atfedilen masal

Karga ile Tilki, Ezop Masalları'nda yer alan ve Perry İndeksi'nde 124. sırada olan bir fabldır. Fablın erken Latince ve Yunanca versiyonları mevcuttur, ayrıca antik bir Yunan vazosu üzerinde tasvir edilmiş olabilir. Hikâyede dalkavukluk yapanları dinlememeye yönelik bir ders vardır.

<span class="mw-page-title-main">La Fontaine Masalları</span> La Fontainenin topladığı fablların serbest nazma uyarlayıp 1668den 1694e kadar yayımladığı eser

Jean de La Fontaine, hem Batı hem de Doğu'da çok çeşitli kaynaklardan fabllar topladı ve bunları Fransız serbest nazımına uyarladı. Bunlar, 1668'den 1694'e kadar çeşitli ciltlerde Fabllar başlığı altında yayımlandı ve Fransız edebiyatının klasikleri hâline geldi. Esprili, nüanslı ve ironik olan fabllar başlangıçta yetişkinlere yönelikken daha sonraları eğitim sistemine girmesiyle öğrencilerin eğitiminde kullanılır hâle geldi.

Gaius Iulius Phaedrus, Ezop Masallarını Latinceye aktaran ilk kişi olarak bilinen Romalı fabl yazarı.

Henri Alfred Marie Jacquemart veya yaygın olarak bilinen adıyla Alfred Jacquemart, Fransız heykeltıraş. Genellikle eserlerine imza olarak A. Jacquemart yazardı.