İçeriğe atla

F klavye

Türkçe F klavye

F klavye, Türkçe için özel olarak geliştirilmiş bir klavye çeşididir. 20 Ekim 1955 tarihinde Bakanlıklararası Standardizasyon Komitesi tarafından onaylanmış ve bu tarihten itibaren kullanılmaya başlamıştır.

Tarihi

Türkçe için ideal bir klavye çalışmalarına başlayan ilk isim, bu çalışmaları Millî Eğitim Bakanlığı ile iş birliği içinde gerçekleştiren daktilo öğretmeni İhsan Sıtkı Yener'di. Bu sıralarda Ankara Üniversitesi ile New York Üniversitesi arasındaki iş birliği anlaşması çerçevesinde Türkiye'ye gelen Anthony R. Lanza ile Edwark Tutark Jr. da bu çalışmalara dahil oldu.[1] New York Üniversitesinden gelen ekip yaptığı çalışmaları, finansmanlarını sağlayan Uluslararası İşbirliği İdaresi için yazdığı raporda özetledi.[1] II. Dünya Savaşı sonrasında, Amerika Birleşik Devletleri tarafından on altı ülkeye ekonomik destek sağlamayı öngören Marshall Planı çerçevesinde ülkenin yapacağı yardımları organize eden teşkilatların amacı, ekonomik yönden Türkiye'yi ileri götürecek projeleri desteklemekti.[1] Hazırlanan rapora göre, Türkçe yazıma uygun bir klavyenin geliştirilmesi ve bunun standart olarak kullanılması durumunda yılda 43.500 TL tasarruf edilecekti.[1] Bu klavyenin oluşturulması için kurulan iki komisyondan ilki Türkçedeki harf sıklıkları ve ardışıklıklarını, ikincisi ise parmakların fiziksel özelliklerini inceleyerek tuşların dizilimi konusunda çalıştı.[1]

Çalışmalar sonucunda hazırlanan klavye önce Devlet Malzeme Ofisine sunuldu.[1] 20 Ekim 1955'te ise Bakanlıklararası Standardizasyon Komitesince bu klavye onandı.[2] Türkiye'deki tüm daktilo makinelerinin milli klavyeye dönüştürülmesi, 1963 yılında Gümrükler Kanunu'na eklenmesi ve 1974 yılında Türk Standartları Enstitüsü tarafından "zorunlu standart" olarak onanmasıyla kesinleşti.

F klavye yıllar süren çabalara karşın Q klavye karşısında yaygın kullanılır hâle gelmedi. 10 Aralık 2013'te Başbakanlık tarafından Resmî Gazete'de yayımlanan bir genelgede, Türkçeye en uygun klavye olmasından ötürü F klavyenin kamu kurum ve kuruluşlarında yaygınlaştırılması için talimat verilerek, kamu kurum ve kuruluşlarında 2017 yılı sonuna kadar klavyelerin F klavyeye dönüştürülmesinin sağlanacağı bildirildi.[3]

Klavye ile hızlı yazma konusunda 1957 yılından bu yana yapılan ve Türkiye'nin katıldığı uluslararası yarışmalarında F klavye ile 25 rekor ve 59 dünya şampiyonluğu elde edilmiştir.[4]

Diğer klavyeler ile karşılaştırılması

Q klavye

Q klavyede sık kullanılan tuşların dağılımı

F klavye, Türkçe için özel olarak geliştirilmiş bir klavye olduğundan Türkçe bir metni bu klavyede yazmak, Q klavyede yazmaktan daha kısa sürer. F klavyede Türkçede çok kullanılan harfler parmaklara daha uygun yerlere yerleştirilmiştir. Art arda gelen harflerin yazım hızı da, farklı parmaklara dağılımı daha iyi olduğundan, Q klavyeye göre daha yüksektir.[5][6] Q klavyede hızlı yazılamamasının temel nedeni, bu klavyenin İngilizceye özel hazırlanmış olması değil, daktilonun harf çubuklarının hızlı yazmada sıkışmaması için tasarlanmış olmasıdır. Ayrıca, parmakların klavyede harften harfe geçerken kaybettiği zamana ilişkin yapılan simülasyonlarda, F klavyenin Q klavyeden ortalama %11 daha hızlı olduğu saptanmıştır.[]

Sekreter deneklere Acar metoduyla F klavye, Almena metoduyla ise Q klavye eğitimi verildiği ve eğitim sonunda deneklerin konum, ritim, yazım ve doğruluk bakımlarından klavye performanslarının incelendiği 2013 tarihli bir çalışmaya göre F ve Q gruplarında bulunan deneklerde konum ve doğruluk klavye performansları arasında anlamlı bir farklılık gözükmezken (p>0.05); ritim ve yazım klavye performansları arasında Acar metodun uygulandığı F grubu lehine anlamlı bir farklılık görülmüştür.[7]

E klavye

E klavye

Mayıs 2019'da yayımlanan bir çalışmaya göre E klavye ve F klavye arasında öğrenim eğrisi açısından bir fark bulunmamıştır. Araştırmada kullanılan örnek bir metnin yazım hızı açısından ise, F klavyenin E klavyeden daha iyi performans gösterdiği gözlemlenmiştir. Çalışmaya katılan deneklerin kendi öznel değerlendirmelerine göre, F klavye efor sarfı açısından E klavyeye göre istatistiksel açıdan anlamlı bir şekilde daha iyi değerlendirilmiştir.[8]

Alfabe dışı harfler

Türk Alfabesinde resmi olarak bulunmadığı halde, W, Q ve X harfleri tıpkı Q klavyede olduğu gibi F klavyede de bulunur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "Millî klavyede Amerikan parmağı". NTV Tarih, 41. sayı. Haziran 2012. s. 78. ISSN 1308-7878. 
  2. ^ "Deniz Harp Okulu Pusula Dergisi / F Klavye'nin Tarihi". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2011. 
  3. ^ "F klavye genelgesi yayınlandı". Hürriyet.com.tr. 10 Aralık 2013. 23 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2013. 
  4. ^ "'F klavye, zihinsel işlem ve becerileri geliştiriyor'". hurriyet. 23 Aralık 2013. 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2013. 
  5. ^ "F ve Q nun savaşı". 3 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. 
  6. ^ Q Klavye Sorunu ve Bilgisayarlarda Türkçe Karakterler 3 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Enstitüsü, 2003
  7. ^ Acar, Sami; Gürsoy, Hülya (1 Ekim 2013). "ALMENA VE ACAR METOTLARI İLE ON PARMAK KLAVYE ÖĞRENENLERİN PERFORMANS GELİŞİM DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA". Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi: 1-22. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2022. 
  8. ^ Tok, Mevlut Serkan; Tekin, Osman Tufan; Bicakci, Kemal (27 Mayıs 2019). "Analyzing Turkish F and Turkish E keyboard layouts using learning curves". arXiv:1905.11791 [cs]. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk alfabesi</span> Türkçenin yazımında kullanılan alfabe

Türk alfabesi, Türkçenin yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkçe</span> Türk halkının Oğuz Türkçesi dili

Türkçe ya da Türk dili, Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya'da konuşulan, Türk dilleri dil ailesine ait sondan eklemeli bir dildir. Türk dilleri ailesinin Oğuz dilleri grubundan bir Batı Oğuz dili olan Osmanlı Türkçesinin devamını oluşturur. Dil, başta Türkiye olmak üzere Balkanlar, Ege Adaları, Kıbrıs ve Orta Doğu'yu kapsayan eski Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasında konuşulur. Ethnologue'a göre Türkçe, yaklaşık 90 milyon konuşanı ile dünyada en çok konuşulan 18. dildir. Türkçe, Türkiye, Kuzey Kıbrıs ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal resmî dil statüsüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Arap harfleri</span> Arap alfabesini temel alan yazı sistemi

Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.

Lehçe ya da diyalekt, bir dilin belli bir coğrafî bölgedeki insanlar tarafından konuşulan çeşididir. Lehçe sözcüğü Türkçeye Arapçadan geçmiştir. Lehçe anlamında bazı sözlüklerde diyelek ve ağgan sözcükleri de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kiril alfabesi</span> Slav dillerinin kullanımında rol oynayan bir alfabe

Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Uygurca</span> Uygur Türkçesi

Uygurca veya Yeni Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan, Türk dillerinin Uygur grubunda yer alan bir dil.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Fonetik Alfabe</span> sesleri gösteren standart alfabe

Uluslararası Ses Abecesi veya Uluslararası Fonetik Alfabe, seslerin kâğıt üzerinde gösterilebilmesi için oluşturulmuş standart alfabedir. Tüm dillerdeki konuşma seslerini bir örnek biçimde kodlayabilmek için oluşturulmuş işaretler ve simgeler sistemidir. Bu sistemden en çok dilbilimde ve sözlüklerin hazırlanmasında yararlanılır.

<span class="mw-page-title-main">Daktilo</span>

Daktilo ya da yazı makinesi, bir klavye aracılığıyla harekete getirilen harfleri mürekkepli bir sistem yardımıyla kağıda basarak yazı yazan makine.

<span class="mw-page-title-main">On parmak</span>

On parmak, Daktilo ya da bilgisayar klavyesine bakmadan 10 parmak ile yazma tekniği.

Â, Türkçedeki yabancı kökenli sözcüklerin ve eklerin telaffuzunu Türkçeye uyarlamak için kullanılır. Â harfiyle başlayan kelimeler de vardır: Âkif, Âdem, âlem, âmâ gibi. Şapkalı a genellikle l, k ve g, h ünsüzlerinden sonra kullanılır. Hâlâ, dergâh, rüzgâr, dükkân, kâgir, kâğıt, kâtip, kâr, kâse, Mevlâ, hâl, mekân, mükâfat, yâr, Kâbe, Hakkâri gibi. Uzun okunması gereken diğer ünlüler için kullanılmaz. Fakat kalın okunması gereken k ve g harflerinden sonra gelen uzun a ^ imi almaz. Kasım (Bey), kanun vb. Â harfi Türkçenin her yerinde egemen olmasına rağmen, resmî alfabede yer almaz.

Ş, ş, başta Türk dilleri olmak üzere çeşitli dillerin alfabelerinde yer alan bir harftir. Türkçeden başka Azeri, Brohi, Çeçen, Gagavuz, Kırım Tatar, Kürt, Tatar ve Türkmen dillerinin Latin alfabelerinde de kullanılır. Ötümsüz artdişyuvasıl sürtünmeli ünsüz sesini göstermek için kullanılır. Türkçe olmayan Q klavyede tuş vuruşu çoğu zaman alt+0222'dir. Türkçe klavyede <y> ve <x> harflerinin arasında yer alır. Diğer dillerde denkleri, 'sch', 'sh', 'sz' ve 'ch' gibi birleşik harflerdir. Kiril alfabesinde de aynı sesi veren "Ш" harfi mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Q klavye</span> İlk sırası "QWERTYUIOP" olan klavye

Q klavye ya da QWERTY, dünyada en çok kullanılan ve özellikle İngilizce konuşulan ülkelerde yaygın olan bilgisayar ve daktilo klavyesi.

<span class="mw-page-title-main">Klavye (bilgisayar)</span>

Bilgisayar klavyesi ya da tuş takımı, daktilo örnek alınarak bilgisayar için tasarlanmış bir harici giriş aygıtıdır. Üzerinde harfler, rakamlar, işaretler ve bazı işlevleri bulunan tuşlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Christopher Latham Sholes</span> Amerikalı siyasetçi (1819 – 1890)

Christopher Latham Sholes 1867 yılında gerçek anlamda ilk daktiloyu ve günümüzde halen kullanılan Q klavyeyi icat eden Amerikalı mucit.

Latinizasyon (Romanizasyon) tabiri genel olarak Latin alfabesi dışındaki ses sistemlerinin Latin alfabesine çevrilmesini ifade eder. Arapçanın Latin alfabesine çevirisi yapılırken bu uygulamaların hiçbirinde (fonetik alfabeler hariç) ortak bir uygulama geliştirilememiştir. Çünkü her ülke kendi harflerini esas alan bir çeviri sistemi benimsemiştir. Fakat yine de ana hatlarıyla genel kabul görmüş bazı sesler ve simgeler tercih edilmeye başlanmıştır. Ortak Türkçe alfabesi esas alınarak yapılan bir işaret sistemi büyük oranda geliştirilmiş durumdadır. Fakat yine de çeşitli ülkelerin, sesleri simgelerken kullandıkları harflerin değişik olması nedeniyle farklılıklar ortaya çıkmaktadır.

Yunancanın romanizasyonu, genelde Yunan alfabesi ile yazılan Yunanca metinlerin, Latin alfabesi ile temsili veya bunu yapmayı sağlayan bir sistemdir. Yunancanın romanizasyonu için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler, kaynak metnin Eski Yunanca mı Modern Yunanca mı olduğuna ve arzu edilen dönüştürmenin transkripsiyon mu transliterasyon mu olduğuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

İhsan Sıtkı Yener,, Türk öğretmen ve eğitimci, F klavyenin mucidi, Uluslararası Bilgi İşlem ve İletişim Federasyonu (INTERSTENO) Türkiye Temsilciliği Onursal Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Karpal tünel sendromu</span>

Karpal Tünel Sendromu, parestezi, ağrı, uyuşma ve diğer belirtilerin neden olduğu bir medyan nöropati tuzağıdır. Temel problem ele giden medyan sinirin el bileğindeki karpal tünelden geçerken çevre kılıf tarafından sıkışmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Android Jelly Bean</span> Android sürümünün Google tarafından geliştirilen, 2012de tanıtılan 10. sürümü

Android Jelly Bean veya Android 4.1-4.3.1 Jelly Bean, Android sürümünün Google tarafından geliştirilen 10. versiyonudur. Sürümün ilk 4.1 versiyonu 9 Temmuz 2012 yılında tanıtılmıştır.Sürüm Linux kernel 3.0.31 bazında yaratıldı ve ona "Jelly Bean" ismi verildi. İlk kez 27 Haziran 2012 yılında Google I/O konferansında yeni sürüm hakkında ilk bilgiler duyuruldu. İşletim sistemi daha yumuşak ve daha duyarlı olması için tasarlanmış performans iyileştirmeleri, yeni aksiyon düğmeleri ve diğer iç değişiklikleri ile bildirim sistemindeki iyileştirme üzerinde duruldu. Sürümle beraber Asus tarafından üretilen Nexus 7 tableti ve Nexus Q medya oynatıcı meydana çıkardı.

<span class="mw-page-title-main">E klavye</span> Türkçeye özel geliştirilmiş klavye düzeni

E klavye, adını orta sıranın sol başındaki harften alan, Türkçe için bilimsel yöntemlerle geliştirilmiş bir klavyedir. Prof. Dr. Mahmut Ekşioğlu'nun liderliğinde, TÜBİTAK 1001 projesi kapsamında, Boğaziçi Üniversitesinde geliştirilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.